GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY
PHẦN NĂM PHẠM VI LỚN _ Ngày thứ MƯỜI BẢY
__________________________________________________ ______________________________________


Nghĩa là, cái điều đem lại khổ đau cho ta từ vô thủy sinh từ đến nay là ngã ái của chính ta. Ngã ái và chấp thủ bản ngã là 2 chuyện hoàn toàn khác nhau, nhưng trong việc luyện tâm này chúng được bàn đến như thể cả hai chỉ là một, vì có vài điểm tương đồng. Nói vắn tắt, ngã ái và ngã chấp đều là gốc rễ của mọi vấn đề. Ngã ái thì vận hành bằng cách thiết lập cái tôi - cảm tưởng của bạn về bản ngã - cho là thực có. Ngã chấp thì vận hành bằng cách không từ bỏ những ý tưởng về tôi, và yêu mến những ý tưởng ấy.

Nói tóm lại, mọi vấn đề phát xuất từ một ý tưởng thâm căn cố đế “tôi muốn hạnh phúc,” nhưng nếu bạn không hàng phục được ngã ái này, thì bạn không có hạnh phúc. Bạn chưa từng kiểm lại để xem cái gì là gốc rễ đáng trách đã gây ra đau khổ cho bạn, nhưng đó chính là ngã ái. Từ này trở đi, bạn hãy kiểm lại xem cái gì đáng trách, hãy xem ngã ái của bạn như một kẻ thù, hãy thực hành những kỹ thuật để từ bỏ.

(iii) Quán sát nhiều đức tính do sự thương người.

Shantideva nói:

Tất cả hạnh phúc trên đời

Đều do mong muốn hạnh phúc cho người khác.

Và Cúng dường Đạo sư nói:

Tôi thấy rằng thương mến những hữu tình này,

- Những bà mẹ của tôi -

Là một ý tưởng đưa đến hạnh phúc,

Là cánh cửa dãn đến vô lượng đức tính…

Bản văn về luyện tâm của chúng ta nói:

“Hãy thiền quán về sự tử tế lớn hơn tất cả.”

Nói cách khác, có thân thể và tài sản thuộc một tái sinh thù thắng hay có hoàn cảnh tráng lệ vây quanh là do thương người mà ra. Đức hạnh từ bỏ sát sinh vì yêu mạng sống của kẻ khác sẽ chín thành quả báo tái sinh ở thượng giới, sống lâu, vân vân. Sự thực hành bố thí, từ bỏ thói hà tiện do thương người, sẽ được quả báo là có tài sản lớn, vân vân. Tóm lại, như Shantideva nói:

Cần gì nói nữa?

Hãy nhìn sự khác nhau

Giữa kẻ ngu làm việc cho mục đích riêng mình,

Và đấng Thánh đã làm lợi lạc kẻ khác.

Và trong Cúng dường Đạo sư có câu:

Tóm lại: người ấu trĩ chỉ làm việc lợi mình;

Thích Ca Mâu Ni chỉ làm lợi kẻ khác.

Mong cho con nhận thức được

Cái gì là lỗi lầm cái gì là thiện đức.

Lúc đầu chúng ta đồng đẳng với đấng Đạo sư, và cũng như Ngài, chúng ta đã lang thang trong sinh tử. Nhưng vào một thời điểm trong quá khứ, đấng Mâu ni khởi sự thương người và tiến lên để hoàn tất cả mục tiêu của mình và của người nhờ tận trừ lầm lỗi và đạt đến tột đỉnh của mọi thiện đức. Còn chúng ta thì trái lại, từ vô thỉ sinh tử cho đến ngày nay chỉ yêu mến bản ngã mình. Chúng ta đã cần cù khó nhọc với tâm mong cầu hạnh phúc cho mình, nhưng ta đã không được cái gì bù lại. Mọi sự chúng ta hoàn tất được chỉ có làm phương tiện cho chúng ta đi xuống các đọa xứ; và ngay hiện tại ta cũng chỉ có độc một nỗi khổ đau. Nếu ngược lại, trong quá khứ ta đã làm như đấng Đạo sư từ mẫn của chúng ta, thì mọi nỗi khổ của ta bây giờ đã được nhổ tận gốc rễ; chắc chắn chúng ta đã được hạnh phúc tối thượng và có thể thỏa mãn nhu cầu hữu tình một cách tốt đẹp rồi. Tuy nhiên điều ấy đã không xảy ra, nên ta mới rơi vào nỗi khổ hiện tại.

Có lần trong một lễ cầu an tại một tu viện, một vị geshe ở Dagpo đã xen vào buổi lễ vài lời nguyền rủa được tìm thấy trong tác phẩm Bánh xe Khí giới Sắc bén. Một ví dụ:

Sự việc là như thế đấy: tôi đã biết được kẻ thù tôi!

Ta đã phục kích và tóm được ngươi, hỡi tên trộm láu cá!

Kẻ giả dối! Ngươi đã chọc quê ta với những lời lừa bịp!

