Giải thoát trong lòng tay

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


b. Những điều ta có được.

Có mười điều: năm thuộc cá nhân, năm liên hệ đến người khác.

b-1. Năm điều thuộc cá nhân.

Quyển Trình Độ Thanh Văn nói:

Làm người, sinh chỗ trung ương;

Các căn đầy đủ; không năm tội ngịch;

Và có lòng tin kiên cố.

Điều ta có được thứ nhất là được làm người. Cõi người thù thắng hơn các nẽo luân hồi khác vì có tiềm năng thực hành các pháp tu có lợi cho những đời sau. Hiện tại đương nhiên chúng ta là những con người - song điều này dường như chưa giúp gì cho ta cả.

Được sinh vào chỗ trung ương có nghĩa là, vào thời mạt pháp, ở một nơi ít nhất có đủ tứ chúng tăng già. Các căn đầy đủ, nghĩa là sanh ra có đủ các giác quan. Lại nữa, những người có hai căn, người không có nam căn, vân vân, đều không đủ tư cách thọ giới biệt giải thoát (pratimoksha). Vậy, vì bạn không sinh làm những hạng người như vậy, nên bạn chỉ là “có đầy đủ các căn.” Không phạm tội ngũ nghịch là, người ta sẽ không đắc quả A la hán trong đời này được nếu đã phạm những tội ấy. Chúng ta cũng không rơi vào trường hợp này. Lòng tin kiên cố được giải là tin vào giới luật, nhưng ở đây phải là tin cả ba tạng và tin pháp Lam-rim.

Người ta phải bản thân có đủ năm điều ấy, nên gọi là “thuộc cá nhân.”

b-2. Năm điều liên hệ người khác.

Một đức Phật ra đời và giảng Pháp;

Giáo lý còn đó và được người tin theo;

Nhưng người khác thường có lòng yêu mến trong tâm khảm.

Ở một thế giới không có Phật xuất hiện thì cũng sẽ không có Pháp. Nếu có Phật xuất hiện, nhưng ta lại chết trước khi Ngài giảng Pháp thì cũng lại vô ích. Hai điều kiện này nói một cách chặt chẽ thì quả ta không hội đủ, nhưng những bậc thầy chúng ta đang còn để thay Phật, nên có thể nói ta cũng có hai sự này.

Những giáo lý phải được giữ trong hai trạng thái chưa suy đồi và người nào thực hành sẽ đắc đạo lộ chân thực của bậc thánh. Hiện tại thời gian năm ngàn năm truyền thừa giáo Phật chưa chấm dứt. Tuy nhiên, mặc dù giáo lý còn được truyền, mà quả của giáo lý chỉ được nẩy sinh trong dòng tâm thức của riêng bạn, nếu bạn có triển khai thực chứng đi sâu vào những lời dạy. Như những tu sĩ phái Kadam ngày xưa nói, thì điều này chưa xảy ra: chúng ta không có giáo lý trong dòng tâm thức của mình, bởi thế đừng nên để cho phần giáo lý ta có được phải tiêu mất. Nghĩa là giáo lý Phật vẫn lưu hành rộng rãi bên ngoài, song nếu nó chết đi trong dòng tâm thức của bạn, thì như vậy là phần riêng bạn về giáo lý đã mất.

Không những giáo lý Phật phải tồn tại, mà nó còn phải được bảo trì nguyên vẹn mới được. Trong tất cả những giáo điều của các tông phái Ấn Độ và những giáo lý của Phật giáo Tây Tạng tiền và hậu kỳ, những giáo lý quý nhất là vô cấu là những pháp phối hợp được tri kiến thuần tịnh và những pháp tu của cả kinh giáo lẫn mật giáo, chẳng hạn giáo lý của đức Tsongkapa nhà cải cách, hiện thân của Bồ tát Văn Thù vị Hộ trì pháp, những giáo lý thuần tịnh như vàng ròng. Giáo lý ấy thịnh hành khắp Tây Tạng, và bạn đã được gặp. Điều ấy xảy đến cho bạn là chuyện hy hữu nhất trong những điều hy hữu. Giáo lý của đức Tsongkapa về Kinh điển và Mật điển hùng hồn hơn bất cứ thời nào trước đấy. Tagtsang dịch gia nổi tiếng, lúc về già mới thấy được những nét đặc thù của giáo lý ấy đánh trúng chỗ. Còn nhiều lời ca tụng tương tự, nhưng nếu phải nói cho bạn nghe một cách chi tiết tại sao giáo lý về Kinh Mật ấy lại thù thắng hơn mọi giáo lý khác, thì tôi phải bỏ cả mấy ngày để nói cũng không hết. Một lần một người Mông Cổ tặng đức Panchen Lama một món quà, và được báo cho biết ông ta sẽ tái sinh làm người. Điều này cũng sẽ xảy ra nếu ông ta cầu nguyện được gặp giáo lý Phật. Ai biết được cái gì sẽ xảy đến nếu ông ta đã cầu nguyện phải được giáo lý của Tsongkapa!

