Thiền Tông Bản Hạnh

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.1 THÁI TỬ TRỐN LÊN YÊN TỬ

__________________________________________________ ______________________________________

5.1 THÁI TỬ TRỐN LÊN YÊN TỬ

Tuổi mới mười sáu niên phương,
Vua cha định liệu cho thăng trị vì.
Điều Ngự hai phen tâu quỳ,
Xin nhường em nhỏ trị vì thay anh.

455. Thái Tử lòng muốn tu hành,
Nhìn xem phú quý tâm tình dưng dưng.
Tuy ở điện bệ Đông Cung,
Lòng hằng nhung nhớ tông phong nhà thiền.

Đêm khuya bóng nguyệt cài hiên,
460. Chiêm bao xảy thấy hoa sen mọc bày.
Có người chỉ bảo rằng bay:
“Gẫm thấy phen nầy Thái Tử có duyên.
Ấy là Phật báu hoa sen”,
Thái Tử từ ấy những nguyền ăn chay.

465. Mặt mũi mình vóc đã gầy,
Vua cha xem thấy, ngày rày hỏi con.
Thái Tử quỳ lạy tâu van,
Thánh Tông nước mắt hòa chan dòng dòng.
“Ai hầu nối nghiệp Tổ tông?
470. Tuổi cha già cả trong lòng khá thương.”

Thái Tử nước mắt đượm nương,
Tình thâm Phụ tử, cảm thương thay là!
Học Đạo báo ơn mẹ cha,
Đêm ấy Thái Tử thoát ra du thành.
475. Tìm lên Yên Tử một mình,
Đến Đông Cứu đảnh, thiên minh rạng ngày.

Giả tướng lệ người thế hay,
Vào nằm trong tháp một giây đỗ dùng.
Tăng tự thấy tướng lạ lùng,
480. Làm bữa cơm thết cúng dàng cho ăn.

Hoàng Hậu liền tâu Minh Quân,
Rao bảo thiên hạ quần thần Đông Tây.
Tìm đòi Thái Tử chớ chầy,
Bắt em thay trị liền tay tức thì.

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.2 TRỞ VỀ LÀM VUA VỪA TU ĐẠO

__________________________________________________ ______________________________________

5.2 TRỞ VỀ LÀM VUA VỪA TU ĐẠO

485. Thuở ấy Thái Tử lại về,
Vua cha nhượng vì cho trị vạn dân.
Nhị nguyệt vừa năm Mậu Dần,
Cải hiệu Thiệu Bảo, Nhân Tông trị vì.

Niệm Bụt Di Đà chẳng khuy,
490. Ngày thì xem trị, đêm thì tụng Kinh.
Hương hoa đèn nến một mình,
Chiêu tập thiền khách vào thành mà tham.

Tuệ(*) Trung Thượng Sĩ chỉ nam,
Nhân Tông tác lễ mới tham đạo thầy.
495. Tuệ(*) Trung trỏ bảo liền tay:
Tức Tâm Thị Phật xưa nay Bụt truyền.

Tâm Kinh vốn thấy căn nguyên,
Tâm là Nhất Tự Pháp Môn Thượng Thừa.
Tâm bao bọc hết Thái hư,
500. Tâm năng ứng dụng tùy cơ trong ngoài.

Tâm hiện con mắt lỗ tai,
Hay ăn hay nói mọi tài khôn ngoan.
Tâm năng biến hóa chư ban,
Vạn pháp cụ túc, lại hoàn như như.

505. Nhân Tông Hoàng Đế Điều Ngự,
Nghe Tuệ Trung thốt, ngộ đà viên thông.

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.4 NHƯỜNG NGÔI LÊN Ở CHÙA VÂN YÊN

__________________________________________________ ______________________________________

5.4 NHƯỜNG NGÔI LÊN Ở CHÙA VÂN YÊN

Thuở ấy con là Anh Tông,
Nhường cho tức vị Hưng Long hiệu rày.
Kỷ Hợi Nhân Tông ra ngoài,
510. Quyết lên Yên Tử tu chùa Hoa Yên.

Quần thần nghĩa sĩ dưới trên,
Đưa Vua tu Đạo thoát duyên phàm trần.
Đến chùa Long Động mới phân,
Tất trừ phiền não ái ân, phát nguyền.

515. Nhân Tông khắn khắn lòng tin,
Thành tâm trai giới bước lên chiền già.
Cung tần thể nữ trở ra,
Người về phối thất, kẻ ra Kinh kỳ.

Mặc ai ra chợ về quê,
520. Canh nông buôn bán làm chi mặc lòng.
Thế gian vạn sự của chung,
Sinh không, tử lại hoàn không những là.