Hỡi ngã chấp! Ta không còn ngờ gì nữa bộ mặt của ngươi.

Điều này đã gây một chấn động. Nhưng mục đích được xác định, đó là hãy nhận ra kẻ thù đích thực của ta.

Có lần một hành giả mật tông thực hành bùa chú giết nhiều kẻ cướp. Đức Dalai Lama đệ nhất, Gyaelwa Gedun Drub, con trai của Lubdroen, cầu xin rằng người phù thủy sẽ bỏ bùa chú giết ngã ái nơi chính ngài. Nhưng ngài không có ngã ái, nên bùa chú của phù thủy không hại được.

Drugpa Kuenleg có lần làm những bánh lễ để cúng trừ những chướng ngại cho em trai ông ta. Khi săp sắp tung ra ngoài những bánh lễ ấy, Kuenleg nảy ra một ý nghĩ là, tại sao không ném chúng vào ngã ái? Bởi thế ông ném bánh vào đùi của em trai ông.

Đấng Đạo sư đầy từ mẫn của chúng ta cũng thương người trong các tiền kiếp của Ngài. Một lần Ngài tái sinh làm vua Padmaka, Ngài chết vì một bệnh dịch tái sinh làm con cá Rohita, thịt của Ngài đã chữa nhiều hữu tình khỏi bệnh dịch. Khi Ngài tái sinh làm một con rùa Ngài đã cứu năm trăm thương gia rớt xuống biển; rồi Ngài lại xả thân cho tám mươi ngàn con ruồi. Ngài bố thí một nữa thân thể Ngài khi làm vị vua tên Shrìsena. Khi làm Mahàratnachùda Ngài có một viên ngọc trên đỉnh đầu, và Ngài dã cắt thịt mình để lấy viên ngọc ấy cho người khác. Khi làm thái tử Prakrti Ngài đã bố thí thân xác Ngài cho một con hổ đói sắp ăn thịt con. Khi làm Chandreprabha Ngài bố thí đầu.

Sau khi kể chi tiết những chuyện trên, Pabongka Rinpoche tiếp tục:

Đây là những hành vi của đấng Đạo sự từ mẫn của chúng ta. Chúng ta thường chỉ nghĩ đến mình, nhưng dù những việc ấy khó làm, ta cũng phải chuẩn bị để sau này có thể làm được như thế, bằng những lời cầu nguyện.

Thương người khác là việc làm chính đáng. Vì chúng ta tùy thuộc vào hữu tình để có thực phẩm, họ giống như một thửa ruộng cho nhiều mùa gặt tốt, hay như những viên ngọc ước. Không những tất cả hữu tình đều đã tử tế với ta khi họ là mẹ ta trong quá khứ, mà cả khi họ không là mẹ ta, chúng ta cũng chỉ sống được nhờ sự tử tế của họ. Chẳng hạn chỉ một bao bột lúa mạch cũng là kết quả của nhiều công việc nặng nhọc. Một số hữu tình phải cày đất, một số khác phải tưới nước, đập lúa vân vân. Ngôi nhà chúng ta đang ở là hậu quả của sự tử tế của hữu tình: Nhiều súc vật và người phải mang đất, xây tường, làm nghề mộc, kiếm nước, vân vân. Chiếc khăn quàng này bây giờ sẵn sàng để dùng, nhưng một số lớn cừu đã phải sản xuất ra len; một số người phải dệt và một số phải may.

Nhờ sự tử tế của tất cả hữu tình mà hiện tại ta tạm thời có được thân người thuận lợi; và cuối cùng nhờ sự tử tế của họ mà ta sẽ phát tâm bồ đề, luyện tập hạnh bồ đề và lại còn đạt thành Phật quả. Chúng ta có được tất cả là nhờ lòng tử tế của họ, vì hữu tình là đối tượng cho ta phát tâm bồ đề và bố thí. Hữu tình là căn bản của giới chúng ta và là đối tượng cho ta thực hành nhẫn nhục.

Hành Bồ Tất Hạnh nói:

Chư Phật và chúng sinh đều cần thiết như nhau

Để cho ta thực hành Phật pháp.

Trong khi bạn tôn kính chư Phật

Thì sao lại không tôn trọng cả hữu tình?

Nói cách khác, bạn đã thành Phật được một phần là nhờ lòng từ bi của bậc thầy, và một phần nhờ lòng tử tế của chúng sinh. Langri Tangpa nói:

Khi quán sát rằng tôi sẽ đạt đến lợi ích tối thượng

Nhờ tất cả chúng sinh

- Hơn là nhờ bất cứ một viên bảo châu nào -

Mong cho tôi càng thương chúng sinh hơn nữa.

Nghĩa là, chúng sinh sẽ thành tựu giúp bạn tất cả mục tiêu của bạn, những mục tiêu tạm thời cũng như tối hậu. Bởi thế, họ cũng giống như viên ngọc ước, do đó điều dĩ nhiên là phải thương mến tất cả hữu tình.