ĐẠI TRÍ ĐỘ LUẬN
Tập 1 _ Cuốn 17 _
__________________________________________________ ______________________________________


Hỏi: Tám bội xả, tám thắng xứ và mười nhất thiết nhập, bốn vô lượng tâm, các định tam muội, những định như vậy, sao không gọi là Ba-la-mật, mà chỉ gọi thiền Ba-la-mật?

Đáp: Công đức của các định ấy, đều là tư duy tu. Thiền Trung hoa nói là Tư duy tu, nói thiền Ba-la-mật là bao gồm tất cả.

Lại nữa, Thiền tối đại như vua, nói thiền là gồm tất cả, nói định thời không gồm được, vì sao? Trong Tứ thiền, trí và định ngang nhau nên vui: Vị đáo địa, Trung gian địa, trí nhiều mà định ít. Định vô sắc giới thì định nhiều mà trí ít, nên các chỗ này không vui. Ví như xe một bánh mạnh, một bánh yếu, thời không đi an ổn, trí và định không ngang nhau cũng như vậy.

Lại nữa, nơi Tứ thiền có bốn đẳng tâm, năm thần thông, tám bội xả, tám thắng xứ, mười nhất thiết xứ, vô tránh tam muội, nguyện trí, đỉnh thiền, tự tại định, luyện thiền, mười bốn biến hóa tâm, ban châu ban, các tam muội Thủ Lăng Nghiêm, v.v... của Bồ-tát, lược nói thời có một trăm hai mươi, còn các tam muội bất động v.v... của chư Phật lược nói thời có một trăm lẻ tám, và Phật đắc đạo, xả thọ mạng, các công đức diệu định như vậy, đều ở trong Thiền cả. Do vậy, nên gọi Thiền là Ba-la-mật, các định khác không gọi là Ba-la-mật .

Hỏi: Trước đây, ông nói mắng năm dục, trừ năm cái, hành năm pháp, được Sơ thiền, tu việc gì, nương đạo gì có thể được Sơ thiền?

Đáp: Nương bất tịnh quán và các môn định An-na-ban-na... Như bài kệ thiền nghĩa trong thiền kinh nói:

“Lìa dục và ác pháp,

Có giác và có quán,

Ly sanh được hỷ lạc,

Người ấy vào Sơ thiền.

Đã được lìa lửa dâm,

Thời được định trong mát,

Như người rất nóng bức,

Vào ao lạnh thời vui.

Như nghèo được kho báu,

Hỷ giác làm động tâm,

Phân biệt, ấy là quán.

Vào Sơ thiền cũng vậy.

Biết giác quán loạn tâm,

Tuy thiện mà phải lìa,

Như nước lớn đứng lặng,

Sóng dậy cũng không thấy.

Ví như người rất mệt,

Khi an ổn nằm ngủ,

Nếu có tiếng kêu gọi,

Thì tâm rất não loạn.

Khi nhiếp tâm vào thiền,

Vì giác quán làm não,

Cho nên trừ giác quán,

Được vào nhất thức xứ.

Nhờ nội tâm thanh tịnh,

Định sanh được hỷ lạc,

Được vào Nhị thiền đây,

Hỷ tâm mạnh rất vui.

Nhất tâm đệ nhất định,

Yên lặng không niệm gì,

Sợ hỷ muốn bỏ nó,

Cũng như bỏ giác quán.

Do thọ nên có hỷ,

Mất hỷ thời sanh lo,

Lìa hỷ lạc thân thọ.

Xả niệm và phương tiện.

Thánh nhân hay xả được,

Người khác xả là khó,

Nếu biết lạc là nạn.

Thấy bất động rất yên.

Ưu hỷ trước đã trừ,

Khổ lạc nay cũng dứt,

Xả niệm tâm thanh tịnh,

Vào trong đệ Tứ thiền.

Lạc trong đệ Tam thiền,

Vô thường động nên khổ,

Trong dục giới đoạn ưu,

Sơ Nhị thiền trừ hỷ.

Cho nên Phật Thế Tôn,

Nói trong đệ Tứ thiền,

Trước đã đoạn ưu hỷ,

Nay được trừ khổ lạc”.