Giải thoát trong lòng tay

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


a-3.1.2. Hai là không biết sẽ chết lúc nào.

Có ba lý do cho điều này.

(i) Thọ mạng không cố định.

Nếu bạn có thể biết chắc lúc nào mình chết, thì trước hết bạn sẽ thu xếp việc đời - hàng phục kẻ thù, che chở người thân, vân vân - rồi khi rảnh tay sống hạnh phúc, bạn có thể tu tập Pháp. Nhưng bạn không thể chắc chắn như vậy, nên cần phải nghĩ về tính bất trắc của sự chết, nghĩa là không biết lúc nào mình sẽ chết.

Kho Tàng Siêu Vật Lý nói:

Những người dân xứ Kuru

Sống một ngàn năm;

Trên hai lục địa kia

Đời sống giảm còn một nửa

Và lại giảm thêm một nửa.

Nói khác đi, trên phần lớn các lục địa khác, thọ mạng của dân chúng có tính cách cố định.

Ở đây thọ mạng không nhất định:

Lúc đầu là vô lượng,

Và rốt cuộc chỉ còn mười năm.

Theo tuyền thuyết, lúc đầu dân cư ở Lục địa phương Nam có thọ mạng dài lâu tới nỗi không thể đo lường bằng số năm; nhưng cuối cùng chỉ còn lại mười năm. Vậy nói chung, thọ mạng dân chúng Nam Diêm phù đề không nhất định, và nhất là vào thời đại suy đồi này điều ấy lại càng đúng.

Thông thường chúng ta không nghĩ, “Ta sẽ không bao giờ chết.” Nhưng khi sắp chết chúng ta luôn luôn có ý nghĩ, “Tôi sẽ chết, nhưng không chết năm nay.” Có những lý do để nghĩ như vậy; người thì nghĩ “Tôi chưa chết, vì tôi còn trẻ.” Nhưng còn trẻ cũng không ăn thua gì. Thần chết không chọn theo thứ tự tuổi tác để đánh gục người ta: có khi trẻ con chết trước, cha mẹ phải chôn con. Lại nữa, nhiều người trẻ hơn bạn đã chết. Lại có kẻ vừa sinh đã chết.

Vài người nghĩ, “Tôi sẽ không chết, vì tôi đâu có đau ốm gì.” Nhưng chuyện này cũng không nhất định. Có những con bệnh nằm liệt giường mà không chết, trong khi đó nhiều người khỏe mạnh mà lại chết thình lình. Nhiều người chết giữa bữa ăn, mà không có một điềm báo trước họ sẽ chết trong khi chưa ăn xong bữa cơm. Nhiều người tham dự một cuộc lễ lớn trong tu viện, khi đi thì đi bằng hai chân mà về thì được mang trên cái cán như những thây chết. Nhiều viên chức nhà nước dự thảo những chương trình chính trị to lớn mà không bao giờ có dịp thi hành, vì họ chết trước khi hoàn tất công việc. Trong nhiều toàn tập của những bậc thánh, thường xuất hiện những lời ghi chú “còn dang dở”: họ chỉ có thể đặt tên sách, viết vài đoạn rồi chết trước khi hoàn tất.

Trong số những bà con bè bạn xung quanh ta trong thung lũng, ta có thể nói ông A bà B đã chết, nhưng ta không nghĩ “Điều này cũng xảy đến cho ta.” Chúng ta đề cập chuyện chết chóc như một đối tượng gợi tò mò. Ta còn nghe người khác nói: “Ồ ông ta có một tấm y tuyệt đẹp. Tôi hy vọng tôi sẽ được nó.”

Cái chết nhất định sẽ đánh gục bạn trong tương lai, mặc dù lúc nào thì không chắc. Như người ta nói:

Không thể biết cái gì sẽ tới trước:

Ngày mai hay là đời sau của bạn.

Đừng nỗ lực làm gì cho kế hoạch ngày mai

Đúng hơn nên nỗ lực cho đời sau của bạn.

Kinh Pháp Cú nói:

Một vài người buổi sáng bạn trông thấy

Mà buổi chiều không thấy nữa.

Vài người bạn trông thấy buổi chiều

Thì bạn không thấy lại sáng hôm sau…

Làm sao chắc được mai bạn sẽ không chết?

Chúng ta không làm những chuẩn bị cho cái chết mà ta chắc chắn sẽ gặp, nhưng chưa biết lúc nào. Không chắc ta sẽ sống cho tới già. Hãy nhớ thật là một lỗi lầm khi làm thật nhiều chuẩn bị để an dưỡng tuổi già.

Nếu bạn không thể chịu nổi ý tưởng mình sẽ chết hôm nay, ngày mai hay ngày mốt, thì ít nhất bạn cũng phải nghĩ cái chết có thể xảy ra với bất cứ ai từ đây tới sang năm. Bạn không biết chắc ai trong những người đang ngồi đây sẽ chết trước- người ngồi hàng trước, hàng giữa hay hàng sau.

Bạn sẽ không nhận được một giấy báo: “Bây giờ, hãy chuẩn bị để chết.” Cái chết sẽ đột ngột đến một ngày nào đó, và bạn chỉ còn nước bỏ lại tất cả những gì đang làm dang dở. Ngay cả những thầy tu cũng phải ngừng uống trà bơ, ăn bánh bột lúa mạch và mì sợi mà đi đến đời sau: thời gian cái chết đến bất trắc là như thế.

Sự bám lấy trường cửu đã lừa bịp bạn, khiến bạn nghĩ mình còn nhiều năm để sống, nhưng sẽ đến cái ngày bạn thình lình chết. Ngay cả những người bệnh sắp chết đến nơi cũng nghĩ, “Tôi sẽ không chết hôm nay.” Nhiều người khi gặp năm mà lá số tử vi báo là xấu lắm, có thể nhớ đến cái chết và tự hỏi, “Tôi có chết năm này không?” Nhưng dù bạn không có một năm như thế, không có một năm nào trong một trăm năm cuộc đời mà bạn có thể bảo rằng: “Tôi sẽ không chết năm nay.” Giả sử bạn hăm tám tuổi. Bạn phải nghĩ, “Tôi có thể chết năm nay. Anh A, chị B cũng chết vào lứa tuổi này.”