Rày Trẫm đầu Phật xuất gia,
Trăm đường rũ hết lòng hòa tiếc chi.
525. Chị hầu, bà Mụ, Cung phi,
Mộ đạo chẳng về cảm đức ở đây.

Lòng Vua thấy vậy thương thay,
Phán rằng cho ở một nơi lâm tuyền.
Cho nên tích để lưu truyền:
530. Làng Nàng, làng Mụ, phúc duyên đã chầy.


(Ghi chú: Phân đoạn 5.3 không thấy, có lẻ nhầm lẫn từ soạn giả Hoàng Xuân Hãn ?)

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.5 THÀNH ĐẠO VUA ĐI HÀNH HÓA

__________________________________________________ ______________________________________

5.5 THÀNH ĐẠO VUA ĐI HÀNH HÓA

Vua ngự Yên Tử bằng nay,
Tụng Kinh, Thiền định đêm ngày cần tu.
Thiên hạ phủ huyện lộ chu,
Hưng sùng đạo Bụt thành đô trong ngoài.

535. Thiên hạ học đạo mọi nơi,
Kiến Phật trai tăng nối đời Thiền tông.
Thì vừa Giáp Thìn niên trung,
Đầu Đà hành hóa tham lòng thế gian.

Du phương sơn thủy mọi ngàn,
540. Người tôn, kẻ báng thế gian sự thường.
Dân phàm chẳng biết Đế Vương,
Thế đầu học đạo chẳng phương thân mình.
Dù ai dẻ dói kiêu hành,
Chứng được Pháp nhẫn tâm tình vui thay.

545. Giảng Pháp Nam Bắc Đông Tây,
Anh Tông có biểu thỉnh nay vào thành.
No mặt bách quan triều đình,
Cùng thụ giáo pháp tu hành làm nơi.

Tại gia tiệm giới tiệm trai,
550. Tác phúc niệm Phật thương loài chúng sinh.
Khoan nhân mẫn tuất dân tình,
Phúc truyền con cháu hiển vinh muôn đời.
Ngày rằm mồng một chả nguôi,
Tiến dâng lục cúng Bụt Trời chứng minh.

555. Tây phương cũng được thượng trình,
Di Đà tiếp dẫn hóa sinh Liên Đài.
Hoặc người giải thoát trần ai,
Chẳng tham phú quý, tiền tài lợi danh.
Xuất gia đầu Phật tu hành,
560. Quả chứng công thành cứu được tổ tiên.

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.6 VUA GIẢNG THIỀN TẠI CHÙA SÙNG NGHIÊM

__________________________________________________ ______________________________________

5.6 VUA GIẢNG THIỀN TẠI CHÙA SÙNG NGHIÊM

Lại thốt sự Tổ nhân duyên,
Đầu Đà vãng giáo kinh quyền bốn phương.
Thì vừa khai tuyển Phật trường,
Linh Sơn cảnh giới thiền đường mọi nơi.

565. Đến chùa Sùng Nghiêm đỗ ngồi,
Mở hội thuyết Pháp có lời cho tham.
Vậy có kệ rằng:
“Thân như hô hấp tị trung khí,
Thế tự phong hành lĩnh ngoại vân.
Đỗ quyên đề đoạn nguyệt như trú,
570. Bất thị tầm thường không quá xuân.”

“Ai ai đã để cửa nhà,
Tìm đi học đạo xuất gia tu hành!
Chớ còn tham lợi tham danh,
Chấp cảnh chấp giới tranh hành làm chi.

Vô thường sinh tử bất kỳ,
Đạo đức chẳng có ở thì sao an?”
Đạo trường thỉnh vấn hỏi han,
Điều Ngự giảng hết thiền quan mọi lòng.

Thị Tăng lại hỏi cánh chung,
580. Điều Ngự phó chúc Tâm tông cho rày:
“Bát Tự Đả Khai bằng nay,
Tứ Mục Tương Cố lộ bày viên dung.
Ấy là mật ấn Tâm tông,
Tổ đã truyền lòng, chớ có hồ nghi.

585. Bát Thức Không Tịch Vô Vi,
Chuyển thành Tứ Trí gọi thì đả khai.
Tam thế chư Phật Như Lai,
Tứ Mục Tương Cố muôn đời chứng Chân.
Từ ấy đắc Đạo rân rân,
590. Ai ai lĩnh chỉ tu thân độ người.