Bạn đã gặp được giáo lý như thế, và không chỉ thế mà thôi: điều có được thứ tư cũng thành tựu - giáo lý đang được theo - bởi vì không bị hoàn cảnh nào khác làm chướng ngại, bạn dễ dàng từ bỏ đời sống thế tục mà xuất gia. Thực sự “nền giáo lý đang được theo” có nghĩa rằng bạn có thể thấy rõ những người chứng bốn quả Thanh văn là Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A la hán. Vậy điều có được thứ tư liên hệ đến người khác, - như được bàn trong Trình Độ Thanh Văn - thì chỉ áp dụng cho những người như tỳ kheo Udayì, chứ không phải cho người như Long Thụ chẳng hạn. Vào thời “giáo lý tuệ giác” (thời kỳ đầu của nền giáo lý) những người đã đắc bốn quả thường nêu gương cho chúng tăng; ngày nay, những công hạnh của bậc thánh cũng nêu gương cho ta, bởi thế sự kiện này dùng làm thay thế cho sự đáp ứng điều có được thứ tư.

Điều có được thứ năm liên hệ đến người khác - rằng con người nói chung phải yêu mến cha mẹ tận đáy tim; có nghĩa là những thí chủ cung cấp những điều kiện thuận lợi cho việc học Pháp, và người ta nói chung đều có tâm tốt. Vậy điều này cũng được hội đủ. Thật vô cùng khó được cả 18 lợi ích này, thế mà ta có đủ cả. Đó là nhờ trong đời quá khứ ta đã cầu nguyện đúng cách; chúng ta cầu mong có được mười điều và đừng bị rơi vào tám nạn. Vậy bây giờ ta đã thoát khỏi tám nạn và được mười điều tốt lành.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


1.2.1. NGHĨ VỀ NHỮNG LỢI ÍCH LỚN CỦA THÂN NGƯỜI

Có ba tiêu đề: (1) lợi ích ngắn hạn; (2) lợi ích dài hạn; (3) nghĩ sơ lược về một sát na của thân người có thể rất lợi lạc như thế nào.

1.2.1. NHỮNG LỢI ÍCH NGẮN HẠN CỦA THÂN NGƯỜI

Bất kể cõi nào bạn muốn hưởng và cõi thấy nào bạn muốn tránh, bạn cũng chỉ có thể thành công nhờ sử dụng tốt cuộc đời hiện tại của mình lúc làm người. Muốn tái sinh vào thượng giới bạn phải tu tập như sau: muốn giàu có bạn phải tu bố thí, muốn có nhiều quyến thuộc tùy tùng bạn phải thực hành nhẫn nhục. Tất cả điều này thực hành ngay trong đời hiện tại. Bạn có thể tự hỏi, “Làm sao tôi có thể tái sinh cao như làm trời, người, giàu có, hạnh phúc?” nhưng điều chắc chắn là bạn có thể làm được chỉ cần có tu.

Nếu muốn sinh làm trời Phạm Vương, Đế Thích, hay Chuyển luân vương, bạn cũng có thể toại ý. Nếu bạn muốn tái sinh có tám điều tốt lành do nghiệp quả (xem Ngày Mười Ba, trang…) hay một tái sinh thù thắng với bảy thiện đức, hoặc một tái sinh có thân vật lý thích hợp để tu tập bốn cỗ xe Tối thượng thừa (bốn hạng Mật điển), bạn có thể thành tựu ước muốn ấy.