Chúng ta có thể bảo, “Tôi thể là tôi chắc chắn không chết năm nay,” nhưng ta không thể làm một lời thề như vậy được.

Chúng ta thiếu phân tích, và có thể bị đánh lạc hướng khi sống trong những thành phố lớn, cộng đồng lớn. Chết và vô thường bởi vậy là những đề mục thiền thực tiễn vì nó không khó hiểu như lý vô ngã. Đó là những điều ta có thể trông thấy tận mắt, sờ mó được.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


Thầy tôi, bậc tôn sư, chỗ quy y và che chở cho tôi có dạy:

“Nếu bạn không chết trong vòng một hai tháng, tôi cầu cho bạn có thể làm được vài lợi lạc cho những đời sau của mình: và nếu bạn không chết trong vòng một hai năm nữa, mong bạn thành tựu được niềm hy vọng vĩnh cửu của bạn về tất cả những tái sinh tương lai!”

Bạn phải suy nghĩ kỹ chương này mà theo cách tôi đã giảng cùng với những lời trích dẫn các thứ.

(ii) Nhiều yếu tố hỗ trợ cho cái chết, ít yếu tố hỗ trợ cho cái sống.

Chúng ta chỉ được che chở nhờ những lời cầu nguyện những công đức ta làm trong quá khứ, và nhờ lòng bi mẫn của chư Phật. Có nhiều yếu tố hỗ trợ cái chết của ta. Như những con ruồi bu quanh thịt thối, có tám mươi ngàn loại phi nhân khác nhau ám quanh ta trong lúc ta đang sống, chúng sẽ là những yếu tố hỗ trợ cho cái chết của ta. Chúng tự hỏi: “Chừng nào chúng ta có thể ăn thịt nhà ngươi? Khi nào chúng ta có thể lấy hơi thở của ngươi?” Bốn trăm lẽ bốn loại bệnh tật đoanh vây ta như một đám mây mù. Ba trăm sáu mươi loại ma quỷ, mười lăm loại ác ma chuyên môn tấn công trẻ nhỏ, ba trăm sáu mươi quỷ xé thây người, vân vân, rất thèm thuồng mạng sống của ta.

Bạn không chỉ có những yếu tố phụ thuộc bên ngoài ấy mà thôi. Nếu bạn để bốn con rắn vào trong một cái bình, thì con mạnh nhất sẽ ăn những con khác. Nếu những khi chất trong thân thể như phong, mật, đàm hay bốn đại, mà hơi mất quân bình, thì đã là một yếu tố phụ giúp cho bạn kết liễu cuộc đời.

Nhiều yếu tố phụ lực cho cái chết của bạn

Rất ít yếu tố giúp cho sự sống.

Và cả đến những yếu tố giúp bạn sống.

Cũng có thể làm cho bạn chết.

Bởi vậy hãy luôn luôn tu tập.

Không những có nhiều yếu tố phụ thuộc bên trong và bên ngoài để làm bạn chết, mà nhiều yếu tố giúp cho đời sống cũng có thể làm chết bạn. Nhà có thể sập, thuyền bè có thể bị lật, ngựa xe có thể cán lên người bạn, bằng hữu có thể gạt bạn, thực phẩm có thể không hợp với bạn v.v… nhiều chuyện có thể là nguyên nhân khiến bạn mau chết.

Sinh lực của chúng ta giống như một bình hơi nóng để trong ngọn đèn dầu; như Long Thọ nói:

Thần chết cư trú trong mọi hoàn cảnh

Như hơi nóng đó trong ngọn đèn dầu

(iii) Không biết lúc nào chết vì thân xác này thật vô nghĩa.

Nếu thân xác chúng ta là chắc chắn, bọc sắt thì chúng ta sẽ không bị hại, dù có nhiều yếu tố có thể làm cho nó chết. Nhưng thân thể chúng ta giống như những bọt nước: chúng ta không cần có những yếu tố trọng đại để chết, mà ta có thể chết vì bị gai đâm. Tuy nhiên dù thân xác chúng ta có được bọc thép đi nữa cũng không ăn thua gì. Bức thư của Long Thụ nói:

Bảy vừng mặt trời sẽ đốt cháy

Trái đất, núi Tu di, biển cả

Và tất cả chúng sinh luân hồi

Sẽ thành tro bụi - không gì sẽ tồn tại

Thế thì cần gì nói đến thân phận

Những con người hoàn toàn vô nghĩa?

Nhiều yếu tố có thể làm hại đến thọ mạng của ta

Nó còn mong manh hơn cả bọt nước bị cơn gió thổi

Thật lạ lùng khi ta thức dậy mà còn thở được.

Sau một đêm ngủ say.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


Nói cách khác khi bạn đi ngủ, hơi thở thô của bạn bị đè nén và phong đại vi tế có thể di chuyển tự do trong lỗ mũi bạn; vậy thì thật lạ lùng làm sao bạn đã không chết khi trở lại hơi thở bình thường với phong đại thô.

Hãy nghĩ về điều này: không thể biết chắc lúc nào thì bạn chết. Vậy bạn nên nghĩ mình cần phải thực hành Pháp ngay bây giờ. Điều này cũng như khi biết chắc kẻ thù sẽ đến giết bạn không biết lúc nào, thì từ ngày ấy trở đi bạn sẽ cố gắng để ngăn chận nó. Nếu bạn muốn thực hành Pháp nhưng lại bận công việc kéo dài trong năm này hoặc đến sang năm, và bạn nghĩ, tôi sẽ tu sau khi xong việc, thế là bạn đang tự dối mình. Gungtang Rinpoche nói:

“Hình như công việc này chỉ cần một tháng, một năm;

Khi xong việc tôi sẽ tu tập nhiều pháp.”

