Thiền sư trung hoa tập hai

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Trí Nhàn

__________________________________________________ ______________________________________



Sư bảo chúng:
Ví như người leo lên cây cao, dưới là vực thẳm ngàn thước. Người ấy miệng ngậm cành cây, chân không đạp chỗ nào, tay không bám vào đâu. Chợt có người đến hỏi "ý Tổ sư từ Ấn Độ sang?". Nếu mở miệng đáp thì mất mạng nát thân, bằng chẳng đáp thì phụ lòng người hỏi. Chính khi ấy phải làm sao?

Khi ấy có Thượng tọa Chiêu bước ra thưa:
- Chẳng hỏi khi đã leo lên cây, lúc chưa leo lên cây thì thế nào?

Sư cười rồi thôi.

*

Có vị Tăng từ Qui Sơn đến, Sư hỏi: "Những ngày gần đây Hòa thượng có dạy những câu gì?" Tăng thưa: "Có người hỏi thế nào là ý Tổ sư từ Ấn Độ sang, Hòa thượng liền dựng đứng phất tử". Sư hỏi tiếp: "Trong ấy huynh đệ hiểu ý Hòa thượng thế nào?" Tăng thưa: "Trong ấy bàn với nhau rằng : chính nơi sắc mà rõ được tâm, gá nơi vật mà hiển được lý". Sư bảo: "Hội thì liền hội, chẳng hội mắc kẹt nơi ấy chết gấp". Tăng lại hỏi Sư: "Ý Thầy thế nào?" Sư liền giở phất tử lên.

Sư có làm bài kệ:

Tử thốt mẫu trác Con kêu mẹ mổ
Tử giác mẫu xác Con biết mẹ vỏ
Tử mẫu câu vong Con mẹ đều quên
Ứng duyên bất thát Hợp duyên chẳng lố.

Sư tùy cơ dạy chúng những lời đơn giản, và có làm trên hai trăm bài tụng đối cơ ứng dụng không theo qui luật, các nơi truyền bá rất thạnh.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Thường Thông

__________________________________________________ ______________________________________

10. THIỀN SƯ THƯỜNG THÔNG

Ở núi Tuyết Đậu - (834-905)

Sư họ Lý quê ở Hình Châu, vào núi Thước xuất gia. Năm hai mươi tuổi, Sư trở về chùa Khai Nguyên ở bổn Châu thọ giới, ở đây học kinh luật bảy năm. Sư tự than: "Ma-đằng sang Hán dịch ra văn này, Đạt-ma đến Lương nói rõ việc gì?" Sư bèn cất bước du phương, đến tham vấn Hòa thượng Trường Sa.

Trường Sa hỏi:- Ngươi người ở xứ nào?
Sư thưa:- Ở Hình Châu.
- Ta bảo chẳng phải từ kia đến.
- Hòa thượng đã từng ở đây chăng?
Trường Sa chấp nhận, cho vào thất.

Sau, Sư đến Động Sơn, Thạch Sương thấy pháp không có vị khác. Đến niên hiệu Hàm Thông, Sư dạo Tuyên Thành, Quận thú lập Thiền uyển nơi núi Ta Tiên để hiệu Đoàn Thành Viện thỉnh Sư trụ trì. Tăng chúng tìm đến tham vấn.

*

Tăng hỏi: "Thế nào là mật thất?" Sư đáp: "Chẳng thông gió". Tăng hỏi: "Thế nào là người trong mật thất?" Sư đáp: "Các thánh tiên xem chẳng thấy". Lại nói: "Ngàn Phật không thể nghĩ, muôn Thánh chẳng thể bàn, càn khôn hoại mà không hoại, hư không bao mà chẳng bao, tất cả so sánh không bằng, ba đời xướng mà chẳng khởi".

*

Khoảng niên hiệu Quang Khải (883-885) giặc cướp nổi loạn, Sư đem đồ chúng đến Tứ Minh. Đến niên hiệu Đại Thuận năm thứ hai (891), Quận thú thỉnh Sư ở núi Tuyết Đậu, ở đây sự giáo hóa được hưng thạnh.

*

Niên hiệu Thiên Hựu năm thứ hai (905) tháng bảy, Sư có chút ít bệnh, nhóm chúng thắp hương phó chúc xong, chấp tay thị tịch, thọ bảy mươi hai tuổi.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

Ni sư Liễu Nhiên

__________________________________________________ ______________________________________

11. NI LIỄU NHIÊN

Ở MẠT SƠN - (? - ?)

