Trích đăng Truyền Đăng Lục Quyển 6

[lavinhcuong]

Bài 96.


13. THIỀN SƯ HOÀI HẢI 懷海 NÚI BÁ TRƯỢNG百丈, HỒNG CHÂU.

Người Trường Lạc, Phước Châu. Tuổi nhỏ xuất gia, tam học đều biết kỹ và có nhiều kinh nghiệm.
Gặp lúc ngày Đại Tịch (Mã Tổ) xiển hóa ở Nam Khang, Sư hết lòng nương tựa, cùng thiền sư Tây Đường Trí Tạng đồng hiệu nhập thất. Bấy giờ hai vị đại sĩ nầy làm trụ cột ở đó.
Một buổi tối, hai vị đại sĩ theo hầu Mã Tổ ngắm trăng. Tổ hỏi:
- Bây giờ nên làm gì?
Chính nhẫm ma thời như hà ?
正恁麼時如何 ?

Tây Đường đáp:
- Nên cúng dường.
Chính hảo cung dưỡng.
正好供養.

Sư đáp:
- Nên tu hành.
Chính hảo tu hành.
正好修行

Tổ nói:
- Kinh vào Tạng (Trí Tạng), Thiền về Hải.

---------

Mã Tổ thượng đường, đại chúng vân tập. Tổ vừa thăng tòa một lát, Sư cuốn chiếu rồi lễ bái trước chúng. Tổ liền xuống tòa.

---------

Một hôm Sư đến Mã Tổ tái tham. Tổ lấy cây phất tử treo ở góc giường thiền dạy Sư. Sư nói:
- Chỉ là cái đó, đâu có chi khác.
Chỉ già cá canh biệt hữu.
只遮箇更別有.

Tổ lại để cây phất tử y chỗ cũ, hỏi:
- Thế ấy, về sau lấy gì dạy người?
Nhĩ dĩ hậu tương thập ma hà vi nhân ?
爾已後將什麼何為人?

Sư lại lấy cây phất tử đưa lên. Tổ nói:
- Chỉ là cái đó, đâu có chi khác.
Chỉ già cá canh biệt hữu.
只遮箇更別有.

Sư cầm cây phất tử treo vào chỗ cũ. Vừa đứng hầu, Tổ hét Sư.
Từ đó tiếng tăm Sư vang lừng, sau cùng đàn na tín thí thỉnh Sư đến vùng ranh giới Hồng Châu, Tân Ngô. Sư trụ ở núi Đại Hùng, vì nơi cư trú non cao hiểm trở nên thời nhân gọi Sư là Bá Trượng. Sư ở đây chưa đầy tháng mà khách tham học huyền môn bốn phương kéo đến, đứng đầu có Quy Sơn, Hoàng Bá.

----------

Một hôm Sư bảo chúng:
- Phật pháp không phải là chuyện nhỏ. Lúc trước, lão Tăng tái tham, được một tiếng hét của Mã Đại sư đến nỗi ba ngày điếc tai mờ mắt.
Phật pháp bất thị tiểu sự, lão Tăng tích tái mông Mã đại sư nhất ái, trực đắc tam nhật nhĩ lung nhãn hắc.
佛法不是小事, 老僧昔再蒙馬大師一喝, 直得三日耳聾眼黑.

Hoàng Bá nghe kể bất giác le lưỡi, thưa:
- Con chẳng biết Mã Tổ, nhưng lại chẳng gặp Mã Tổ.
Sư nói:
- Ông về sau sẽ nối pháp Mã Tổ.
Hoàng Bá nói:
- Con chẳng nối pháp Mã Tổ.
Sư hỏi:
- Vì sao?
Đáp:
- (Nếu con nối pháp Mã Tổ) Về sau sẽ mất hết con cháu của con.
Dĩ hậu tang ngã nhi tôn.
已後喪我兒孫.

Sư nói:
- Như thế, như thế.

-----------

Một hôm có tăng vào pháp đường, khóc.
Sư hỏi:
- Sao vậy?
Tăng thưa:
- Cha mẹ đều mất, xin thầy chọn ngày cho.
Sư nói:
- Ngày mai chôn luôn một lượt.
Minh nhật lai nhất thời mai khước.
明日來一時埋却.

------------

Sư thượng đường dạy:
- Dẹp hết cổ họng môi mép, hãy nói ra mau.
Tính khước ân hầu thần vẫn tốc đạo tương lai.
併却咽喉脣吻速道將來.

Quy Sơn thưa;
- Con nói không được, thỉnh Hòa thượng nói.
Mỗ giáp bất đạo thỉnh hòa thượng đạo.
某甲不道請和尚道.

Sư bảo:
- Chẳng từ chối nói với ông, chỉ e về sau mất hết con cháu ta.
Bất từ dữ nhữ đạo, cửu hậu tang ngã nhi tôn.
不辭與汝道, 久後喪我兒孫.