Tư tưởng này là ác ma phá hoại

Lừa dối tất cả mọi người.

Chúng ta nghĩ: “tôi tôi sẽ tu tập nhiều pháp.”

Tư tưởng này là ác ma phá hoại

Lừa dối tất cả mọi người.

Chúng ta nghĩ: “Tôi sẽ tu tập pháp sau khi làm xong việc này việc nọ.” Nhưng:

Công việc chưa xong cũng giống như râu ông già

Càng cắt nó càng mọc.

Nói cách khác, bạn không bao giờ ổn định được để tu tập, vì khi việc này xong đã có việc khác đến. Công việc thế gian giống như một dòng sông không bao giờ ngừng chảy. Guntang Rinpoche nói:

Điều rất có thể xảy ra trước khi ngày mai đến -

Cái ngày bạn sắp tu tập pháp -

Thì cái chết của bạn đã đến hôm nay.

Bởi thế đừng để cho đầu bạn quay lại;

Nếu bạn muốn tu tập,

Phải tu ngay từ bây giờ.

Nếu bạn cứ trì hoãn công việc và bảo: “Khi việc này xong tôi sẽ tu” hay “Tôi sẽ tu ngày mai,” thì công việc sẽ không bao giờ xong mà giờ chết của bạn chắc chắn sẽ đến.

Phải nghĩ kỹ về ba lý do tại sao cái chết là bất trắc, thì bạn sẽ từ bỏ ngay cả chuyện thế gian và quyết định tu tập không lãng phí thì giờ. Nhưng những tu sinh trong các tu viện không cần phải cắt ngang việc học, việc thực tập thảo luận để đi đến một hang động xa xôi: thay vì vậy bạn phải chuyển hóa những gì mình đang làm trở thành Phật pháp. Chẳng hạn bạn chỉ tụng những lời kinh như câu: “Cho đến ngày giác ngộ, con xin quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng…” hàng ngàn lần, nhưng bây giờ bạn hãy xét lại có bao giờ bạn suy nghĩ một cách chân xác về câu ấy hay không: Bạn sẽ thấy rằng, rất hiếm khi bạn làm việc ấy.

Bất kể bạn nỗ lực như thế nào trong việc kinh doanh, nông trại, v.v… những việc ấy sẽ không bao giờ thành Phật pháp; như chúng ta những người đã thọ giới cần phải chuyển hóa những gì ta làm trở thành pháp. Thật đáng tiếc nếu chúng ta không thực tập pháp một cách thường xuyên, nhưng không đáng tiếc nếu chúng ta không biết những sự kiện gì xảy đến.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


a-3.1.3. Ba là nghĩ khi chết chỉ Pháp có thể giúp bạn.

(i) Tài sản không thể giúp bạn.

Bạn có thể giống như Phạm Vương Đê Thích hay Chuyển luân vương, nhưng khi chết bạn sẽ không đem theo được gì dù chỉ một tên tôi tớ; bạn sẽ không được tự do đem theo một thứ sở hữu nào - vào lúc ấy tất cả tài sản của bạn hóa ra vô dụng. Bạn có thể là chúa tể hùng mạnh nhất cai trị tất cả mọi xứ sở, nhưng khi chết đến, bạn không đem theo được cả đến một hạt lúa. Khi ấy bạn không khác gì một kẻ ăn mày: bạn không thể mang theo cả đến một cây gậy. “Vua sẽ để lại những kho tàng của ông ta; người khành khất phải để lại cây gậy chống.” Kinh Cây Sống nói:

Người ta có thể đủ ăn trong một trăm năm,

Mà khi chết phải ra đi đói khát.

Người ta có thể đủ mặc cả trăm năm,

Mà khi chết phải ra đi trần truồng.

Và trong tác phẩm Hành Bồ Tát Hạnh có câu:

Tôi phải mất tất cả sở hữu

Mà vẫn không hiểu được điều này

Và tôi đã phạn nhiều tội lỗi

Vì những người thân của tôi

Và vì những người không thân…

Khi sinh ra bạn sinh một mình,

Khi chết đi bạn cũng chỉ chết một mình

Bạn bè rầy ra của bạn có thể làm được gì

Nếu họ không san sẻ được phần nào nỗi khổ?

Ngày xưa có một người đẽo một tảng đá lớn thành một hình khối. Người khác hỏi anh ta sẽ làm gì với nó. Anh ta trả lời: “Ồ, không làm gì cả, tôi chỉ để nó lại.” Cũng thế bạn sẽ để lại sau lưng tất cả tài sản và sở hữu mà bạn đã có được trong tái sinh này.

(ii) Bạn bè quyến thuộc không thể giúp.

Một người đang hấp hối có thể được vây quanh bởi những tôi tớ, đệ tử và những bạn bè thân thiết nhất của anh ta, người thì nắm tay, kẻ lôi chân, nhưng không ai làm gì được. Người ấy không thể đem theo mình một người bạn nào; y phải du hành con đường gian nan của cõi Trung ấm một mình đơn độc. Maitriyoki, một hành giả vĩ đại nói rằng:

Tâu đại vương, dù ngài giàu có đến đâu

Khi ngài chết và đi đến một tái sinh khác trong thế giới

Ngài sẽ sống như một người

Bị kể thù tấn công ở giữa sa mạc:

Một mình không vợ con thê thiếp…

Trong tác phẩm Hành Bồ Tát Hạnh:

Khi sứ giả của Diêm vương đến bắt bạn

Thì thân bằng quyến thuộc có ích gì?

Bạn bè làm được gì?