Hòa thượng Quán Khê Nhàn đi du phương đến núi này, tự nói: "Nếu tương đương thì ở, chẳng vậy thì xô ngã giường thiền".

Nhàn vừa vào Tăng đường, Liễu Nhiên sai thị giả đến hỏi:

-Thượng tọa du phương đến? hay vì Phật pháp đến?.

Nhàn đáp:

-Vì Phật pháp đến !

Liễu Nhiên lên tòa, Nhàn đến tham. Liễu Nhiên hỏi: "Hôm nay Thượng tọa rời ở đâu đến?"

Nhàn đáp: -Rời cửa đường đến.

Liễu Nhiên bảo: "Sao chẳng đậy lại?"

Nhàn không đáp được, mới lễ bái hỏi: "Thế nào là Mạt Sơn?"

Liễu Nhiên đáp: -Chẳng bày đảnh.

Nhàn hỏi: -Thế nào chủ Mạt Sơn?

Nhiên đáp: "Chẳng phải tướng nam nữ."

Nhàn nạt rằng: -Sao chẳng biến đi ?

Nhiên đáp: -Chẳng phải thần, chẳng phải quỉ, biến cái gì?

Nhàn mới kính phục, ở lại làm Tri viên ba năm.

*

Có vị Tăng đến tham vấn, Nhiên bảo: "Rất lam lũ vậy".

Tăng đáp: -Tuy nhiên như thế vẫn là sư tử con.

Nhiên bảo: -Đã là sư tử con, vì sao bị Văn-thù cỡi?

Tăng không đáp được. Tăng hỏi: -Thế nào là tâm cổ Phật?.

Nhiên đáp: -Thế giới nghiêng đổ.

Tăng hỏi: Thế giới vì sao nghiêng đổ?

Nhiên đáp: -Trọn không thân ta.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s ĐỨC SƠN TUYÊN GIÁM

__________________________________________________ ______________________________________

12. ĐỨC SƠN TUYÊN GIÁM

(780-865)

Sư họ Chu quê ở Kiếm Nam, Giản Châu, xuất gia lúc hai mươi tuổi, cũng năm ấy thọ giới cụ túc. Sư nghiên cứu tinh thâm Luật tạng, thông suốt chỉ thú các kinh thuộc Tánh tông và Tướng tông. Vì thường giảng kinh Kim Cang Bát-nhã, nên thời nhân gọi Sư là Chu Kim Cang. Sư thường nói với đồng học: "Một sợi lông nuốt bể cả, tánh bể không thiếu; hạt cải nhỏ ném trên mũi nhọn, mũi nhọn chẳng động, học cùng không học chỉ có ta biết thôi".

Nghe phương Nam Thiền tông thạnh hành, Sư bất bình nói: "Kẻ xuất gia muôn kiếp học oai nghi của Phật, vạn kiếp học tế hạnh của Phật, chẳng còn được thành Phật. Những kẻ ma ở phương Nam dám nói "trực chỉ nhân tâm kiến tánh thành Phật". Ta phải ruồng tận hang ổ của chúng, diệt hết những giống ấy để đền ơn Phật". Sư bèn khăn gói lên đường mang theo bộ Thanh Long sớ sao, ra khỏi đất Thục, nhắm Lễ Dương tiến bước.

Trên đường, Sư gặp một bà già bán bánh, bèn dừng nghỉ chân và bảo bà lấy ít cái bánh điểm tâm. Bà già chỉ gánh của Sư hỏi: "Gói ấy là sách vở gì?" Sư bảo: "Thanh Long sớ sao". Bà hỏi: "Thầy thường giảng kinh gì?" Sư đáp: "Kinh Kim Cang". Bà nói: "Tôi có một câu hỏi, nếu Thầy đáp được, tôi xin cúng dường bánh điểm tâm. Bằng đáp chẳng được, mời Thầy đi nơi khác" Sư chịu. Bà hỏi: "Kinh Kim Cang nói "quá khứ tâm bất khả đắc, hiện tại tâm bất khả đắc, vị lai tâm bất khả đắc", xin hỏi Thượng tọa điểm tâm nào?" Sư đáp không được, bèn hỏi đường lên Long Đàm.

