Bài 78.


13. THIỀN SƯ HOÀI NHƯỢNG 懷讓 Ở NAM NHẠC.


Người ở Kim Châu, họ Đỗ. Năm 15 tuổi đến chùa Ngọc Tuyền ở Kinh Châu nương nhờ luật sư Hoằng Cảnh xuất gia. Sau khi thọ giới cụ túc, thực tập tạng tỳ ni (luật, oai nghi).

Một hôm tự than: “Phàm người xuất gia phải vì pháp vô vi”. Lúc ấy bạn đồng học là Thản Nhiên biết ý chí Sư cao siêu, khuyên Sư cùng đến yết kiến Hòa thượng Huệ An ở Tung Sơn, Huệ An mở mang tri thức cho Sư. Rồi Sư đi thẳng đến Tào Khê tham Lục Tổ.
Tổ hỏi:
- Từ đâu đến?
Đáp:
- Từ Tung Sơn đến.
Tổ hỏi:
- Vật nào đến như thế?
Đáp:
- Nói giống như một vật thì không trúng.
Tổ hỏi:
- Có thể tu chứng không?
Đáp:
- Tu chứng thì chẳng không, nhiễm ô thì không được.
Tổ nói:
- Chính cái không nhiễm ô đó mà chư Phật hộ niệm, ông đã như thế ta cũng như thế. Tổ Bát Nhã Đa la ở Tây Thiên có lời sấm ký rằng “Dưới chân ông sẽ xuất hiện một con ngựa tơ đạp chết người trong thiên hạ”, đều ở tâm ông không cần nói sớm.

Sư khế hội thông suốt, ở hầu hạ thân cận bên Tổ suốt 15 năm. Năm Đường Tiên Thiên thứ hai (713 – Đường Huyền Tông), Sư đến Hành Nhạc ở chùa Bát Nhã.
Khoảng năm Khai Nguyên (713 – 741, Đường Huyền Tông), có sa môn Đạo Nhất (Tức là Mã Tổ Đại sư) hàng ngày tọa thiền ở viện Truyền Pháp. Sư biết đó là pháp khí, đến hỏi:
- Đại đức ngồi thiền để cầu cái gì?
Nhất đáp:
- Cầu làm Phật.
Sư bèn lấy một cục gạch, mài trên đá ở trước am của Đạo Nhất.
Nhất hỏi:
- Thầy làm gì vậy?
Sư đáp:
- Mài để làm gương.
Nhất nói:
- Mài gạch há thành gương được ư?
Sư hỏi:
- Ngồi thiền há thành Phật được ư?
Nhất hỏi:
- Thế nào mới phải?
Sư nói:
- Như người đi xe bò, xe không đi đánh xe là phải hay đánh bò là phải?

Đạo Nhất không đáp được. Sư lại nói:

- Ông học ngồi thiền hay học ngồi Phật? Nếu học ngồi thiền thì thiền chẳng phải nằm ngồi; nếu học ngồi Phật thì Phật chẳng phải tướng nhất định nào, nơi pháp vô trụ không nên thủ xả. Ông ngồi Phật như thế tức là giết Phật, nếu chấp tướng ngồi chẳng đạt lý kia (vô trụ).

Nhất nghe chỉ dạy như uống đề hồ, lễ bái hỏi:
- Dụng tâm thế nào mới hợp với vô tướng tam muội?
Sư đáp:
- Ông học pháp môn tâm địa như gieo hạt giống, ta nói pháp yếu ví như mưa móc trên trời kia, duyên ông ứng hợp sẽ thấy đạo kia.
Lại hỏi:
- Đạo chẳng phải sắc tướng làm sao thấy được?
Sư nói:
- Con mắt pháp của tâm địa hay thấy về đạo, vô tướng tam muội cũng lại như vậy.
Nhất hỏi:
- Có thành hoại không?
Sư đáp:
- Nếu lấy cái thành hoại tụ tán mà thấy đạo thì không phải thấy đạo. Hãy nghe ta nói kệ:

Tâm địa hàm chư chủng,
Ngộ trạch tất giai manh.
Tam muội hoa vô tướng,
Hà hoại phục hà thành?