Với tái sinh làm người này, bạn còn có thể thành tựu những nhân tố để sinh vào các cõi Tịnh độ như cõi Cực lạc, Shambala vân vân. Longdoel Lama đã làm cho thân người may mắn của mình có ý nghĩa bằng cách tu hành trong một am thất; ông không mấy quan tâm đến chuyện ăn dù chỉ một bát bột lúa mạch. Ông tu để tích lũy công đức mong tái sinh làm vua xứ Sahmbala. Sau khi phát nguyện như vậy, ông nghĩ cần phải cúng dường đức Panchen Lama, và hỏi ngài, “Con có sẽ đạt mục đích không?”

Đức Panchen Lama hiểu ông muốn nói gì, nên trả lời: “Ông Lạt ma già này quả là tham lam. Ông sẽ đạt mục đích.”

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


1.2.2. LỢI ÍCH CỦA THÂN NGƯỜI TRÊN PHƯƠNG DIỆN TUYỆT ĐỐI

Muốn đạt giải thoát, bạn phải đào luyện con đường ba môn học tăng thượng mà đầu tiên là giới. Hãy lấy ví dụ giới Biệt giải thoát của tỳ kheo. Bạn phải đào luyện từ sự từ bỏ để phát triển hoặc in sâu những giới ấy vào dòng tâm thức. Thật khó tu tập những pháp như từ bỏ trong các cõi khác, ví dụ cõi Trời vân vân. Như dân ở xứ Kuru thuộc đại lục phía bắc (Bắc Cu lô châu) không thích hợp với những giới này. Còn về con người ở ba đại lục khác, ở Nam Thiệm bộ châu hay Diêm Phù đề, là thích hợp nhất cho giới từ bỏ này.

Người ta phát tâm Bồ đề mạnh nhất trong thân tái sinh làm người. Thư Gửi một đệ tử của Chandragomin nói:

Con người thành tựu Bồ đề tâm mạnh nhất;

Trời và Rồng không thành tựu được điều này;

A tu la, Thần kim sí điểu cũng không được,

Những người mang tà kiến hay loài bò sát.

Về những giới thuộc Mật điển cũng thế.

Thân người cũng là tái sinh có nhiều khả năng nhất để đạt đến Toàn tri. Ngay của một kẻ sơ cơ trong thân người cũng có thể nhờ đạo lộ Kim cang thừa mà đạt giác ngộ trong một đời duy nhất, ngay trong một thân này. Điều ấy là do người ta phải tạo nghiệp để có được cái thân thể gồm sáu thành phần vật lý (lục căn) và được sinh ra từ bào thai người trong Nam thiệm bộ châu. Nay chúng ta đã có được thân tái sinh như thế.

Ta nên cầu cho có được một tái sinh như vậy trở lại; ngay cả những vị Bồ tát ở cõi Cực lạc cũng cầu sinh vào ở lục địa này. Chúng ta không thể tìm một tái sinh nào tốt hơn tái sinh hiện tại này - chỉ ngoại trừ những người không được sinh làm nam nhi.

Pho tượng Đức Thích Ca ở Chùa Lhasa được nói là có một viên ngọc ước nơi đầu gối. Có những người kinh hành quanh tượng mà cầu: “Cho con cầu gì được nấy.” Thật là những lời cầu xin vụn vặt tầm thường. Nếu bạn có hàng trăm ngàn viên ngọc ước, mà biến một vài viên thành gối dựa, thì chúng cũng không giúp bạn thoát khỏi các đọa xứ khi bạn chết. Nhưng nhờ thân tái sinh này, bạn có thể thành đạt mục tiêu tối hậu lớn lao như tôi đã nói trên kia. Tái sinh hiện tại của bạn còn lợi ích cho những đời sau của bạn hơn là có một viên ngọc ước trong một ngày hay cả trăm năm, bởi vì nhờ nó mà bạn có thể đạt được hạnh phúc vĩnh cửu.

Mỗi người chúng ta đã nhận được tái sinh như Milarepa, chỉ trừ cái điều là ta không tu tập Pháp. Về tái sinh thì giữa chúng ta với Milarepa không có gì hơn kém nhau về phẩm chất. Chẳng hạn ta có thể hiểu Milarepa và Long vương thì có khác; Long vương có từng đống ngọc ước và mang nhiều trang sức bằng châu báu trên đầu; nhưng vẫn không khỏi tái sinh làm súc sinh, chứ khoan nói tới chuyện tích lũy nhân tố để đạt đến giác ngộ. Milarepa nghèo đến nỗi không có lúa mạch để ăn, nhưng nhờ có được thân tái sinh làm người thuận lợi nên đã đạt giác ngộ ngay trong một đời này.

