Giải thoát trong lòng tay

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________

NGÀY THỨ CHÍN

(Kyabje Pabongka Rinpoche cho một câu chuyện ngắn để giúp cho chúng tôi khởi động lực, trích dẫn đức Atìsha vô song):

Có nhiều chứng cứ tỏ rằng cuộc đời ngắn ngủi,
Nhưng ta không biết rõ nó kéo dài bao nhiêu năm;
Hãy rút ra từ đấy những gì đáng ưa nhất
Như con ngỗng chúa tách sữa từ nước.

Ngài nhắc lại những tiêu đề đã bàn và ôn lại vắn tắt đề tài phụng sự bậc thầy.

1.2.4. TẬN TỤY VỚI THẦY BẰNG VIỆC LÀM

Trong Trang Nghiêm Kinh có câu:

Hãy nương tựa bậc thầy

Bằng cách dâng quà biếu,

Bằng cách phục vụ thầy

Và bằng cách tu tập.

Nói cách khác có ba cấp bực tận tụy với thầy bằng việc làm: bực hạ là quà biếu, bực trung là hầu hạ và bực thượng là tu hành. Chẳng hạn, khi học trò nương tựa thầy, họ thực hành cả ba bực; bởi vậy cách thờ thầy cho đúng là đạo sư du già. Nếu sự nương tựa bậc thầy được căn cứ trên liên hệ cá nhân, thì bạn không cần tìm pháp quán nào để tu tập đạo sư du già. Khi bạn không ở bên cạnh thầy, thì bạn phải phát sinh phép quán ruộng phước, làm lễ tắm rửa và khẩn cầu, lạy, dâng cúng, v.v…

Cách tốt nhất để làm hài lòng vị hướng đạo tâm linh là hiến dâng thầy sự thực hành lời ông chỉ giáo. Milarepa nói:

Con không có tài sản hay quà cáp để dâng,

Sự tu tập của con đền đáp công ơn sư phụ

Con thực hành pháp dũng mãnh không kể gian nan;

Đấy là quà con dâng hiến bậc thầy như cha lành.

Cả hai truyền thống về Lời Đức Văn Thù, bản ngắn của hệ phái Phương Nam và bản dài của Hệ phái Trung Ương, đều dạy rằng sự tận tụy bằng hành vi là thuộc về nghi thức chuẩn bị thứ tư. Trong bản văn này sự thờ kính bậc đạo sư bằng ý nghĩ được dạy vào cuối nghi thức chuẩn bị thứ ba.

Theo bản văn này, khi bạn ở chỗ không có thầy, thì nên thờ thầy qua hành vi bằng cách làm ba nghi lễ chuẩn bị đầu là triệu thỉnh bậc thầy và ruộng phước, rồi dâng cúng các ngài, v.v… Bằng cách ấy, bạn làm cho thầy hài lòng do những quà dâng hiến vật chất.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


Bạn sái tịnh mặt đất như trên (xem Ngày Thứ Năm, trang…); rồi triệu thỉnh năng lực của chân lý. Quán mặt đất thành lưu ly với những kim cương chùy kẽ bằng vàng, có vẻ như nổi bậc lên, nhưng nếu sờ vào thì lún xuống.

Trong hệ phái Trung Ương, ở giữa mặt đất ấy có một lâu đài hình vuông có bốn mặt không có tiền đình nên giống như lâu đài trong mandala Phật Dược Sư. Tòa lâu đài thực khổng lồ, ở chính giữa có bốn sân thượng ở trên một cái bệ lớn được nâng bởi những con sư tử - như một cái tháp không có phần trên.

Quán sân thượng thứ nhất (cao nhất) có ba tòa sư tử ở phía sau sân thượng, trên tòa giữa an tọa Đức Thích Ca, trên tòa bên phải của ngài là Đức Di Lặc và bên trái là Đức Văn Thù. Những bậc đạo sư Hệ Phái Hành Vi Quảng Đại và Hệ Phái Tri Kiến Sâu Xa ngồi đằng sau hai vị này. Phần trước của sân thượng có ba tòa sư tử. Atìsha, Nagtso vị dịch giả, và Dromtoenpa ngồi trên những tòa này.

Trên sân thượng thứ hai có một nhóm ba tòa sư tử. Đức Tsongkapa Đấng Chiến thắng ngồi trên tòa chính giữa, Sherab Senge bên phải, Gedun Drub (vị Đức Dalai Lama đầu tiên) bên trái.