心地含諸種　　
遇澤悉皆萌
三昧華無相　　
何壞復何成

Đất tâm chứa hạt giống,
Gặp ướt đều nảy mầm.
Hoa tam muội vô tướng,
Nào hoại lại nào thành?

Nhất nhờ khai ngộ tâm ý siêu nhiên, theo hầu Sư mười năm, ngày càng sâu mầu.

-------

Đệ tử nhập thất của Sư gồm có 6 người. Sư ấn khả từng người:

- Các ông sáu người đồng chứng thân ta, mỗi người khế hội một phần.
Một người được chân mày ta, giỏi về oai nghi là Thường Hạo;
Một người được mắt ta, giỏi về nhìn sự việc là Trí Đạt;
Một người được tai ta, giỏi về nghe lý là Thản Nhiên;
Một người được mũi ta, giỏi về cảm nhận là Thần Chiếu;
Một người được lưỡi ta, giỏi về đàm thuyết là Nghiêm Tuấn;
Một người được tâm ta, thông suốt mọi điều là Đạo Nhất.
Nhất nhân đắc ngô tâm thiện cổ kim Đạo Nhất
一人得吾心善古今道一

Sư lại nói:
- Tất cả pháp đều từ tâm sanh, tâm không chỗ sanh pháp không thể trụ. Nếu đạt tâm địa thì làm gì cũng được, nếu không gặp người thượng căn thì nên cẫn thận không nên nói gì.
Nhất thiết pháp giai tùng tâm sinh, tâm vô sở sinh pháp vô năng trụ. Nhược đạt tâm địa sở tác vô ngại, phi ngộ thượng căn nghi thận từ tai.
一切法皆從心生, 心無所生法無能住. 若達心地所作無礙, 非遇上根宜慎辭哉.

-----------

Có một đại đức hỏi:
- Như gương hiện ảnh, khi có ảnh rồi thì cái trong suốt của gương đi đâu?
Như kính chú tượng, tượng thành hậu kính minh hướng thập ma xứ khứ ?
問如鏡鑄像, 像成後鏡明向什麼處去 ?

Sư đáp:
- Lúc đại đức còn trẻ thơ, tướng mạo đó bây giờ ở đâu ?!
Như đại đức vi đồng tử thời tướng mạo hà tại ?!
如大德為童子時相貌何在 ?!

Hỏi:
- Sau khi có ảnh rồi, tại sao gương không sáng soi nữa ?
Chỉ như tượng thành hậu, vi thập ma bất giám chiếu ?
只如像成後, 為什麼不鑑照 ?

Sư đáp:
-Tuy không sáng soi, nhưng dối y một chút cũng không được.
Tuy nhiên bất giám chiếu, man tha nhất điểm bất đắc.
雖然不鑑照。謾他一點不得

---------

Sau Mã Đại sư đi xiển hóa ở Giang Tây, Sư hỏi chúng:
- Đạo Nhất vì chúng thuyết pháp chăng?
Chúng đáp:
- Đã vì chúng thuyết pháp.
Sư nói:
- Vẫn chưa thấy người đem tin tức về.
Chúng lặng thinh. Nhân đó Sư sai một vị tăng đi thăm, Sư dặn:
- Đợi khi y thượng đường, chỉ hỏi “Làm gì”. Y nói lời nào ghi nhớ đem về đây.
Vị tăng ra đi làm đúng như lời Sư đã dặn. Khi về tăng thưa:
- Mã Sư nói “Từ khi loạn rợ Hồ, sau ba mươi năm ăn chưa từng thiếu dưa muối”.
Sư nhận là đúng.

Năm Thiên Bảo thứ ba (744 – Đường Huyền Tông), ngày 11 tháng 8, Sư viên tịch tại Hành Nhạc. Sắc ban thụy hiệu là Đại Huệ Thiền Sư, tháp hiệu Tối Thắng Luân.