Những tư tưởng như vậy đem lại ý nghĩa cho sự tái sinh làm người thuận lợi này; Mahàyogi bảo Gesh Chaen Ngawa rằng chỉ cần tu tập bằng cách nghĩ tưởng như thế cũng đã quá đủ.

Bởi thế được tái sinh làm thân người thuận lợi là việc rất khó được. Thật là điều đáng hỗ thẹn xiết bao nếu nó không được sử dụng một cách đầy ý nghĩa; như thế chẳng khác nào một người nghèo tìm ra một túi đầy vàng mà chỉ tiêu xài được vài phân rồi mất hết.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


1.2.3. DÙ CHỈ MỘT SÁT NA CỦA ĐỜI NÀY CŨNG CÓ THỂ LỢI ÍCH TỐI ĐA

Văn học không giải rõ tiêu đề này phụ vào hai tiêu đề trước, nhưng giáo lý truyền khẩu thì như sau:

Tái sinh này có thêm một lợi ích lớn là “nắm giữ lợi lạc lớn lao từng ngày, từng sát na”, bạn sẽ tạo vô số nhân giải thoát và toàn tri nếu bạn không lãng phí thời gian đốt cháy một nén hương, mà trái lại sử dụng nó để nỗ lực tích lũy công đức hay thanh lọc chướng ngại. Thật sai lầm khi ta không tiếc đã lãng phí tái sinh làm người thuận lợi này, mà lại tiếc rằng lãng phí mất một ít tiền. Bồ tát Mã Minh nói: “Như kẻ lái buôn đã đến hòn đảo châu ngọc mà lại trở về hai bàn tay không.” Nói cách khác, người lái buôn đến một hòn đảo vàng bạc, đã không được gì mà lại vướng vào nợ nần rồi về tay không. Chúng ta chỉ được tái sinh làm người thuận lợi một lần. Thực không có gì đáng tiếc hơn nếu ta không tu tập mà chỉ tích lũy tội nghiệp rồi đi xuống các đọa xứ.

1.3.1. NGHĨ VỀ TẠI SAO THÂN NGƯỜI KHÓ ĐƯỢC.

Sự tái sinh làm thân người của bạn, một điều có thể hết sức lợi lạc, là điều vô cùng khó khăn để đạt được: bạn không luôn luôn nhận được thân ấy. Nếu thân người dễ có, thì bạn có thể để nó trôi qua không cần sử dụng nó một cách đầy ý nghĩa, để khi được nó lại lần khác, bạn chỉ cần sử dụng tái sinh mối một cách ý nghĩa là đủ. Nhưng kỳ thực, thân người mà bạn có được là do nhiều nhân và duyên. Bạn khá may mắn nhờ công đức và sự cầu nguyện mà bạn đã làm. Thật rất khó để có được điều giống như vậy trong tương lai.

Có lần khi một Lạt ma Mông Cổ đang giảng về việc này, một người Trung Quốc bảo: “Ông Lạt ma này chưa bao giờ đi đến Trung Quốc; ở đấy người thiếu khối gì!” Điều này hoàn toàn sai lạc. Mặc dù nói chung có rất nhiều người, nhưng điều ấy có ích gì cho bạn khi bạn đi xuống các đọa xứ? Bất kể thế giới bên ngoài có bao nhiều con người hay không có, bạn phải nhìn bằng cách suy luận để biết bạn có hay không trong dòng tâm thức, tất cả những nhân tố cần thiết để được tái sinh thuận lợi. Khi ấy bạn có thể nói mình sẽ được hay không được một tái sinh như thế trong tương lai. Chẳng hạn trong thế giới bên ngoài tất cả mùa gặt về thu như lúa mì, lúa mạch, vân vân, đều là kết quả của sự trồng trọt về mùa Xuân, hơn nữa bạn sẽ không được một đóa hoa nào trong chậu nếu trước đấy bạn không trồng hoa. Muốn nhận được tái sinh thân người cũng thế, bạn phải tạo nhiều nhân duyên để việc ấy xảy ra.