Đức Panchen Lama Lozang Yeshe nói:

Bạn sẽ vĩnh viễn xa lìa

Những người thân yêu đang khóc bạn…

Có người chắc chắn chết giữa mùa đông sau; khi ấy họ làm được bao nhiêu phần trong chương trình của họ dành cho năm tới?

Nếu chúng ta sắp đi Ấn Độ, Trung Quốc hay một nơi nào khác, chúng ta sẽ xem chuyện ấy hết sức quan trong. Chúng ta sẽ chuẩn bị hành lý để du hành cùng với lừa, ngựa và gia nhân. Nhưng khi chúng ta làm một cuộc du hành lớn lao để đi đến tái sinh kế tiếp, ta sẽ không có bạn bè, không thể đem theo dù một thứ sở hữu nào.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


(iii) Thân thể bạn cũng không giúp được.

Khi bạn chết, sẽ không ích gì nếu tất cả những ngọn núi đều biến thành vàng, tát cả mọi người đều hóa thành người thân của bạn. Hoàn toàn tách khỏi tài sản, sở hữu, thân quyến, bạn sẽ phải để lại cả cái thân xác của bạn - cái bạn gọi là “thân của tôi” sinh ra từ bào thai cùng một lượt với bạn, cái thân mà bạn vẫn che chở cho nó khỏi đói khát nóng lạnh, cái thân thể mà bạn không thể cho một cái gai châm chích, và yêu quý nó hơn ngọc ước. Đức Panchen Lama Choekyi Gyaeltsaen nói: “Thân này bạn bảo yêu quý là thế, nhưng sẽ hóa ra lừa dối bạn khi bạn cần đến nó nhất..” Nói cách khác, hãy nghĩ về việc bạn sẽ hoàn toàn bị tách khỏi thân xác này, cái thân mà bạn đã từng nâng niu che chở.

Sau khi đã suy tư về ba lý do ấy, thì không ích gì dể sợ hãi buồn rầu. Gungtang Rinpoche nói:

Pháp là hướng đạo hướng dẫn bạn đến con đường không lừa dối;

Pháp cung cấp cho bạn tư lương trên đường dài;

Pháp là thuyền trưởng trên hành trình gian khó;

Từ giờ này hãy tu tập Pháp bằng thân lời ý của bạn.

Milarepa nó:

Hỡi thiên thần Nyama Paeldarbum!

Hãy nghe đây, nữ thần của tài sản, kẻ có tín tâm:

Ngươi có đủ lương thực

Cho chặng đường dài.

- Những đời tương lai sau cuộc đời này?

Nếu ngươi không có đủ

Thì hãy thực hành bố thí

- Đấy sẽ là hành trang của ngươi…

Này thiên thần Nyama Paeldarbum!

Người có đủ bạn bè

Để đối phó với những nỗi kinh hoàng lớn lao

Trong những đời sau cuộc đời này?

Nếu ngươi không có đủ

Thì hãy thực hành diệu pháp

- Đấy sẽ là hành trang của ngươi.

Nói cách khác, Pháp là hướng đạo của ta, thuyền trưởng và hành trang của ta để đi cuộc hành trình sang cõi chết. Nếu bạn chưa thực hành Pháp, thì cái chết của bạn chẳng khác gì cái chết của một con chó đi lạc trong một ngõ hẻm. Đây là một cách suy nghĩ có nhiều lợi ích.

Những người đi về thăm quê không làm những chuẩn bị để ở lại nơi mình ở, ngược lại họ dồn hết năng lực để thu xếp hành lý, không làm gì khác. Bạn cũng thế, cần phải quyết định chỉ thực hành Pháp mà thôi- một cái gì không bị chi phối bởi những chướng ngại của đời này.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


a-3.2. Thiền quán về những khía cạnh của cái chết.

Đây là một chỉ giáo từ bậc tôn sư tôi. Mặc dù nó chỉ tập trung cốt yếu vào cách làm thế nào để theo một thời thiền quán về “cách giảng thực tiễn” (xem Ngày Thứ Nhất), người ta bảo tốt hơn nên quán theo cách này.

Bạn nên nhớ lại những điều nói trong bản văn Chỗ Nương Tựa Đầy Bi Mẫn hoặc Những Cầu Xin Để Được Giải Thoát Khỏi Con Đường Gian Nan Của Trung Ấm của đức Panchen Lama Lozang Choekyi.

Hãy quán xét cái gì sẽ xảy đến khi bạn chết. Rồi, khi bạn đang tiến gần đến cái chết, như nói trong sách Những Cầu Xin…

Khi những y sĩ đã bỏ tôi,

Khi lễ cầu an không còn công hiệu,

Khi bạn bè đã hết hy vọng tôi sống.

Khi mọi việc tôi làm đều vô ích

Mong sao tôi được ân phước

Nhớ lại những chỉ giáo của thầy tôi.

Nói cách khác, cơn bệnh trở nên nặng hơn mặc dù đã chữa trị và làm lễ lạc đúng cách; những gì y sĩ bảo bạn không phải là những gì ông nói với những người khác; quyến thuộc bằng hữu chỉ nói với bạn những lời hay đẹp nhưng lại nhóm họp sau lưng bạn một cách bí mật và đều đòng ý là bạn sẽ chết; bạn cho thấy những triệu chứng xấu bên trong cũng như ngòai - hơi ấm của cơ thể bạn tan biến, bạn thở một cách khó nhọc, mũi bạn xẹp lại, môi bạn cong lên, da xanh xám, vân vân. Bạn hối tiếc những tội lỗi quá khứ nhưng chưa sám hối một cách đầy đủ, hoặc không chịu lập lại sự sám hối, hoặc chưa hành thiện đúng mức. Cơn bệnh chết người của bạn khiến bạn đau đớn, và những triệu chứng của bốn đại tuần tự tan rã đã xuất hiện cho bạn. Bạn có những ám ảnh kinh hoàng ngăn bạn không thấy được những cảnh huống trong hiện tại. Năm uẩn của bạn cuộn tròn trong một cái chăn để ở một góc phòng, che sau một bức màn. Người ta thắp cho bạn một ngọn đèn bơ leo lét. Nếu bạn là thầy tu, họ sẽ mặc cho bạn bộ áo lễ để làm cho bạn có vẻ dễ coi.