Trên sân thượng thứ ba có một nhóm ba tòa sư tử. Đức Đức Dalai Lama đệ ngũ đại an tọa ở tòa chính giữa, bên phải ngài là Jinpa Gyatso bên trái là Jampa Choedaen, một bậc thầy thực sáng chói.

Trên sân thượng thứ tư vị bổn sư của bạn ngồi ở tòa giữa. Bản văn nói hai bậc thầy an tọa những đại đệ tử của thầy, nhưng theo chỉ giáo khẩu quyết thì sư phụ của thầy an tọa bên phải, và tổ sư của thầy bên trái.

Những thầy khác của bạn ngồi trên những tấm bồ đoàn bằng lụa.

Một truyền thống cho tất cả những vị thầy trong ba tạng ngồi ở trên ba mặt còn lại của sân thượng; chư Phật, Bồ tát, Thanh văn, Duyên giác, Hộ pháp v.v… ngồi phía sau.

Theo một truyền thống khác, bạn quán những bậc thầy trong các Hệ Phái Hành Động Quảng Đại và Tri Kiến Sâu Xa an tọa theo thứ tự, bên phải và trái là “nhóm ba” bậc thầy. Quán những bậc thầy hệ phái về Luật tạng và thầy về Kinh tạng ở phía sau sân thượng. Bạn không phải quán những vị thần bảo hộ, v.v…

Nếu bạn muốn làm pháp thiền quán này, thì chỉ cần nghĩ tưởng những nhân vật ấy đang hiện tiền, dù bạn không thể trông thấy họ. Những hình ảnh ở những phần phía sau của sân thượng cũng không bị sư tử tòa (của những nhóm ba bậc thầy ở trước) che lấp; những vị ở đằng sau cũng hướng mặt về phía bạn.

Nhà tắm có bốn lối vào. Bên trong có một bộ tòa đầy đủ cho ruộng phước. Không có ao tắm, nền ở chính giữa được nâng cao. Sự cầu nguyện gồm bảy thành phần và những gì còn lại cũng như trước.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


Hệ phái Phương Nam thì khác hẳn. Quán trước mặt là một tòa nhà lớn nâng đỡ bảy sân thượng; giống như bảo tháp phái Kadampa. Những sân này làm bằng bảy thứ quý báu. (xem chi tiết trong bài tụng). Những sư tử (nâng đỡ tòa lớn) đứng trên nền đất. Trước sư tử tòa này xây ba cầu thang. Sân trên hết có một tấm đệm hay vải lót lưng tương tự những đệm lót lưng nơi những tòa ngồi của những lạt ma cao cấp, hai góc trên có hoa văn hình lưỡi câu. Tấm đệm được trang trí bằng những chạm trỗ bằng báu vật. Mỗi sân cũng có những cầu thang nhỏ bằng vàng dẫn xuống các cạnh của những sân dưới và đưa đến những cầu thang khác ở trước sư tử tòa.

Đỉnh của tấm đệm lót có hình cong như vòm cung lồi lên ở giữa, trên đó có một cái chóp bằng vàng treo tràng phan chiến thắng ở hai bên. Giữa sân thượng cao nhất có một pháp tòa với chỗ dựa lưng dành cho đức Thích Ca, được nâng bởi sáu con vật - rồng, kim sí điểu, v.v… - biểu trưng sáu ba la mật. Có năm cái gối bằng gấm thêu trên pháp tòa của Đức Thích Ca. Đức Di Lặc ngồi bên phải, Văn Thù ngồi bên trái, trên những tòa ngồi mỗi tòa có ba gối; những tòa này không có sư tử nâng. Bậc thầy của bạn ngồi trước mặt các ngài trong dáng điệu thường ngày, có hai gối, và không cần tòa. Sư phụ của thầy ngồi bên phải thầy, sư tổ ngồi bên trái. Những vị này chỉ ngồi trên một cái gối. Những bậc thầy còn sống của bạn thì ngồi giữa chiếu. Phần giữa của sân thượng để trống chừa lối đi.

Thầy của bạn trong dáng điệu thường ngày, tay phải bắt ấn thuyết pháp, tay trái cầm một quyển kinh từng tờ rời kiểu Tây Tạng đang nằm trong cái bao của nó với một cái đánh dấu trang hoàng bằng năm lớp lụa.