Thông thường muốn có được tái sinh cao ở thượng giới như làm Trời chẳng hạn, người ta phải tuân theo một vài hình thức về giới. Theo Long Thụ, muốn được tái sinh làm người, cần có những nhân như là “bố thí đem lại tại sản, giữ giới đem lại hạnh phúc…” Kinh Bát Nhã nói:

“Nhờ giới người ta từ bỏ được 8 nạn và khỏi rơi vào loài Súc sinh. Khi ấy người ta sẽ luôn luôn nhận được tái sinh may mắn.”

Từ đấy ta biết rằng căn bản là giới thanh tịnh, những đức khác chỉ phụ giúp vào. Người ta bảo rằng bạn cũng nên gieo duyên bằng cách làm cho những cầu nguyện kiên trì, hoặc sống một đời không bị lòng tham lam ô nhiễm. Nếu bạn không giữ giới mà thực hành bố thí thì bạn sẽ tái sinh làm loài rồng. Nếu bạn giữ giới mà không bố thí, bạn tái sinh vào người nghèo vân vân.

Chúng ta không tự xét nên mới tuyên bố rằng mình có đạo đức trong trắng hoàn toàn, nhưng một vị geshe Mông Cổ nói: “khi bạn giữ giới thì bạn không biết luật. Bạn biết luật khi bạn không còn giới.”

Nếu phân tích kỹ thì ta thấy rằng hiếm khi chúng ta giữ một loại giới cho viên mãn. Những tư tưởng chúng ta chỉ là vọng tưởng, những hành vi chúng ta chỉ là tội lỗi. Nếu chúng ta không biết cả đến bản kê những điều vi phạm và những sự hủy phạm nhỏ nhặt đối với những giới Mật Tông, giới Bồ tát vân vân, cho đúng, thì làm sao chúng ta nói đến chuyện giữ giới?

Hy vọng có được hậu quả là tái sinh làm người trong khi bạn không gây nhân để có được quả ấy, thì cũng giống như hy vọng gặt lúa vào mùa thu khi bạn trồng những giống cây độc vào mùa xuân.

Trong quyển Hành Bồ tát Hạnh Sahntideva nói:

Nếu tội lỗi trong một sát na

Sẽ làm người đọa vào ngục Vô gián nhiều kiếp.

Thì làm sao có thể nói rằng

Người ta sẽ đi lên các thượng giới.

Khi đã tích lũy tội lỗi từ khởi thủy của luân hồi.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


Nói cách khác, nếu chỉ một tội lỗi cũng đủ đưa bạn xuống các cõi thấp như vậy, thì bạn không còn hy vọng gì đạt đến cõi cao khi bạn nhận xét rằng dòng tâm thức của bạn có cả đống tội lỗi tích lũy từ vô thỉ như một kho chứa của vua.

Chúng ta có thể nghĩ, “phải chăng đời tương lai của tôi sẽ không lỗi lầm nhờ sự tử tế của những bậc thầy tôi?” nhưng nếu chúng ta không thực hành pháp, thì ta sẽ phá hủy mọi sự mà bậc thầy đã đem lại cho chúng ta, cũng như Phật không thể cứu Đề Bà Đạt Đa khỏi rơi vào Địa ngục.

Nếu bạn có được sự tái sinh tốt đẹp này mà bạn chỉ nhận được một lần, rồi lại còn muốn có được một tái sinh thân người thuận lợi khác để sử dụng nó một cách lợi ích hơn, thì cũng như một người nghèo tìm được một khối vàng rồi ném nó xuống sông mà nghĩ, “nếu có một khối vàng khác tôi sẽ sử dụng.”

Thật khó đọc kinh cầu nguyện mà không mong mỏi một lợi lạc thuộc đời này khi chúng ta cầu nguyện trước pho tượng Đức Thích Ca Mâu Ni trong chùa Lasha, thì chúng ta chỉ cầu xin cho được sống lâu không bệnh, may mắn. Như trong Hành Bồ tát Hạnh nói:

Nói cách khác, thông thường và chắc chắn là

Vì những hành vi như thế này

Tôi sẽ không có được thân người;

Nếu tôi không có được thân người

Tôi sẽ tạo toàn điều ác, không một điều lành.