Cửu Phong nói:
- Hòa thượng cũng nên dẹp hết đi.
Hòa thượng diệc tu tính khước.
和尚亦須併却.

Sư bảo:
- Chỗ không có ai, ta bửa cái trán mà trông ông.
Vô nhân xứ, chước ngạch vọng nhữ.
無人處, 斫額望汝.

Vân Nham nói:
- Con có chỗ để nói, thỉnh Hòa thượng nêu.
Sư nêu:
- Dẹp hết cổ họng môi mép, hãy nói ra mau.
Tính khước ân hầu thần vẫn tốc đạo tương lai.
併却咽喉脣吻速道將來.

Vân Nham nói:
- Thầy hiện nay có rồi.
Sư nói:
- Mất hết con cháu ta!

--------------

Sư bảo chúng:
- Ta cần một người chuyển lời đến Hòa thượng Tây Đường, ai đi được?
Ngũ Phong thưa:
- Con đi.
Sư hỏi:
- Ông làm sao chuyển lời?
Ngũ Phong đáp:
- Đợi khi gặp Tây Đường mới nói.
Sư hỏi:
- Nói gì?
Ngũ Phong đáp:
- Vẫn nói giống như Hòa thượng.

-------------

Sư và Quy Sơn đang công việc, Sư hỏi:
- Có lửa không?
Quy Sơn đáp:
- Có.
Sư hỏi:
- Ở đâu?
Quy Sơn cầm một cành cây thổi vài hơi rồi đưa qua Sư.
Sư nói:
- Như loài trùng ăn cây.

------------

Hỏi:
- Thế nào là Phật?
Sư hỏi:
- Ông là ai?
Tăng đáp:
- Con.
Sư hỏi:
- Ông biết “con” không?
Tăng đáp:
- Cái rõ ràng.
Phân minh cá
分明箇

Sư đưa cây phất tử lên, hỏi:
- Ông thấy chăng?
Tăng đáp:
- Thấy.
Sư không nói nữa.

-----------

Nhân có lần tất cả chúng đang cuốc đất, nghe tiếng trống báo cơm chợt có một vị tăng giơ cái cuốc lên, cười to rồi trở về. Sư nói:
- Hay thay! Đây là cửa Quán âm nhập lý.
Về viện rồi, Sư gọi vị tăng ấy đến, hỏi:
- Vừa rồi thấy đạo lý gì mà như thế hả?
Đáp:
- Vừa rồi chỉ nghe tiếng trống động, trở về ăn cơm thôi.
Sư cười.

----------

Hỏi:
- "Y Kinh giải nghĩa oan cho Phật ba đời, lìa Kinh một chữ đồng như Ma nói", là sao?
"Y Kinh giải nghĩa Tam thế Phật oán, ly Kinh nhất tự như đồng ma thuyết" như hà ?
依經解義三世佛怨, 離經一字如同魔說如何 ?

Sư đáp:
- Cố chấp cái động dụng oan cho Phật ba đời, cầu Phật chỗ khác tức đồng ma nói.
Cố thủ động dụng Tam thế Phật oán, thử ngoại biệt cầu tức đồng ma thuyết.
固守動用三世佛怨, 此外別求即同魔說.

-----------

Nhân ông tăng hỏi Tây Đường.
- Có hỏi có đáp tự nhiên rồi ! không hỏi không đáp lúc đó thế nào?
Hữu vấn hữu đáp, bất vấn bất đáp thời như hà ?
有問有答, 不問不答時如何?

Tây Đường đáp:
- E rằng nát bét sao?
Phạ lạn khước tác ma ?
怕爛却作麼?

Sư nghe thuật lại, bèn nói:
- Trước giờ ta vẫn nghi Lão huynh đó.
Tùng lai nghi già cá lão huynh.
從來疑遮箇老兄.

Tăng thưa:
- Thỉnh Hòa thượng nói.
Sư đáp:
- “Nhất hợp tướng” không thể được.
Nhất hợp tướng bất khả đắc.
一合相不可得.

-----------

Sư dạy chúng:
“Có một người lâu rồi không ăn cơm mà chẳng kêu đói, có một người ăn cơm suốt ngày mà chẳng nói no”.
Hữu nhất nhân trường bất khiết phạn bất đạo cơ, hữu nhất nhân chung nhật khiết phạn bất đạo bão.
有一人長不喫飯不道饑, 有一人終日喫飯不道飽.

Chúng đều không đáp được.

-------------

Vân Nham hỏi:
- Hòa thượng mỗi ngày bận rộn vì ai?
Sư đáp:
- Có một người yêu cầu.
Nham hỏi:
- Sao chẳng bảo y tự làm lấy?
Sư đáp:
- Y không có việc nhà.