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.7 VỀ KINH LÀM CHAY CHO CHỊ

__________________________________________________ ______________________________________

5.7 VỀ KINH LÀM CHAY CHO CHỊ

Bảo Sát gián Tổ mọi lời:
“Tôn Đức niên lão mựa dời đường xa.”
Nhân Tông mỉm cười thốt ra:
“Tứ đại thủy hỏa dầu là no tan.
595. Giá Cá Bản Lai Bất Can,
Có đâu sinh diệt hòa toan nhọc mình.

Lòng Tao quảng độ chúng sinh,
Đầu Đà khổ hạnh giáo thanh truyền đời.
Xuân Thu vãng giáo mọi nơi,
600. Hạ Đông yển tọa lại ngồi non xanh.''

Thập nguyệt ngũ nhật bình minh,
Thiên Thụy(*) công chúa cong mình phải đau.
Gia đồng Triệu Bản lên tâu,
Đến Tử Tiêu am khấu đầu lạy Vua :

605. “Công Chúa bệnh đốc chẳng qua.”
Nhân Tông thấy thốt nói ra lời này:
“Nhân duyên thời tiết vậy vay,
Có sinh có tử xưa nay hằng lề.”

Nhân Tông chống gậy ra đi,
610. Hành giả hộ trì một người chân tay.
Ba ngày đến kinh đô rày,
Lập đàn phó chúc một ngày tái quy.

[choconxauxi]

THIỀN TÔNG BẢN HẠNH

5.8 TRÊN ĐƯỜNG VỀ NÚI VUA MỆT

__________________________________________________ ______________________________________

5.8 TRÊN ĐƯỜNG VỀ NÚI VUA MỆT

Đến chùa Cổ Châu một khi,
Cất bút bài đề một kệ rằng bay :
615. “Thế sác nhất tức mặc,
Thì tình lưỡng hải ngân.
Ma cung hồn quản thậm,
Phật Quốc bất thắng xuân.”

Ngày sau đến chùa Sùng Nghiêm,
620. Tuyên Từ Thái Hậu thết bữa thì trai.
Về đến Hương Lâm thuở nay,
Nhức đầu khí liệt, chân tay ngại kề.

Tình cờ hai thầy qua đi,
Tử Dinh Hoàn Trung tức thì mừng thay.
625. Nhân Tông thốt bảo rằng bay:
“Lòng Tao thuở này muốn lên Ngọa Vân.”

Hai thầy liệm tay đến gần:
“Chúng tôi cam lòng hộ niệm đường xa.”
Tu du xẩy lên đến già,
630. Nhân Tông thốt bảo : “ Mữa qua lời này.
Chúng bay học Đạo chớ chầy,
Vô thường hai chữ kíp thay nan đào.
Gọi lấy Bảo Sát cho Tao,
Có lời đặc nhủ tiêu hao mọi lòng.”

635. Hành giả tên là Pháp Không,
Đến Vân Tiêu am cong lòng thương thay!
Nói chiềng Bảo Sát cho hay:
Tôn Đức thì tiết thuở này chẳng qua.

Bảo Sát lòng thương xót xa,
640. Tay đem kinh giáo xuống mà tìm đi.
Đường trường lặn suối sơn khê,
Đêm ấy phải tối một khi nằm rừng.

Coi thấy hắc vân bay không,
Bảo Sát gẫm được, trong lòng biết hay.
645. Lên đến Ngọa Vân thuở nay,
Điều Ngự thốt bảo : “Mầy chày, Tao mong.
Vạn Pháp bản lai chân không,
Chẳng mắc một pháp mới thông lòng Thiền.

Ốc là Pháp Tính tự nhiên,
650. Bất Sinh Bất Diệt bản nguyên làu làu.
Chư Tổ phó chúc bấy lâu,
Ý nghĩa mạt hậu để sau mà dùng.

Pháp Loa Tao đã truyền lòng,
Làm đệ nhị Tổ nối dòng Như Lai.
655. Đèn Bụt như lửa mặt trời,
Hoả tinh vô tận mỗi người mỗi cho”.

Bảo Sát hỏi chúng môn đồ,
“Ai ai cũng có minh châu trong mình.
Pháp thân nghiễm hĩ trường linh,
660. Tì lô đỉnh thượng tung hoành Thái Hư.
Thánh phàm vô khiếm vô dư,
Đường đường đối diện như như thể đồng.”

Giảng hết Thiền chỉ Tâm Tông,
Thiên địa chấn động hư không thuở này.
665. Phó chúc ngô thử hình hài,
Tượng pháp muôn đời công án độ sinh.
Thế thế Thích tử tu hành,
Điều Ngự thụ ký công thành nhiều thay!