Chúng ta sẽ không thực hành một cách thích đáng trong tái sinh này, và nếu điều này xảy ra thì chúng ta sẽ rơi vào các đọa xứ; trong đời tái sinh ấy chúng ta lại chỉ tạo những nhân để tái sinh vào đọa xứ nữa, và thế lang thang bất tận trong các cõi ấy. Chúng ta sẽ không có được một đức tính nào như lòng tin, trí tuệ hay sự từ bỏ; sự tái sinh sẽ làm cho chúng ta phạm vào các nghiệp phi phước hành như là tham lam, hận thù, kiêu mạn - tất cả mọi chuyện đưa chúng ta đến đọa xứ. Chúng ta có thể hiểu được điều này chẳng hạn bằng cách nhìn những con chó.

Một khi bạn đã tái sinh vào các đọa xứ, thì càng khó khăn để đạt giác ngộ hơn là trong thân tái sinh hiện tại này. Có được thân người trong hiện tại cũng giống như đã mang nó lên đến đỉnh núi từ chặng giữa này bạn có thể leo cao hơn, nhưng nếu không thể đi lên thêm nữa thì bạn không được để cho tảng đá rớt xuống, khi ấy sẽ càng khó khăn vài bạn sẽ lại leo lên từ chân núi. Cũng tương tự, nếu trong đời này bạn không đạt được thực chứng vào các đạo lộ cao như giải thoát và toàn tri, thì ít nhất cũng đừng rơi vào các cõi thấp. Bạn không nên dùng tái sinh thân người thuận lợi này, vì một khi bạn rớt xuống, thì bạn sẽ lang thang từ các đọa xứ này đến đọa xứ khác hầu như không còn cơ hội thoát ra. Khi bạn sai đường, bạn càng ngày càng lạc ra khỏi chánh đạo; bởi thế mà bạn không được sử dụng đời tái sinh hiện tại để đi sai đường. Nhưng đừng bảo rằng quá muộn: nếu bạn đã già, thì bạn đừng lười biếng, và rồi mọi việc sẽ tốt đẹp. Như trường hợp gia chủ Shrijata (xem Ngay Mười Bốn, trang…)

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


1.3.2. MỘT VÀI ẨN DỤ VỀ SỰ KHÓ ĐƯỢC THÂN NGƯỜI.

Geshe Potowa nói: “cỏ trên mái nhà, cổ rùa…” điều này có nghĩa như sau:

Những tái sinh vào các cõi cao cũng thông thường như cỏ mọc trên sườn núi; nhưng tái sinh làm người mà thoát khỏi 8 nạn và có đầy đủ mười điều tốt lành là chuyện vô cùng hiếm hoi - cũng hiếm như cỏ mọc trên mái nhà.

Còn cổ con rùa có nghĩa như sau. Giả sử có một cái tròng bằng vàng nổi trên biển theo gió thổi. Cái tròng chỉ có một cái lỗ; trong biển chỉ có con rùa mù 100 năm mới thò đầu lên mặt nước một lần. Cái đầu con rùa rất khó có dịp chui qua cái tròng ấy. Chúng ta cũng thế đang ở trong biển lớn sanh tử; do năng lực của vọng tưởng mê si, con mắt tuệ của chúng ta bị mù, và chúng ta phải lang thang từ chốn này đến chốn khác trong các đọa xứ và tình cờ do luật xác suất ta được tái sinh làm người. Nhưng thế giới thì bao la, có vô lượng thế giới của bốn phương tám hướng; ta kko thể biết nó trong nơi nào trong các thế giới ấy có giáo lý Phật, hoặc ở nơi nào nèn giáo lý sắp lan đến. Giáo lý giống như cái tròng bằng vàng, và sự gặp gỡ được giáo lý ấy cũng vô cùng hy hữu tương tự như cổ con rùa lúc trồi lên mặt biển mà chui cổ lọt được vào cái tròng vàng ấy.

Nếu con rùa mãi mãi bơi lội trên mặt biển thì có lẽ thỉnh thoảng nó cũng gặp được cái tròng; nhưng nếu nó chỉ trồi lên một lần sau 100 năm, thì nó chỉ gặp được cái tròng một lần. Như trọng ẩn dụ ấy, nếu chúng ta luôn luôn nhận được thân người thì chúng ta có thể gặp được giáo lý Phật bất cứ nơi nào giáo lý ấy đang lưu hành. nhưng đây không phải vậy: chỉ thỉnh thoảng chúng ta mới có được một hai lần tái sinh làm người.

