GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY
PHẦN NĂM PHẠM VI LỚN _ Ngày thứ MƯỜI BẢY
__________________________________________________ ______________________________________


a-1.2.6. Nguyên nhân thứ sáu: Tâm vị tha

Bạn có trách nhiệm đối với mẹ mình. Cũng thế, bạn nên gánh lấy trách nhiệm làm cho tất cả chúng sinh thoát khổ và được an vui. Bạn phải làm quyết định rằng “Chỉ mình ta sẽ đưa chúng đến Phật quả.” Điều này mới là hạnh vị tha khác hẳn Thanh văn, Duyên giác. Giả sử bạn thấy một người sắp tung mình nhảy xuống vực thẳm; cảnh tượng ấy sẽ khiến bạn nghĩ, “Không ai cứu họ sao?” Một phản ứng như thế là phản ứng tâm từ và tâm bi, nhưng thay vì để mọi sự như vậy, bạn phải quyết định chính bạn sẽ cứu người ấy. Lòng vị tha cũng tương tự như thế. Thanh văn Duyên giác nói chung cũng có từ bi, nhưng không có tâm vị tha.

Bậc tôn sư tôi đã dạy rằng sự khác nhau giữa tâm vị tha này với cách bạn lãnh lấy trách nhiệm trong chương nói về “Đền đáp sự tử tế” được ví như một thương gia định mua vài món hàng hay đã kết thúc việc kinh doanh. Một đằng đã làm quyết định, một đằng chưa quyết.

a-1.2.7. Phát tâm bồ đề

Sau khi gánh trách nhiệm, hãy xem bạn có thể thi hành công việc được chưa. Dù chỉ một chúng sinh duy nhất bạn còn không thể giúp được nữa là. Bạn buộc lòng tìm một người có khả năng làm việc ấy một cách hiệu nghiệm, và xem bạn có thẻ đạt đến một địa vị như thế không. Một vài chúng sinh lớn lao ở thế gian như Phạm vương, Đế thích chẳng hạn, không ích gì cho hữu tình. Còn Thanh văn, Duyên giác, A la hán cũng không làm được gì nhiều hơn, vì họ chưa trừ hết các trói buộc. Các Bồ tất ở địa vị thứ nhất có thể giúp ích hữu tình hơn nhiều, song Bồ tát sơ địa này cũng chỉ làm được một phần nhỏ những gì mà Bồ tát còn một đời nữa thành Phật (Nhất sinh bổ xứ - DG) có thể hoàn thành. Ngay cả những việc những việc chư Bồ tát ở địa vị cuối cùng đem lại cho hữu tình khi các ngài ngồi dưới cội bồ đề. Và việc làm của bồ tát ở địa vị cuối cùng (Đẳng giác, Diệu giác- DG) cũng không bì được với những gì mà chư Phật thành tựu được. Nó như sự khác nhau giữa lòng tay bạn với toàn thể hư không. Chư Phật là vô tỉ trong cách “không cần dụng công nỗ lực” của các ngài (vô công dụng hạnh - DG) để lợi lạc hữu tình tùy theo tính tình, ước nguyện và khả năng của chúng. Nếu bạn đạt đến địa vị như Phật, thì bạn cũng sẽ có được những đức như thế. (xem chương nói về quy y, Ngày Mười Hai)

Bởi thế, bạn sẽ triển khai niềm xác tín rằng không thể nào làm lợi ích cho hữu tình nếu chính bạn chưa đạt đến trí biết cùng khắp (chánh biến tri). Bạn phải phát tâm mong cầu vô thượng bồ đề để lợi lạc hữu tình. “Xả,” “Hiểu rằng mọi Hữu tình đã từng là mẹ mình,” “Nhớ lại lòng tử tế của họ,” và “Mong đến đáp sự tử tế ấy,” tất cả làm thành căn bản cần thiết để khai triển một lòng khát khao làm lợi lạc kẻ khác, trong khi “Từ,” “Bi,” và “Tâm vị tha” thực sự phát sinh lòng khát khao ấy và ước mong đạt đến vô thượng bồ đề. Như có câu nói:

Phát tâm bồ đề

Là mong cầu hoàn toàn giác ngộ

Để lợi lạc hữu tình.

Nói cách khác, muốn thành Phật quả bằng cách chỉ thấy cần phải lợi ích hữu tình thì chưa đủ để phát tâm bồ đề một cách chân xác và toàn vẹn. Bạn phải muốn đạt đến địa vị ấy vì thấy rằng mình chưa thành Phật để lợi lạc cho chính mình nhờ những thực chứng vĩ đại và những từ bỏ lớn lao; tuy nhiên, bạn không chỉ muốn điều này cho lợi ích riêng mình. Cũng như bạn phát khởi một khát khao lợi lạc kẻ khác trong phần nói về tâm “Từ” “Bi” và “Vị tha,” bạn phải phát tâm mong cầu vô thượng bồ đề chỉ vì lợi lạc cho người khác.

Nhưng bạn có thể hỏi: Tôi có thể thành công không nếu thiền định như thế? Chắc chắn bạn có thể thành công chứ. Không có thời gian nào tốt cho bạn phát tâm bồ đề hơn là hiện tại, vì cái thân vật lý mà bạn có được này đã đủ cho bạn đạt thành Phật quả. Pháp mà bạn theo là lời dạy của Phật. Trong những giáo lý ấy bạn đã gặp được pháp Đại thừa, và quan trọng hơn nữa là mật giáo có thể giúp bạn giác ngộ ngay trong một đời duy nhất. Đấy là diều đúng cho tất cả các tông phái Phật giáo Tây Tạng. Hệ phái mật giáo của đức Tsongkapa có thể đưa bạn đến giác ngộ chỉ trong vòng 12 năm, và nhiều người đã đạt trạng thái hợp nhất còn nhanh hơn nhiều - chỉ trong ba năm ba tháng. Điều này có thể thấy trong các tiểu sử những bậc thánh như Tsongkapa và các đệ tử ngài. Chư thiên gọi thời hiện tại là “mạt thế” nhưng kỳ thực, chưa bao giờ ta có được một cơ hội tốt hơn bây giờ. Thân thể của Milarepa và Ensapa không hơn gì thân thể chúng ta có. Chúng ta giống như đứa trẻ bị què cỡi con lừa hoang: bây giờ là lúc cần nỗ lực!

(CT- Một đứa trẻ què trượt té lăn xuống đồi, và do một sự ngẫu nhiên kỳ diệu, nó rớt ngồi trên lưng một con lừa hoang. Con lừa chạy thục mạng, đứa bé bám riết nó. Mọi người trông thấy đều la lớn bảo nó dừng, nhưng đứa bé lại la lên đáp lại: “Một thằng què như tôi chỉ được một dịp cỡi lừa duy nhất trong đời. Dại gì không hưởng cái thú vui này!”)