Những bậc thầy thuộc Hệ Phái Hành Vi Quảng Đại ngồi bên phải Đức Di Lặc, và Hệ Phái Tri Kiến Sâu Xa ngồi bên trái Đức Văn Thù. Truyền thống Kadampa Lam-rim tiếp tục cuối Hệ Phái Hành Vi Quảng Đại, và một biểu tượng quan trọng là chỗ ngồi cuối của hệ phái được để trống. Những vị thầy của bạn không ở trên sân đầu tiên thì sẽ chiếm sân thứ hai và ba.

Truyền thống Kadampa Chỉ giáo ngồi một dãy trên sân thứ tư, Chaen Ngawa ngồi giữa. Chư Bồ tát ngồi trên sân thứ năm. Chư Phật ngồi ở góc trái và phải của bốn sân đầu tiên. Thanh văn ngồi trên sân thứ sáu. Hộ pháp trên sân thứ bảy.

Đây là một truyền thống thuộc kinh điển, nên bạn không quán những bậc thầy thuộc Hệ Phái Hành Động Dâng Hiến. Nếu bạn muốn để cả những vị này vào, thì hãy tưởng tượng họ ở dạng vô hình.

Hai hệ phái Lời Đức Văn Thù đều thuộc truyền thống Kinh tạng, bởi thế bạn không được quán những thực thể dấn thân hành động, mà chỉ triệu thỉnh họ đến như khách tham quan. Lấy ví dụ: trước khi mời khách ăn ngồi vào bàn, thì ta phải sắp chỗ sẵn cho họ. Bởi thế bạn dâng hiến đồ cúng và thỉnh các thực thể trí tuệ ngồi vào nơi dành sẵn. Bạn mời các ngài, và cách bạn quán họ đang đi đến bạn “giống như cách Phật và tùy tùng đến Magadhabhadrì.”

(Khi ấy Kyabje Pabongka Rinpoche kể chuyện ấy và bàn chi tiết cách thực hành này.)

Kế tiếp bạn tắm rửa thân các ngài. Khác cái nhà tắm trên kia, nhà này có bốn cửa kính ở mỗi phương hướng. Không có ao tắm giữa, nhưng có nhiều bình chứa nước. Trần nhà có hệ thống xà ngang và một cái lọng treo lủng lẳng những bao hoạc hoặc bình đựng hương bột có những lỗ thông. Trong lễ tắm, tưởng tượng nước tự tuôn ra từ những bình chứa. Những vị thầy tu trong ruộng phước xuống tắm từng nhóm ba người, ngồi vào chổ như trên trong nhà tắm, và y phục họ thoát ra dưới dạng những tia sáng màu vàng. Còn lại cũng như đã nói trên.

Có thể bạn không có thì giờ để quán đầy đủ những bình nước, v.v… Thực ra không phải luôn luôn bạn cần phải làm lễ tắm trong phần nghi thức chuẩn bị; dù chỉnh thỉnh thoảng làm một lần cũng sẽ trừ được chướng ngại, cấu uế trong tâm vân vân. Phần còn lại của lễ tắm giống như phần tôi nói trong Con Đường Nhanh (Ngày Thứ Năm).

Khi giảng dạy chỉ một bài Lời Đức Văn Thù mà thôi, thì ở điểm này nên nói trong khi thực hành, không nên giải tán phép quán ruộng phước. Chẳng hạn, khi bạn đang tụng đọc nhiều lần nghi thức chuẩn bị, thì không nên tụng Căn Bản Của Mọi Thiện Đức của Tsongkapa trong phần cuối thời hành trì. Nếu bạn chưa giải tán ruộng phước, thì hãy dừng lại một lúc để dâng đầy thức cúng dường, trước khi tụng tiếp bản nghi thức. Nếu bạn đã giải tán ruộng phước, thì chỉ làm lễ gồm bảy thành phần, làm đi làm lại vài lần như vậy.

Ngày nay bạn nên làm nghi thức chuẩn bị theo bản Trang Hoàng Yết Hầu Những Người May Mắn, hơn là bản Lời Đức Văn Thù, vì bản trước là một chỉ dẫn đặc biệt sâu xa và có năng lực gia trì hơn bất cứ bản nào khác.