Nếu cái tròng vàng cứ ở yên một chỗ, thì dù sau một thời gian dài khi con rùa nổi lên nó không nổi cùng một chỗ, nhưng ít nhất nó cũng có cơ hội nó gặp đúng chỗ và nhờ vậy gặp được tròng. Nhưng sự thực không phải vậy: cái tròng di chuyển khắp mười phương trên mặt biển khổng lồ. Như ví dụ, nếu giáo lý của Phật luôn luôn ở trong cùng một thế giới, thì có lẽ chúng ta sẽ gặp được giáo lý trong vài lần tái sinh làm người. Nhưng chúng ta không thể đảm bảo giáo lý Phật sẽ ở mãi một thế giới ấy và dù ở một chỗ hay di chuyển, giáo lý ấy cũng chỉ lưu hành thời gian rất ngắn.

Người ta không thể nói rằng cái tròng và con rùa không bao giờ gặp gỡ, nhưng thật sự rất gần giống như vậy. Có được thân người thuận lợi lại là điều hy hữu hơn thế nữa, nhưng nói vậy không có nghĩa là chuyện ấy không thể xảy ra trước khi chấm dứt vòng luân hồi.

Những yếu tố trong ẩn dụ này có nghĩa như sau. Biển lớn là tình huống sinh tử; con rùa là chúng ta; mù là về mìhnh; cái tròng vàng là giáo lý Phật, vân vân. Lối giải thích này về sự quán tưởng thân người khó được tương truyền là một giáo lý khẩu truyền khẩu từ đức Drubkang Geleg Gyatso.

Lại nữa tác phẩm Ẩn Dụ của Geshe Potowa nói: “con trai của Loding…” Drom Loding có một đứa con trai có tài đoán được chỗ nào có vàng. Đứa bé này di cùng với vài người bạn trong một chuyến buôn, những người địa phương nghe được tiếng tăm của nó và nói: “Ôi ước gì tôi là con trai của Loding! Ước gì tôi biết cách đoán ra chỗ nào có vàng. Đứa bé nghe lọt lọt những lời ấy, nhưng vẫn tiếp tục đi buôn. Chỉ về sau nó mới quyết định đi tìm chỗ có vàng. Chúng ta cũng thế, đã được thọ tái sinh tốt đẹp đến nỗi chư Bồ tát ở cõi Cực lạc cũng chi cầu nguyện được như thế. Nhưng thật đáng tiếc biết bao nếu sau khi đã được như vậy mà chúng ta lại không tận dụng thân tái sinh tốt đẹp này.

Geshe Potowa nói: “Và con cá của người Tsang…” là như sau. Có lần một người ở vùng Tsang đi đến tỉnh Trung ương ăn một thứ cá nào đó. Nhưng khi nuốt vào cổ y không chịu được sắp nôn ra. Y nghĩ, “Thật uổng biết mấy nếu mửa hết đồ ăn ngon này!” và buộc chặt cái cần cổ lại. Nếu bạn tiếc rẽ phải mửa một thức ăn ngon, thì lại càng tiếc biết bao nếu không lợi dụng tái sinh tốt đẹp rất hiếm hoi mà bạn chỉ có được một lần trong muôn ngàn kiếp.

Geshe Potowa lại nói về “Con giun quỳ lạy…” Thật là một điều nghe rất vô lý khi có một con giun lại có thể trồi lên mặt đất và quỳ lạy đức Phật. Cũng vô lý như vậy là những con giun như chúng ta trồi lên các đọa xứ, mang hình người, và lại còn đường học Pháp và thiền quán.

Hãy nghĩ về những ẩn dụ để thấy thân người thuận lợi của ta thật hi hữu xiết bao, và vô cùng khó được.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