Bây giờ bạn có thể làm việc thật nhiều để có được một ngôi nhà tốt, áo quần mềm mại ấm áp, thảm trải nhà…, nhưng khi bạn chết, xác bạn sẽ bị xếp thành ba phần, cột bằng dây da, trên đất trơ trụi hay trên những tảng đá vân vân. Hiện tại bạn có thể thưởng thức những món ăn thượng vị, mà trong tương lai bạn sẽ phải sống bằng mùi của những đồ cúng đốt cho người chết. Bây giờ người ta gọi bạn bằng những tên đẹp như “Geshe,” “Đại Đức” “Thượng tọa;” nhưng trong tương lai sẽ có lúc cái thân thể bạn được gọi là “xác chết” và bạn được gọi là “vong linh ông này ông nọ.” Mỗi khi các bạn, những tu sĩ, thấy những bộ áo lễ, thì hãy nhớ đến lúc bạn chết, xác bạn sẽ được tô điểm bằng chiếc áo ấy. Khi trông thấy chiếc mền, nó phải nhắc ta nhớ thi thể ta sẽ được quấn trong đó. Đấy là những gì ta nên nhớ nghĩ. Milarepa nói: “Cái tên ghê gớm là thây chết sẽ được gán cho thân thể của hành giả. “Điều này cũng áp dụng cho thân thể bạn.

Sau khi chết bạn sẽ đi đến cõi trung ấm, ở đấy bạn sẽ bị nỗi kinh hoàng không thể tưởng, và sẽ có những ảo giác về những cơn bão bụi và bão lữa, bị chôn vùi dưới những khối đá lở hay đất lở, hoặc bị vây bủa bằng những vòng lửa quay cuồng, hoặc bị nước cuốn trôi, hoặc bị thổi bay theo gió, vân vân.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI

__________________________________________________ ______________________________________


Một vài lamas tuyên bố khai thị cho thần thức người chết đi vào cõi trung ấm và làm nghi thức khai đạo bên đầu người chết, nhưng thực sự thời gian khai đạo để đi vào cõi trung ấm là ngay bây giờ: làm điều này trước khi người ta chết sẽ có lợi hơn. Chúng ta có thể luôn luôn bảo đảm được thưởng thức món ăn ngon thức uống tốt, nhưng điều này sẽ không xảy ra khi ta đang hấp hối và phải nói “Đỡ tôi lên.” Thật chắc chắn trăm phần là ta sẽ không tu tập được gì nữa vào lúc ấy, vì bây giờ khi còn sống khỏe mạnh ta không chịu tu tập. Tuy nhiên nghi lễ khai thị ấy cũng có thể giúp ích phần nào, vì năng lực gia hộ của chư Phật thực bất khả tư nghì.

Một nguồn gốc của thiền định về những khía cạnh của cái chết là quyển Hành Bồ Tát Hạnh:

Hãy đi vào nghĩa địa

Để thấy cho rõ rằng

Bộ xương của người khác

Và thân thể của bạn

Đều là vật khả hoại.

Bạn sẽ bình thản hơn.

Khi một người chết đi, xương xẩu phân tán khắp nghĩa địa, hãy quán xét rằng xương ấy không khác gì xương của chính bạn - khi ấy bạn sẽ bình thản hơn trong tương lai. Những thi thể trong nghĩa địa lúc đầu cũng như thân thể của bạn: con người thường ưa chuộng chúng. Những hành giả lớn ở Ấn thường cầm những xương đùi hay sọ của người chết không phải muốn dọa người khác hay muốn trông ra vẻ ghê gớm, mà chỉ để tăng ý hức của họ về những dáng vẻ của cái chết. Ngay cái tách làm bằng sọ người này, một thời đã ở trong đầu của một người nào đó; y đã quá yêu quý nó đến độ nếu bị móng tay cào phải, y cũng la “ối.”

Nếu bạn là một tu sĩ thường, gian phòng của bạn sẽ trống rỗng khi bạn chết, và một người khác sẽ dọn vào bảo: “Ồ, ông ấy đã chết vài ngày trước, và bây giờ tôi chiếm cái phòng ông ta.”

Một người nào khác sẽ mặc cái y của bạn và bảo, “Cái y này trước kia là của ông ấy rồi. Tôi đã mua được.” Cũng thế có một ngày chắc chắn sẽ đến, khi những người khác sẽ mua những đồ đạc áo quần của bạn và sử dụng chúng, trong khi bây giờ thì họ không dám động tới. Đây là lý do đức Đức Dalai Lama thứ bảy nói: “Sẽ đến lúc tôi mất hết ngay cả những sở hữu này: tôi hài lòng vì đã mượn những viên ngọc ấy.” Nói cách khác, đấy là những vật bạn mượn tạm để dùng trong một thời gian ngắn.

Nếu bạn không nỡ lòng nào nghĩ đến cái chết của chính mình, thì hãy đi mà chứng kiến cái chết của một người nào khác; không thể nào bạn không nhớ những chỉ giáo này vào một lúc như vậy.

Chúng ta không nghĩ về những chuyện này, nhưng tại sao đâm sợ hãi khi trông thấy một sợi dây và lầm nó là con rắn? Đây là liều lượng sợ hãi ta cần có. Chúng ta có thể chết trước khi ta mặc rách một cái áo, chẳng hạn. Hãy nghĩ về điều ấy: đời chúng ta thật vô cùng ngắn ngũi.