1.3. PHẢI LÀM GÌ TRONG PHẦN CUỐI THỜI THIỀN QUÁN

Cúôi thời thiền về một đề mục Lam-rim đặc biệt, hãy tụng thần chú danh hiệu Đức Thích Ca Mâu Ni, cầu nguyện và hồi hướng công đức.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


2. PHẢI LÀM GÌ GIỮA NHỮNG THỜI THIỀN QUÁN

Không có thời gian nào mà không phải hoặc là thời thiền quán, hoặc là thời khoảng trung gian giữa các thời thiền. Điều cốt yếu là sử dụng đúng cách thời khắc trung gian này. Nếu bạn luyện tâm trong thời thiền rồi để cho tâm trở nên tán loạn giữa hai thời thiền, nó sẽ tác hại đến thời thiền kế tiếp của bạn. Nhưng nếu thời khoản trung gian này tiến hành tốt đẹp, thì việc tái sinh thân người may mắn của bạn mới đem lại ý nghĩa. Vì thế mà trong sự giảng dạy cũng như trước tác của ngài, đức Tsongkapa thường đặt nặng khoản thời gian giữa các thời thiền cũng như chính thời thiền quán.

Ta hãy lấy ngay đề mục đặc biệt này làm ví dụ. Giữa các thời quán tưởng, bạn nên đọc những chuyện kể trong các luận sớ về lòng hiếu kính đối với bậc thầy, chẳng hạn về cách Nàropa đối với Tilopa, Milarepa đối với Marpa, Dromtoenpa đối với Lama Setsuen và Atìsha. Người ta bảo, trí tuệ bạn sẽ lung lay nếu đọc những loại sách khác, chẳng hạn những loại sách làm cho bạn tăng thêm hận thù. Vậy muốn tăng trưởng trí tuệ thì đừng nên đọc những sách ấy.

Muốn cho vọng tưởng khỏi khởi lên giữa các thời, ta phải tự chế ngự đến độ không sử dụng giác quan theo kiểu có thể phát sinh tâm tán loạn. Vì chúng ta chưa đạt đến trình độ này, nên cần phải tinh tấn trong mọi thời khắc với ba căn môn (thân khẩu ý) của mình, và dù cho trông thấy cái gì hấp dẫn, cũng đừng để cho tâm bị lạc hướng.

Bạn nên đọc chương “Về sự duy trì tinh tấn” trong tác phẩm Shantideva nhan đề Hành Bồ Tát Hạnh để biết thêm chi tiết. Cốt tủy của chương này là:

Hãy luôn luôn quán xét

Trạng thái thân và tâm

Bản chất của tinh tấn

Là tên lính đi tuần.

Nghĩa là cốt yếu phải duy trì sự tinh tấn.

Bạn phải làm những hoạt động của ba cửa - những cử động của thân bạn, những lời nói, và dòng tư tưởng đi qua tâm thức bạn - trong lúc quán xét kỹ những đề tài này. Giả sử một phòng chỉ có hai cửa ra vào, thì nhờ canh chừng hai cửa này mà bạn ngăn trộm khỏi lọt vào phòng. Cũng vậy, nếu bạn giữ gìn ba cửa thân lời ý, và không từ bỏ chánh niệm, tức là bạn đóng cái cửa phạm vào điều quấy.

Có câu chuyện về geshe Baen Gung-gael. (CT.- Một hôm trong chùa có lễ dâng cúng sữa cho một hội chúng rất đông chư tăng. Geshe Baen ở trong số những vị cuối cùng được phục vụ. Ông bắt gặp mình ganh tị với những người đã nhận phần sữa, nên khi người ta đưa sữa đến nơi ông, ông từ chối và la lên trước sự ngạc nhiên của mọi người. “Tôi là kẻ trộm!”. Chúng ta cũng phải canh chừng giống như vậy.

Nếu tâm ta cứ mãi lang thang, ta dễ gặp sự tình như sau xảy đến cho chính mình. Có một người quyết định được một cái tên là Gawa Dragpa để đặt cho con trai, ông sung sướng nhảy múa và chết tức khắc, trước khi đứa bé chào đời.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


