Thiền sư Bạch Ẩn Huệ Hạc

[nguoi ao lam]

Bạch Ẩn Huệ Hạc

........

XI ĐỔI CÔNG ÁN “VÔ” QUA “TIẾNG VỖ MỘT BÀN TAY”.


Dù vẫn hướng dẫn học nhơn tùy theo căn cơ mỗi người, nhưng pháp dạy của Bạch Ẩn đều liên hệ chặt chẽ với công án VÔ của Triệu Châu. Thế nhưng khoảng năm 1748 có một biến chuyển. Bạch Ẩn đã viết trong tập Hoa Mảnh Mai: “... Trong bốn mươi lăm năm chẳng khước từ bè bạn và gia đình, chẳng bỏ rơi dù già hay trẻ, dù sang hay hèn, chỉ mong sao ai cũng đạt đến năng lực thâm nhập đại sự, do đó tôi đều yêu cầu họ tham chữ VÔ. Tôi phải dùng những phương tiện khéo léo để mở đường cho họ. Vài người đã đạt kết quả tùy theo khả năng, và tôi cảm thấy hài lòng. Nhưng từ 5 năm nay tôi dùng phương pháp khác. Tôi bắt mọi người phải nghe TIẾNG VỖ CỦA MỘT BÀN TAY. Việc này khác hẳn cách dạy của tôi trước đây. Học nhân thấy dễ dàng hơn. Sự khác biệt thật là to lớn.”

Cũng trong thư này, Bạch Ẩn có nêu lên lời một thiền sư: “Thiền sinh dòng Lâm Tế và ngay cả dòng Tào Động nhiều người trở về già lại niệm Phật A-di-đà!” Bạch Ẩn nhận xét rằng, phái thiền nào bao biện pháp tu và tín ngưỡng Tịnh Độ tông không chóng thì chày sẽ lụn bại.

XII TỰ NẶN ĐẮP CHÂN DUNG.

“Gương mặt của người thật đặc biệt. Tia mắt nhìn thiên hạ như hổ chúa, bước đi như sơn dương. Sức mạnh siêu quần và rất khó đến gần.” Đông Lãnh đã mô tả thầy mình như thế trong phần cuối quyển Niên Phổ.
Pho tượng đặt trong chùa Tùng Âm xem như do chính tay Bạch Ẩn nặn lấy chân dung của mình, một con người quả quyết và năng động. Có lẽ thời đó nhiều Phật tử không có cảm tình với dáng dấp con người này.

Năm 71 tuổi, Bạch Ẩn tự họa chân dung, kèm theo bài thơ:

Bị ngàn Phật ghét bỏ trong cõi giới ngàn Phật,
Bị ma quỷ tẩy chay trong bọn quỷ ma.
Gã đầu trọc này, đui mù và gớm ghiếc,
Một lần nữa lại hiện lên giấy trắng.
Trời ơi là trời!

Hầu như sau này Bạch Ẩn đều viết lại bài thơ này trên chân dung của mình.
Sau năm 1750, trong thập niên sáu mươi lăm đến bảy mươi lăm tuổi, nét bút của sư có thể nói đạt đến đỉnh cao nghệ thuật. Danh tiếng vang dội, hàng tăng ni và cư sĩ đều muốn có một bức thư pháp của sư.

XIII TẬP HÀI LÒNG TRONG MỌI HOÀN CẢNH

Bạch Ẩn khi giáo hóa thời nhân không chủ trương thay đổi xã hội phong kiến, mà đặt sứ mệnh của mình hòa điệu với đạo đức Khổng giáo đang ngự trị tại Nhật lúc bấy giờ. Sư cũng khuyên bảo mọi người học Phật, tọa thiền, nhưng vì không phải ai cũng theo nổi kỷ luật hành trì nghiêm túc nên sư khuyên bảo họ tìm cách sống an vui, tập hài lòng trong mọi hoàn cảnh.

XIV GIAO CHÙA TÙNG ÂM CHO TOẠI ÔNG

Tháng 7 năm 1764 sư 80 tuổi, không làm trụ trì chùa Tùng Âm nữa, nhường cho đệ tử Toại Ông kế thừa. Toại Ông bốn mươi tuổi, đã sống bên thầy mười tám năm. Nhưng thương thay cho sư vốn rất yêu quý đệ tử, bỗng nhiên tình thầy trò lợt lạt, trắc trở. Lý do không được biết, nhưng rồi Toại Ông rời chùa Tùng Âm ra đi năm 1765 đến chùa Quán Âm (Kannon-ji) cũng ở Hara.

7 Tu than.jpg

[nguoi ao lam]

Bạch Ẩn Huệ Hạc

........

XII . LÂM BỆNH – NGHỈ DƯỠNG.