Những điều này được bàn trong kinh Dạy Cho Vua Lam-rim Mũ Đỏ của Gedun Taenzin Gyatso bàn về những việc làm thế nào pháp thiền quán vô thường có thể là một liều thuốc chữa bệnh béo phì vào lúc bạn có được nhiều y phục thực phẩm, vân vân… tốt đẹp. Mỗi khi thấy những sở hữu của bạn, nhe y phục, vân vân… tốt đẹp. Mỗi khi thấy những sở hữu của bạn, như y phục, v.v… hãy nghĩ: “Đấy chỉ giả dạng là những sở hữu của tôi. Sẽ có ngày những người khác đem ra chia nhau, và chắc chắn họ sẽ bảo, những cái này là của người đã chết. Bây giờ tôi cưng qúy cái thân tôi và săn sóc cho nó, nhưng sẽ có một lúc nó trở thành cái gọi là thi thể. Nếu lúc ấy tôi phải trông thấy nói, tôi sẽ kinh hãi; tôi sẽ nôn mửa nếu sờ nó. Nó sẽ được buộc bằng một sợi dây và người ta sẽ làm đủ thứ chuyện đối với nó.” Hãy tưởng đến cái lúc bột ngũ cốc của bạn còn lại sẽ được sử dụng để cúng dường, lúc mãn nghi thức khai thị cho vong linh đi vào cõi chết sẽ được làm bên cạnh cái đầu của bạn, vân vân. Một người nào đó sẽ cầm cái sọ của bạn mà bảo, “Đây là cái sọ của y. Cũng không đến nỗi tệ.” Thời gian như thế đang đến, và kể từ đây trở đi bạn hãy làm những điều mà bạn không phải ân hận về sau.

Tiêu chuẩn để biết bạn đã khai triển được thực chứng về chết là vô thường trong dòng tâm thức bạn, là nếu bạn muốn được như Geshe Karag Gomchung (xem trang…).

(Khi ấy Kyabje Pabongka Rinpoche ôn lại tài liệu này với chi tiết vừa phải).

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI MỘT

__________________________________________________ ______________________________________

NGÀY MƯỜI MỘT

Kyabje Pabongka Rinpoche bảo chúng tôi hãy điều chỉnh động lực nghe pháp và tu hành của mình:

Kinh Màn Kịch Lớn nói:

Ba cõi vô thường như mây mùa thu
Hữu tình chết và tái sinh như trên sân khấu
Đời sống ngắn ngũi như làn chớp
Trôi qua nhanh như thác đổ núi cao.

Nói cách khác, ba cõi - quả đất, núi Tu di và tất cả - giống như mây thu. Hữu tình sinh rồi chết như trong một màn kịch, những diễn viên thay đổi liền liền. Đời chúng ta không kéo dài, không đứng yên mà lướt nhanh qua như thác đổ trên núi xuống. Bởi thế các bạn phải nghĩ, “Tôi phải thực hành Pháp ngay tức khắc.” Lam-rim là cửa ngõ tốt nhất dẫn đến con đường độc đạo mà ba đời chư Phật đều theo. Bởi thế các bạn phải nghe giảng về Lam-rim để thành Phật quả vài an lạc cho tất cả hữu tình; rồi bạn phải thực hành Pháp ấy…

Khi ấy ngài nhắc lại những đề mục đã bàn, và nói lại tài liệu hôm trước về vô thường.

Phần “Phát sinh niềm khao khát được tái sinh tốt đẹp” có một tiêu đề phụ thứ hai:

b. Nghĩ về loại khổ hay vui mà bạn sẽ có trong tái sinh kế tiếp ở một trong hai nẻo luân hồi.

Quán về những nỗi khổ thuộc các thượng giới sẽ bàn sau, trong phần Phạm Vi Trung Bình. Bây giờ tôi sẽ nói đến những thống khổ ở các đọa xứ.

Bạn chắc chắn phải chết, nhưng chưa biết chừng nào. Sau khi bạn chết, tâm thức bạn không chấm dứt; do vậy chắc chắn nó phải tái sinh. Chỉ có hai nơi trong đó nó có thể tái sinh, thượng giới và hạ giới. Bạ có thể suy lường mình sẽ đi vào nẻo nào. Như tôi đã từng nói, chúng ta xem tử vi, bói toán để được báo cho biết đời sau ta sẽ tái sinh về đâu, nhưng điều ấy thực không cần thiết. Đức Phật đã tiên đoán cho ta rằng, ta sẽ đi lên cõi trên nếu ta đã sống hiền thiện, và đi xuống cõi dưới nếu bất thiện. Bản Sinh Truyện nói:

Hãy chắc chắn rằn đời sau của bạn

Sẽ vui hay khổ

Là do nghiệp thiện hay bất thiện

Bởi thế hãy từ bỏ tội lỗi

Và thực hành đức hạnh.

Chúng ta làm nhiều kế hoạch cho cuộc đời này, mà ta gọi là “Nghĩ đến tương lai.” Những nó không có nghĩa gì. Hãy nhìn xa hơn: hãy tìm xem bạn sẽ tái sinh về đâu trong đời kế tiếp. Nếu làm như vậy, bạn sẽ thấy mình không thể thoát một trong hai đường là đi lên hoặc đi xuống, và bạn không có tự do chọn lựa phải đi ngõ nào. nếu ta có quyền chọn lựa, thì hiện tại ai dại gì còn ở trong các đọa xứ? Như vậy, tái sinh về đâu trong đời kế tiếp là tùy thuộc vào nghiệp lực.

Nếu bạn có nghiệp hỗn hợp, có thứ thiện, có thứ bất thiện, thì cái nào mạnh hơn sẽ chín trước. Nếu cả hai đều mạnh ngang nhau, thì thứ nào bạn quen thuộc nhất sẽ chín trước. Nếu bạn quen thuộc với cả hai loại nghiệp, thì loại nào phát sinh sớm hơn sẽ chín trước. Luận của Thế Thân (Vasubandhu) về chính tác phẩm của ngài KhoTàng Siêu Vật Lý nói:

Nghiệp quay bánh xe sinh tử,

Nghiệp nặng nhất chín trước;

Kế đến là nghiệp gần nhất;

Rồi đến nghiệp quen thuộc nhất;

Rồi những nghiệp được làm sớm nhất.