Atìsha dạy: “Hãy kiểm soát lời lẽ của ngươi khi tụ hội; kiểm soát tư tưởng ngươi khi ở một mình.” Chúng ta thường phạm tội khi tâm tán loạn không chánh niệm; vào lúc ấy ta không có ý thức đấy là tội lỗi. Trong khi ngồi nói chuyện chẳng hạn, ta có thể lơ đểnh giết một con rận, nhưng nếu tinh tấn và ý thức ta sẽ không làm chuyện ấy vì nghĩ đấy là tội lỗi. Cũng vậy khi ở giữa đám đông bè bạn, đang nói đủ thứ vấn đề, ta cũng nên dùng phần ý thức để kiểm soát, tự hỏi: “Tôi sắp nói cái gì đây?” Nếu thấy mình sắp nói những lời gay gắt phù phiếm thì nên ngậm miệng lại. Khi ở một mình, ta hãy kiểm soát bằng cách tự hỏi, “Ta đang nhớ chuyện gì?” Ta nên duy trì chánh niệm và tinh tấn với ý nghĩ: “Nếu ta quên giữ ý, ta sẽ không ý thức ngay tư duy đã khởi lên. Bởi thế ta đừng quên giữ ý.”

Geshe Karag Gomchung có lần viết bốn hàng hiệu dán lên bốn vách xung quanh phòng mình: “Không nghĩ tán loạn!” Chúng ta thì khác, đại loại, chúng ta chỉ thích những khẩu hiệu này: “Ta cần có nhiều tiền càng tốt!”

Thời gian giữa các thời thiền vô cùng quan trọng, ngay cả trong thời kỳ nhập thất. Bạn có thể có một tảng đá bên cạnh cửa vào phòng để chứng tỏ mình đang nhập thất (xem Ngày Thứ Tư, trang…), và ở tuốt trên một đỉnh núi tuyết phủ, mà tâm bạn vẫn lang thang. Bậc tôn sư tôi dạy, “Bất cứ ai nhập thất cũng phải để tâm nhập thất luôn, nghĩa là có chánh niệm tinh tấn.” Luôn luôn làm mọi sự kèm theo tinh tấn chánh niệm, đấy là phương tiện khéo để chấm dứt vọng tưởng.

Milarepa nói rằng những việc tầm thường của thế tục có thể tác dụng như những quyển sách của bạn. Nói cách khác, mọi sự bạn tiếp tục phải kích động tâm thương xót, từ bỏ, vân vân, ở nơi bạn. Ví dụ Drubkang Geleg Gyatso trông thấy một con kiến bị ong chích mà khởi niềm xác tín đối với luật nhân quả.

Khi đi vào chợ ta thường phát sinh những vọng tưởng như lòng tham luyến; tội lỗi theo liền bước ta đi. Đến lúc trở về nhà là ta đã mang một bao đầy tội lỗi trên lưng. Nhưng nếu ta có tâm phân tích đúng pháp, và đi chợ có đem theo chánh niệm và tinh tấn, thì việc đi chợ có thể là một liều kích thích tối thượng cho chúng ta và thực chứng vô thường. Ta phải chuyển mọi sự việc tầm thường thành một kích kích thích tố để thực hành Pháp theo cách ấy.

Kyabje Pabongka Rinpoche nói về thức ăn và cách ăn. Ngài cũng nói đến việc cúng dường hằng ngày những bánh lễ cho ngạ quỷ. Bản văn bàn kỹ việc này gọi là Thời Khóa Hàng Ngày, và chúng ta nên theo đó. Ngài nói đến lợi ích lớn và những con quạ ăn bánh ấy có thể có được.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


B. TRÌNH TỰ TU TẬP BẠN PHẢI THEO SAU KHI ĐÃ NƯƠNG TỰA MỘT BẬC THẦY.

Có hai tiêu đề chính: (1) kích thích để rút tỉa tinh hoa của việc có được thân người thuận lợi. (2) Làm sao để rút tỉa tinh hoa ấy.

1. KÍCH THÍCH ĐỂ RÚT TỈA TINH HOA CỦA SỰ TÁI SINH THUẬN LỢI.

Kích thích này do nghĩ đến những lợi ích lớn của thân người tái sinh làm người, và sự khó khăn được làm người. Có hai tiêu đề phụ: (1) một thảo luận ngắn để thuyết phục bạn; (2) giảng dạy sơ lược cách tu.

1.1. MỘT THẢO LUẬN NGẮN ĐỂ THUYẾT PHỤC

Hai tiêu đề sau cùng này lập thành một biểu đồ áp dụng cho tất cả đề mục thiền kế tiếp; đây là cách truyền thống để phối hợp tài liệu giảng dạy chính thức với tài liệu rút từ những buổi “nói chuyện thân mật.” Bạn nên thay thế mỗi đề tài thiền, - như đề tài tôi sẽ bàn dưới các tiêu đề nói trên - bằng tiêu đề làm sao để theo phần chính của thời thiền. Bạn phải làm những gì tôi giải thích trong phần nói về sự tận tụy với bậc thầy hướng đạo; nối đề tài thiền ấy vào phần cuối của nghi thức chuẩn bị, rồi tiếp theo bằng phần cuối của thời thiền vân vân.