*

Đến Pháp đường (nhà nói pháp) gặp Long Đàm, Sư nói: "Lâu nay nghe danh Long Đàm, đi đến nơi Đàm (đầm) chẳng thấy, mà Long (rồng) cũng không hiện". Sùng Tín bảo: "Ngươi đã gần đến Long Đàm". Sư không đáp được, liền dừng lại đây.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s ĐỨC SƠN TUYÊN GIÁM

__________________________________________________ ______________________________________



Một đêm, Sư đứng hầu. Sùng Tín bảo: "Đêm khuya sao chẳng xuống?" Sư kính chào bước ra, lại trở vào, thưa: "Bên ngoài tối đen". Sùng Tín thắp đèn cầy đưa Sư. Sư toan tiếp lấy, Sùng Tín liền thổi tắt. Ngay đó, Sư đại ngộ, liền lễ bái. Sùng Tín hỏi: "Ngươi thấy cái gì?" Sư thưa: "Từ nay về sau chẳng còn nghi lời nói chư lão Hòa thượng trong thiên hạ".

Hôm sau, Sùng Tín lên tòa bảo chúng:
- Trong chúng đây có một gã răng như kiếm bén, miệng tợ chậu máu, đánh một gậy chẳng ngó lại, khi khác y lên ngọn núi cao vót dựng lập đạo của ta.

*

Sư đem bộ sớ sao chất đống trước pháp đường (nhà nói pháp) nổi lửa đốt, nói:
- Tột cùng các biện luận siêu huyền như một sợi lông ném trong hư không; hết sạch các trọng yếu ở đời in một nhỏ nước gieo trong hồ lớn. Sư lễ từ Sùng Tín đi du phương.

*

Đến Qui Sơn, Sư vào pháp đường từ phía tây đi qua phía Đông, lại từ phía Đông sang phía Tây, hỏi: "Có chăng? Có chăng?" Qui Sơn ngồi lặng lẽ không ngó tới. Sư nói: "không, không", liền đi thẳng ra cửa tự nói: "Tuy nhiên như thế cũng chẳng đặng thô xuất". Sư bèn đầy đủ oai nghi đi trở vào. Vừa bước ra cửa, Sư đưa tọa cụ lên, gọi: "Hòa- thượng!", Qui Sơn toan nắm phất tử, Sư liền hét, phủi áo ra đi.

Chiều, Qui Sơn hỏi Thủ tọa: "Vị Tăng mới đến khi sáng còn ở chăng?" Thủ tọa thưa: "Ngay khi đó, y trở ra pháp đường mang giày cỏ đi luôn". Qui Sơn bảo: "Gã ấy về sau, lên tận ngọn núi cao, cất am cỏ ở, để rồi quở Phật mắng Tổ".

Sư dừng lại Lễ Dương 30 năm. Gặp lúc Đường Võ Tôn phế giáo, Sư tị nạn ở một mình trong thạch thất tại Phù Sơn. Đến thời Đại Trung năm đầu (847), Thái thú tên Tiết Đình Vọng tái trùng tu tịnh xá Đức Sơn để hiệu là Cổ đức Thiền viện, tìm kiếm những vị đạo hạnh trụ trì. Nghe tiếng Sư, Đình Vọng nhiều phen đến thỉnh, Sư chẳng chịu xuống núi. Đình Vọng lập kế, lấy trà, muối đến phao vu Sư phạm cấm pháp, điệu Sư về Châu chiêm lễ. Đình Vọng cố thỉnh cho được Sư ở Đức Sơn. Sau cùng Sư chấp nhận. Ở đây, Sư xiển dương Tông phong rất thạnh.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s ĐỨC SƠN TUYÊN GIÁM

__________________________________________________ ______________________________________



Sư thượng đường bảo chúng:
- Nơi mình vô sự thì chớ vọng cầu, vọng cầu mà được cũng chẳng phải được. Các ông chỉ vô sự nơi tâm, vô tâm nơi sự thì hư (rỗng) mà linh (lanh lẹ), không mà diệu.
Nếu có nói gốc ngọn chừng đầu mảy lông đều là tự dối. Còn có mảy may nghĩ nhớ, là nghiệp nhân tam đồ. Bất chợt sanh tình (vọng khởi) là muôn kiếp bị khóa kín (địa ngục). Danh Thánh hiệu phàm trọn là tiếng rỗng, tướng đặc biệt hình xấu xa đều là sắc huyễn. Các ông muốn cầu đó, mà không bị lụy sao? Và các ông chán đó, lại thành bệnh lớn, cả hai đều là vô ích.

