Giải thoát trong lòng tay

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN NĂM PHẠM VI LỚN _ Ngày thứ HAI MƯƠI HAI

__________________________________________________ ______________________________________


Như Long Thụ nói:

Tất cả pháp hữu vi bản chất là trống rỗng;

Nhưng đức Như Lai vô tỉ đã dạy

Luật duyên khởi của các pháp hữu vi.

Nói cách khác, tánh không dùng làm lý do cho duyên khởi của mọi sự vật; tánh không của chúng bao hàm ý nghĩa rằng chúng cũng có thể hiện ra các tướng. Với duyên khởi dùng làm lý lẽ, sự hỗ tương lệ thuộc của mọi sự đối với bạn cũng phải bao hàm mọi ý nghĩa mọi sự trống rỗng.

Luận lý hình thức bao gồm sự hỗ tương duyên sinh có tầm quan trọng lớn. Ví dụ: khi ta dẫn sự hỗ tương lệ thuộc làm bằng chứng để chứng minh rằng một chồi cây chẳng hạn không thực hữu, thì bằng chứng ấy phản bác cái cách người ta chấp thủ đối tượng theo bản năng - ở đây là chồi cây - như thể nó có thực, chứ không phải là cái tên gán cho nó. Sự bác bỏ như thế tiến hành như sau. Nếu chồi cây tự bản chất không thực hữu, thì đáng lẽ nó không phải là kết quả của những cái khác như nhân (vd hột giống -DG) và duyên (vd phân, nước, đất - DG), nó cũng không là một cái gì được dán nhãn hiệu lên đó. Nó phải là một cái biệt lập tự tồn. Nhưng sự thật không phải vậy. Chồi lớn lên nhờ một loạt nhân duyên - hạt giống, nước, phân, hơi ấm, ẩm, v.v… Điều này chứng tỏ nó lệ thuộc vào những thứ khác và là hậu quả của cái khác: đây là điều mà ta có thể chính mình quan sát thực sự. Như vậy chồi cây là một ví dụ về duyên khởi. Những lý luận và chứng cứ như thế liên hệ đến duyên khởi. Sẽ bác bỏ cực đoan cho rằng mọi sự là có tự tính và biệt lập với cái khác. Sự bác bỏ này được nói lên để trừ cực đoan chấp hữu - cho rằng mọi sự thực có như tướng nó xuất hiện. Như vậy, duyên khởi bao hàm tánh không.

Nếu hạt giống làcó tự tính của nó, thì không có nguyên nhân hay hoàn cảnh (duyên) nào có thể thay đổi nó được: bản chất của hạt giống nhất thiết không thay đổi. Nhưng vì nó không có tự tính, nên khi đã vượt qua giai đoạn chồi, cuối cùng nó sẽ lớn thành một cây nhỏ, và sẽ còn trải qua nhiều giai đoạn trung gian.

Duyên khởi có thể giải thích tất cả mọi giai đoạn của cái cây, và điều này có thể áp dụng thực tiễn vào trường hợp con người và súc vật. Điều này sẽ đưa đến sự xác tín rằng duyên khởi loại trừ các cực đoan chấp không hay chấp đoạn diệt.

Bởi thế mà nói tánh không cũng bao hàm duyên khởi. Những tư tưởng về vấn đề này có thể tìm thấy trong kinh Anavatapta thỉnh vấn:

Bất cứ gì do hoàn cảnh (duyên) sinh ra

Thì không phải là có sinh;

Nó không có bản chất của sự sinh.

Ta nói bất cứ gì hậu quả của duyên

Là trống rỗng.

Người hiểu được tánh không này là chính xác.

Trong Gốc Rễ Trí Tuệ ta đọc:

Nếu không có tướng nào hiện hữu

Mà không do duyên sinh,

Thì cũng không có tướng nào hiện hữu

Mà không trống rỗng.

Trong Hành Trung Đạo:

{Nói với một đối thủ:}

Vì bất cứ gì có nguồn gốc

Đều thuộc vào pháp hữu vi,

Quan điểm ngài không được cứu xét kỹ.

Như vậy những luận cứ này

Liên hệ đến duyên khởi

Sẽ cắt đứt mạng lưới tà kiến.

Như Tsongkapa nói:

Nội cái thấy rằng duyên khởi và tánh không

Đi liền nhau, không phải loại trừ nhau,

Rằng sự hỗ tương lệ thuộc mà không lầm lạc-

Sẽ phá tan mọi chấp thủ vào sự vật.

Ở điểm này bạn hoàn tất sự phân tích tri kiến.

Bạn loại trừ cực đoan chấp hữu;

Bạn loại trừ cực đoan chấp không.

Nếu bạn hiểu bằng cách nào

Tánh không trình ra nhân quả,

Thì tri kiến chấp thủ các cực đoan

Sẽ không ảnh hưởng đến bạn.