Sau đó, Bạch Ẩn lâm bệnh. Đông Lãnh đến Edo sửa sang lại am của Chí Đạo Vô Nan (Shidō Bunan) nơi thầy của Huệ Đoan xưa kia đã ẩn tu, xong thỉnh Bạch Ẩn đến. Nhưng tăng chúng chùa Tùng Âm không đồng ý.

Cuối cùng, năm 1766 Đông Lãnh cử một vị tăng tên Enkyō đến Hara thỉnh sư đi Edo (Tokyo). Sư đi kiệu cùng Enkyō đến đèo Hakone thì có bốn vị tăng chùa Tùng Âm đi theo nài nỉ sư trở về. Enkyō phải giải thích hết lời về lòng hiếu thảo của trò đối với thầy đang cần dưỡng bệnh, bốn vị tăng mới bằng lòng lui gót. Enkyō cùng sư tiếp tục đi Edo.

XIII. ĐỘ NGA SƠN TỪ TRÁC

Trong năm này Nga Sơn Từ Trác (Gasan Jitō) đến học đạo với Bạch Ẩn tại Edo (nay là Tokyo). Lúc đó Nga Sơn đã bốn mươi tuổi và đã hành khước khắp nước Nhật, tham học hơn ba mươi thiền sư, nhưng không vị nào đáp đúng sở nguyện qua những vấn đáp gay gắt. Do đó, khi gặp Bạch Ẩn, Nga Sơn đã đưa ra một loạt câu hỏi. Ba lần vào thất, ba lần đều bị sư tống ra cửa. Trong tập Lùm Bụi Gai Góc, Nga Sơn đã kể ba lần tham kiến này: “Tôi không màng đến đức độ siêu vĩ của thầy, dù danh vang khắp nước, tôi cũng chẳng để ý. Tôi chẳng quan tâm về tri kiến của thầy vượt bậc chư tiền bối hay đạo sư đương thời. Dù có hàng trăm hàng ngàn tăng ni vây quanh thầy, dù thầy được xem như Phật tái lai thế gian. Đối với tôi chỉ có một việc: Vị đại quốc sư đã đưa tay giơ chân đạp tôi ba lần như trời giáng, xô tôi vào đường cùng, đẩy tôi vào chỗ tận.”

Rồi Nga Sơn ở lại tham học với sư, sau đó với Đông Lãnh. Và chín năm sau khi Bạch Ẩn tịch, Nga Sơn được Đông Lãnh truyền pháp. Dù Đông Lãnh đã tác thành cho Nga Sơn, nhưng lúc nào cũng xem Nga Sơn như đệ tử của thầy mình. Sau này Nga Sơn có hai đệ tử là Ẩn Sơn và Trát Thiên rất nổi tiếng. Con cháu Tông Lâm Tế ở Nhật Bản sau này đều là hậu duệ của hai vị này.

8 Khung cua hep.jpg

[nguoi ao lam]

Bạch Ẩn Huệ Hạc

........

XIII CUỐI ĐỜI


Đến cuối đời, Sư bệnh yếu nên thường nằm.

Được cung thỉnh đến chùa Long Trạch đón mừng Tết năm 1768, sư nói: “Tôi nay tám mươi bốn tuổi và chưa thấy ngày Tết nào vui như hôm nay, tôi phải cảm ơn Đông Lãnh”. Đông Lãnh dâng lên sư bánh nếp cổ truyền, nhưng sư chỉ dùng được vài miếng.

Tháng 11, Bạch Ẩn trở về chùa Tùng Âm, bệnh tình càng tăng, tứ đại chẳng điều hòa. Mùng 7 tháng Chạp, thầy thuốc ở Cổ Quận bắt mạch thưa rằng: “Mạch yếu chẳng có gì lạ.” Sư quở: “Ta sắp chết, chẳng quá ba ngày, không biết được sao gọi là lương y?”

Mùng 10, sư ủy thác công việc cho Toại Ông, đã được sư cho sám hối. Sư nằm yên trên đệm.

Hừng đông ngày 11, Sư kêu lên tiếng cuối cùng, nghiêng bên phải mà hóa, thọ 84 tuổi, không để lại kệ từ thế như lệ thường của thiền sư. Bạch Ẩn chấm dứt một đời độ sanh trong im lặng. Ngày 15, đưa tiễn, phân tháp ở ba nơi.

Nối pháp có Đông Lãnh Viên Từ, Toại Ông Nguyên Lưu, Nga Sơn Từ Trác, Đại Hưu Huệ Phỏng, Quyết Long, Đông Nham,... hơn bốn mươi người. Hàng đệ tử bạch y chấp lễ khó biết được, Pháp tràng hưng thịnh xưa nay ít có. Thiên Hoàng sắc thụy Thiền sư Thần Cơ Độc Diệu, Quốc sư Chánh Tông. Ngữ lục khắc ở rừng Độc Nhị hơn mười quyển đều lưu hành ở đời.


Thích Tâm Hạnh
(Trụ Trì Thiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã, Thừa Thiên Huế)

[hoatihon]

9 huyen mong.jpg