*

Sư thượng đường bảo:
- Hôm nay tối không được thưa hỏi, ai thưa hỏi sẽ ăn ba mươi gậy. Khi ấy có một vị Tăng bước ra lễ bái, Sư liền đánh. Tăng ấy thưa:
- Con chưa thốt ra lời hỏi, vì sao Hòa thượng đánh con?
Sư hỏi:- Ông là người xứ nào?
- Con người Tân La (Triều Tiên).
Sư bảo:- Ông khi chưa xuống thuyền đã đáng ăn ba mươi gậy rồi.

*

Long Nha hỏi:
- Khi con cầm kiếm Mạc Da toan chặt đầu Thầy thì sao?
Sư đưa cổ đến trước. Long Nha nói: "Rơi". Sư cuời hả! hả! Sau, Long Nha đến Động Sơn, thuật lại việc ấy. Động Sơn hỏi: "Đức Sơn nói thế nào?" Long Nha thưa: "Đức Sơn không nói". Động Sơn bảo: "Chớ nói Đức Sơn không nói, hãy đem đầu Đức Sơn trình Lão tăng xem" Long Nha biết lỗi, xin sám hối.

Có người đem việc ấy thuật lại Sư, Sư bảo: "Ông già Động Sơn không biết tốt xấu, gã ấy đã chết được bao lâu, cứu được chỗ dụng gì?"

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s ĐỨC SƠN TUYÊN GIÁM

__________________________________________________ ______________________________________



Sư thượng đường bảo: "Hỏi tức có lỗi, chẳng hỏi lại trái". Có vị Tăng bước ra lễ bái. Sư liền đánh. Tăng thưa: "Con mới lễ bái vì sao Hòa thượng đánh?" Sư bảo: "Đợi ngươi mở miệng làm gì kịp".

*

Sư sai thị giả gọi Nghĩa Tồn, Nghĩa Tồn đến, Sư bảo: "Ta bảo kêu Nghĩa Tồn, ngươi đến làm gì?" Nghĩa Tồn không đáp được.

*

Sư thấy vị Tăng đến, liền đóng cửa. Vị Tăng gõ cửa. Sư hỏi: "ai?" Tăng thưa: "sư tử con". Sư mở cửa. Tăng lễ bái. Sư liền leo lên cổ cỡi, nói: "Súc sanh này từ xứ nào đến?"

*

Tuyết Phong Nghĩa Tồn hỏi: "Tông thừa từ trước, riêng con có phần chăng?" Sư đánh một gậy, bảo: "Nói gì?" Nghĩa Tồn thưa: "Chẳng hội". Hôm sau, giờ thưa hỏi, Sư nói: "Tông của ta không cầu lời, thật không có một pháp dạy người". Tuyết Phong nhân câu này được tỉnh.

*

Sư dạy chúng:
- Các ông từ sáng đến chiều có việc gì? chẳng cần trình môi lừa, mỏ ngựa hỏi Lão già Đức Sơn sao? Ta chẳng sợ các ông, chưa biết các ông có những nghi vấn gì?
Gần đây, trong thời kỳ mạt pháp, có rất nhiều bọn quỉ thần ở nhà bên nói rằng "ta là Thiền sư". Chẳng biết học được bao nhiêu thiền đạo, nói tương tợ cho Lão tăng nghe. Các ông! Những lão trọc ở mọi nơi dạy các ông tu hành thành Phật, chạy bên ngoài thành được bao nhiêu ông Phật? Các ông nếu không thể học, lại chạy tìm cái gì? Nếu có học các ông thử đem cái học được trình cho Lão tăng xem! Một câu chẳng tương đương phải ăn một gậy đau điếng mới được.

Các ông bị những lão trọc mọi nơi dùng ma mị làm bệnh, nói ta là người tu hành, làm ra hình thức in tuồng bộ mặt người đắc đạo. Chớ có nhận dụng tâm như thế, muôn kiếp ngàn đời luân hồi trong tam giới đều là Có tâm Vì cớ sao? Vì tâm sanh thì các thứ pháp sanh. Nếu khéo một niệm chẳng sanh thì hằng thoát khỏi sanh tử, chẳng bị sanh tử trói buộc, cần đi thì đi, cần ngồi thì ngồi, lại còn có việc gì?