(CT. Cực trọng nghiệp, cận tử nghiệp, thường nghiệp và tích lũy nghiệp -DG chú)

Đối với chúng ta, những nghiệp bất thiện mạnh hơn. Những tư tưởng chúng ta thường chỉ thiên về tham, vân vân. Nếu sự tình quả là như thế thì đương nhiên những nghiệp phát sinh từ những tư tưởng ấy sẽ là bất thiện. Ngay cả những thiện hành của ta cũng vô tình bị rơi vào năng lực của những tư tưởng bất thiện, và có rất ít hành động hồi hướng cho những đời sau của ta.

Lấy ví dụ bạn mắng một đệ tử. Động lực thúc đảy bạn là một cơn lôi đình. Do đó hành động thực thụ là, bạn sử dụng những lời lẽ làm cho người kia phải đau đớn. Còn bước cuối cùng là, bạn thích thú về những gì mình đã làm. Bởi thế động lực, hành động và bước cuối đều rất mãnh liệt.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI MỘT

__________________________________________________ ______________________________________


Đa số những hành vi tội lỗi của chúng ta đều mãnh liệt tương tự như thế, nhưng những thiện hành thì như sau. Ngày xưa có một người hay bị tán loạn mỗi khi tụng Một Trăm chư Thiên Cõi Trời Đâu Suất. Y thường nói chuyện với nhiều người khác trong khi tụng đi tụng lại nhiều lần từ đầu chí cuối. Chúng ta cũng lẩm bẩm cái lỗ miệng, nhưng tâm thì lại tràn ngập những chuyện thế gian. Chút ít hạn ta có được thì lại bị phá hỏng bởi tức giận và tà kiến. Cả đến những hành vi bất thiện nhỏ nhất của chúng ta cùng mỗi ngay một tăng gấp đôi kích thước. Hơn nữa, trong những đời quá khứ, khi làm sâu bọ, côn trùng, thủy quái, thú săn mồi, vân vân, chúng ta đã phạm bao nhiêu tội khổng lồ. Những tội ấy, cùng với những tội ta đã phạm trong đời này, làm nên số lượng bao la những tội rất cường liệt mà ta đã tích lũy. Chúng ta không thể nào hối chuộc được tất cả những tội này trước khi chết bằng sự sám hối và hứa không tái phạm. Điều này vượt ngoài khả năng hiện tại của chúng ta. Căn cứ trên nhận thức, điều này chứng tỏ chúng ta quen thuộc với tội lỗi hơn là với đức hạnh: và nếu thế thì khả năng duy nhất là chúng ta sẽ đi đến các đọa xứ trong tái sinh kế tiếp.

Chúng ta không thể quyết chắc sẽ không rơi vào đọa xứ nếu chưa đạt đến mức “nhẫn” trong đạo lộ chuẩn bị. Người ta bảo ngay cả những Bồ tát ma ha tá (đại hữu tình) cũng đã tái sinh vào đấy.

Giả sử đêm nay bạn ngủ trong một gian phòng đẹp trên giường êm dịu: nhưng rồi thình lình một tai biến đột ngột làm bạn chết. Vào cái giờ đáng lẽ bạn thức dậy theo lệ thường, thì có thể bạn đã đi đến một nơi mà tất cả đồi núi đều ngập lửa. Khi ấy bạn sẽ nói gì?

Bạn sẽ không phát sinh động lực mạnh đủ để từ bỏ nếu bạn chỉ thiền quán về sự có thể sinh vào đọa xứ như kiểu bạn nhìn chòng chọc vào một vật gợi tò mò. Như Long Thụ nói: “Hãy quán niệm sự cực nóng hay cực lạnh của các địa ngục như thể là bạn đã ở đấy một ngày…” Nghĩa là, bạn phải thiền quán để phát sinh tuệ giác đi sâu vào sự tái sinh vào đọa xứ này hay khác (điều này cũng gần giống như giai đoạn “phát sinh” trong pháp quán về một vị thần bảo hộ). Bạn phải đâm ra sợ hãi.

Thường chúng ta rất xem trọng những phép thiền quán để thấy được thánh thể của một vị Thần bảo hộ, nhưng còn lợi ích hơn nếu trong một lúc đầu ta quán ra một thân thể ở Địa ngục. Những thống khổ của Địa ngục cực nóng sẽ dễ gây nên sự biến cái đầu tiên trong tâm thức chúng ta và làm cho ta phát sinh ý thức từ bỏ. Đây là một kết quả tốt lành. Chúng ta cũng dễ trở nên buồn sầu; sự buồn sầu có đức lớn, vì nó làm tiêu tan thói kiêu mạn, vân vân. Như Shatideva nói:

Đức tính của đau khổ là

Do buồn sầu nó tẩy trừ kiêu mạn.

Người ta phát triển tâm bi mẫn

Đối với những chúng sinh trong luân hồi;

Tránh gây tội lỗi, hoan hỷ với đức hạnh.

Chúng ta dễ phát tâm từ bỏ khi được tái sinh làm người. Vì lý do ấy mà ta nên thiền quán về khổ.

Sự thiền quán về các nỗi khổ trong các đọa xứ có 3 phần: Suy tư về những nỗi khổ ở (1) Địa ngục, (2) Ngạ quỷ, (3) Súc sinh.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ MƯỜI MỘT

__________________________________________________ ______________________________________

b-1. Nghĩ về những thống khổ của địa ngục.

Có 4 tiêu đề phụ.

b-1.1. Các đại địa ngục hay địa ngục rất nóng.