1.3.3. BẢN CHẤT SỰ KHÓ KHĂN DỂ ĐẠT ĐƯỢC THÂN NGƯỜI

Có nhiều hữu tình làm bất thiện, ít người làm điều lành. Khi những hữu tình từ bỏ thân xác tại các thượng giới và hạ giới, phần đông đi xuống các đọa xứ. Bởi thế rất ít người đi lên các cõi cao sau khi xả báo thân từ hai cõi cao và thấp. Nhưng Phật dạy trong giáo lý căn bản về Luật học rằng, những chúng sinh đi từ cõi cao xuống cõi thấp hoặc từ cõi thấp xuống cõi thấp hơn, thì giống như bụi trên mặt đất bao la. Số chúng sinh đi từ cõi thấp lên cõi cao hoặc từ cõi cao lên cõi cao hơn nữa, thì giống như bụi ở đầu ngón tay. Trong sáu nẽo luân hồi, thông thường có ít chúng sinh làm người, Ngạ quỷ ít dân hơn Địa ngục, Súc sanh còn ít nữa, và trong lúc súc sinh thì loài ở đất ít hơn biển. Có thể lấy hình ảnh này để ví dụ: hàng trăm triệu con ruồi con muỗi mới có thể chiếm không gian của mười con người. Có rất nhiều chúng sinh trong cõi trung ấm: nhiều tới nỗi giống như hàng trăm ngàn con ruồi tụ lại quanh thi thể một con ngựa, hay cả trăm con ngựa.

Ngay cả trong những tái sinh làm người, thật vô cùng hiếm hoi để được sinh vào những kiếp có ánh sáng của chứng ngộ, nghĩa là có chư Phật xuất hiện. Mỗi thời kiếp có ánh sáng lại cách nhau hàng chục ngàn thời kiếp tối tăm. Ngay trong mỗi thời kiếp chia làm hai mươi bốn thời kỳ: thành, trụ, hoại và không. Có sáu mươi tiểu kiếp trong đó chư Phật không xuất hiện, chỉ còn hai mươi tiểu kiếp “trụ” là có thể có Phật xuất hiện. Trong hai mươi tiểu kiếp này, cũng có những thời gian không thể có Phật xuất hiện, đó là thời gian đầu và cuối của hai mươi tiểu kiếp, khi mạng sống con người vô lượng, hoặc tuổi thọ đang tăng. Phật chỉ xuất hiện vào thời “kiếp giảm”nghĩa làtuổi thọ con người trên đà giảm dần.

Hãy nói về thời gian hiện tại của sự sinh ra của chúng ta trên đại lục phương Nam. Chư Phật xuất hiện trong mười tám tiểu kiếp trung gian khi thọ mạng con người tuân theo một mẫu mực có tính cách chu kỳ. Chúng ta có thể sinh nhằm một thời mà đức Phật trước đấy đối với mắt phàm đã nhập Niết bàn, giáo lý Ngài đã tận diệt. Sinh vào lúc đó thì cũng chẳng khác gì sinh nhằm một thời đại tối đen. Nhưng chúng ta đã không sinh nhằm một thời đại như vậy. Tương truyền sau khi diệu pháp diệt mất, còn 4,9 tỉ năm nữa Phật Di Lặc mới xuất hiện; thế nhưng chúng ta cũng không bị rơi vào thời đại hắc ám này; giáo lý Phật vẫn còn tồn tại và chúng ta lại sinh ra ở lục địa phương Nam nơi có Phật pháp lưu hành. chúng ta lại sinh ra trong những nước hiếm hoi của châu lục này nơi mà nền giáo lý đang lan rộng. Những nước Tây Tạng và Mông cổ thuộc thành phần thiểu số. Chúng ta được sinh ra tại Tây Tạng, một trong những nền tảng cho phép giáo lý được thịnh hành. nhưng đây là một ví dụ về những gì xảy ra tại Tây Tạng. Gushri Kaelzang (người Mông Cổ) có lần nói:

“Khi tôi đi đến tu viện Tashikyil ở Amdo, có nhiều ngàn tu sĩ. Trong số này, khoẳng năm trăm là tiến sĩ Phật học, năm trăm là người buôn bán, còn năm trăm không thuộc hạng nào…”

Trong một gia đình có thể có mười anh em, nhưng chỉ hai ba người vào tu viện. Và ngay trong số những người đã vào tu viện. Và ngay trong số những người đã vào tu viện, những người thực sự thuần túy tu tập bằng cách thực hành pháp Lam-rim rất hiếm hoi nhất. Nhưng dù sao, chúng ta cũng không bị sinh vào một nơi không có tự do để tu tập.

Theo chỉ giáo khẩu truyền của tôn sư tôi, tái sinh làm người thuận lợi rất khó được là bởi vì khó thành tựu được thân ấy, vì tự bản chất đấy là một cái gì khó tạo, và vì theo pháp tính xác xuất thì tỉ số tái sinh làm người rất thấp.

(Khi ấy Kyabje Pabongka Rinpoche bàn làm thế nào để suy nghĩ về ba lý do ấy.)