Chúng ta thấy không có gì sai quấy khi mở miệng nói chuyện phiếm suốt ngày, chính là ta không suy nghĩ về những lợi ích lớn và sự hiếm hoi có được thân người. Sự suy nghĩ về những điều này sẽ là một kích thích tố mạnh mẽ cho ta thực hành diệu pháp.

Khi bạn nghĩ về những lợi ích lớn và sự hiếm hoi của việc tái sinh làm người, thì tự nhiên bạn cảm thấy hạnh phúc, và khi bạn nghĩ đến sự chết là vô thường, thì tự nhiên bạn cảm thấy buồn rầu.

Ở đây có ba tiêu đề: (1) nhận ra sự tái sinh may mắn là được làm người; (2) nghĩ đến những lợi ích lớn của việc ấy; (3) Nghĩ đến sự khó khăn có được thân người.

[hoangtri]

GIẢI THOÁT TRONG LÒNG TAY

PHẦN BA NỀN TẢNG CỦA ĐẠO LỘ _ Ngày thứ chín

__________________________________________________ ______________________________________


1.1.1. NHẬN RA SỰ TÁI SINH MAY MẮN LÀ ĐƯỢC LÀM NGƯỜI

Có hai phần: (1) những điều ta đã thoát khỏi: (2) những điều ta có được.

a. Những điều ta thoát khỏi.

Bạn phải nhận ra được rằng thân người là thuận lợi thì bạn mới có thể rút tỉa được tinh hoa từ đấy. Những tảng đá lót lò sưởi của bạn có thể làm bằng vàng song nếu bạn không biết thì bạn cũng vẫn nghèo khó. Bạn còn thấy được những điều mình đã thoát được, đó là tám chướng ngại cho sự tu tập (tám nạn).

Tám nạn ấy được đề cập trong bức thư của Long Thụ:

Có tà kiến, làm súc sinh,

Làm quỷ đói, sinh vào địa ngục,

Thiếu Phật pháp vì sinh nơi biên địa, mọi rợ man di

Ngu si câm điếc, hoặc làm Trời Trường thọ;

Tái sinh làm hạng nào thì trong tám hạng ấy

Đều là những chướng nạn không thuận lợi.

Bạn đã có được một hoàn cảnh tiện nghi

Thoát khỏi tám nạn ấy, thì hãy nỗ lực

Đừng bao giờ rơi lại vào những cảnh này.

Có bốn cảnh huống không thuận lợi trong loài phi nhân (Địa ngục, Quỷ đói, Súc sinh, Trời Trường thọ) và bốn cảnh ở trong loài người (tà kiến, biên địa, mọi rợ man ri, và đui điếc câm ngọng).

Bốn trạng huống phi nhân bất tiện là như sau: Địa ngục không tiện cho việc tu tập Pháp, vì những nỗi khổ quá nóng hoặc quá lạnh. Nếu ai đặt một cục than hầm trên đầu bạn mà buộc bạn phải thiền quán trong lúc đó, thì sự đau đớn sẽ làm cho bạn muốn bắt đầu hành thiền cũng không thể được. Nếu bây giờ bị sanh vào Địa ngục, ta sẽ thấy trăm ngàn lần đau khổ hơn một con chuột bị đặt trên vỉ sắt nung đỏ; khi ấy ta hoàn toàn không thể nào thực hành Pháp, ngay cả đến một chữ Pháp ta cũng không thể nghe được, tâm ta khi ấy chỉ cảm thấy tràn ngập thống khổ. Vậy ta phải thấy mình may phước không bị sinh vào Địa ngục.

Tái sinh làm Ngạ quỷ thì không thuận lợi cho việc tu tập Pháp vì quá đói khát. Ví dụ khi ta đang bị cơn đói dữ dội mà thầy bảo ta phải tu tập thiền thì ta chỉ khát khao được đồ ăn thức uống mà thôi. Vậy tái sinh làm Ngạ quỷ cũng không thuận lợi cho việc tu hành. Thực may mắn thay ta đã không bị sinh làm Ngạ quỷ!