Những địa ngục cực nóng có vị trí như sau. Địa Ngục Sống Lại Liên Tục ở cách 32.000 do tuần dưới Bồ đề đạo tràng ở Ấn. Những địa ngục nóng khác nằm dưới địa ngục này cách nhau 4.000 do tuần. Tất cả nền đất và núi trong địa ngục ấy toàn bằng sắt nung đỏ. Mặt đất ở đấy cũng như ở cõi người, không bằng phẳng chút nào.

Khi bạn sắp bị tái sanh vào địa ngục nóng, thì bạn làm gì được? Gungtang Rinpoche nói:

Đời người vô thường

Ngắn như một giấc ngủ

Đầy những chiêm bao vô nghĩa

Một vài giấc vui, một vài giấc buồn.

Khi thình lình bạn thức dậy

Với một đời sống trong đọa xứ,

Thì bạn sẽ làm gì?

Nghĩa là vào lúc bạn chết có những ảo giác là mình rất lạnh, bởi thế bạn phát sinh một lòng khát khao hơi nóng, điều này khởi động cái nghiệp đưa đến tái sanh vào những địa ngục nóng. Khi chết giống như bạn rơi vào giấc ngủ. Khi sinh qua giai đoạn trung ấm là như bạn nằm chiêm bao. Rồi thình lình bạn thấy mình ở trong địa ngục nóng, là giống như khi thức dậy.

Lửa địa ngục 7 lần nóng hơn lửa ở cõi người. Hãy so sánh 2 loại lửa này. Ngọn lửa ở cõi người là quá lạnh so với lửa địa ngục đến nỗi nó giống như nước được làm cho mát lạnh nhờ trầm Goshirsha.

Ngài Mục Kiền Liên có lần mang một đóm lửa nhỏ ở địa ngục về đến cõi người và đặt nó trên bờ đại dương. Tất cả nhân loại đều bị nổi điên điên về nơi nóng này và họ không thể chịu được nếu để như vậy. Nếu bạn sinh ra giữa một đống lửa như thế, thì sẽ không có vấn đề gì nếu thân thể bạn nhỏ và bị ngọn lửa ngốn ngấu tức khắc. Nhưng thân thể chúng ta khổng lồ như một dãy núi. Điều này thật cũng không sao nếu gót chân bạn chai lì như da chân của một vài người. Nhưng không đâu: Thân thể bạn giống như thân thể một hài nhi.

Bởi thế nỗi khổ của đại ngục nóng thực không thể chịu đựng: khổ vì có một cái thân khổng lồ để bị đốt cháy; khổ vì có da thịt ít khả năng chịu đau như da thịt của một trẻ sơ sinh; khổ vì ngọn lửa đốt thân mình cực kỳ nóng bức; vân vân. Có 8 địa ngục nóng:

b-1.1.1. Địa ngục sống lại liên tục.

Ở đây không có ngục tốt canh giữ. Những người sinh vào địa ngục này là những hữu tình tái sanh do năng lực của ác nghiệp. Những hữu tình này vừa thấy người khác là tức khắc nổi giận; bất cứ cái gì chúng tóm được cũng trở thành khí giới. Chúng chặt nhau ra thành từng mảnh; tất cả đều ngất xỉu té xuống đất. Rồi một tiếng nói từ trên trời nói với chúng: “Bây giờ ngươi sẽ được làm cho sống lại. “Một ngọn gió lạnh đập vào thân thể chúng làm cho xương thịt tản mác của chúng liền lại với nhau như trước. Rồi chúng lại làm như cũ. Mỗi ngày chúng đều rơi vào những cơn chết ngất; mỗi ngày chúng có hàng trăm cái chết khác nhau và được sống lại hàng trăm lần. Chúng ta phải phát triển tuệ quán đi sâu vào hình ảnh ấy, cảnh tượng sẽ như thế nào khi ta sinh vào địa ngục ngay bây giờ, khi bị cắt bị xẻ, khi chết ngất được làm cho sống lại v.v… Trong đời này nếu ta bị đâm một nhát dao, nó chỉ giết ta một lần mà còn đau khổ kinh hoàng không thể kể xiết. Thế mà trong địa ngục ấy ta sẽ phải chết đi sống lại nhiều lần mỗi ngày và sẽ trải qua nỗi kinh hoàng và đau đớn ấy nhiều lần. Lại nữa đời chúng ta ở đấy rất dài, không thể so sánh với những đời người ngắn ngũi. Long Thụ nói:

Nỗi khổ bị đâm 300 lần trong chỉ một ngày

Cũng không thể sánh với nỗi khổ nhỏ nhất trong địa ngục

Không thấm vào đau so với nỗi khổ của địa ngục.

b-1.1.2. Địa ngục đen tối.

Từ địa ngục này trở xuống có những ngục tốt canh giữ như là ngục tốt Đầu Voi và dạ xoa Đầu Heo. Những ngục tốt này và những người làm việc trong địa ngục ấy có thân thể khổng lồ như núi, mắt đầy những tia máu đỏ khủng khiếp; chúng chỉ la lên những tiếng như “đánh”, “giết.” Trong lúc thiền quán bạn cảm thấy sợ hãi như thể chúng sắp đến giết mình. Những ngục tốt tóm lấy bạn đặt nằm ngửa trên nền sắt nung đỏ, chúng dùng giây thừng bằng sắt nóng quất vào thân thể khổng lồ của bạn để lại nhiều lằn roi và vết đen. Một vài ngục tốt cưa dọc theo những lằn roi này như một người thợ mộc cưa gỗ. Những ngục tốt khác lại lấy rìu, búa để chặt. Sau khi bạn đã bị cưa xẻ như thế, những miếng thịt và giọt máu nhỏ trên nền sắt nóng vẫn còn liên kết với ý thức của bạn, và nó làm tăng thêm nỗi thống khổ mà bạn trải qua.

Những nguyên nhân để bị sinh vào trong địa ngục này là làm 10 điều bất thiện, đánh đập súc vật v.v…