Thiền sư trung hoa tập hai

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ QUI TỈNH

__________________________________________________ ______________________________________



Sư thượng đường giây lâu nói:

- Thiền sinh hành khước cần phải để tâm, tham học phải đủ con mắt tham học, kiến địa phải được câu kiến địa, mới có phần tương thân, không bị các cảnh làm lầm, cũng chẳng rơi vào đường ác. Cứu kính xong xuôi thế nào? Có khi câu đến mà ý chẳng đến, quên duyên cảnh trước phân biệt việc bóng dáng. Có khi ý đến mà câu chẳng đến, như mù rờ voi mỗi người có lối nói khác. Có ý câu đều đến, đập nát cõi hư không ánh sáng soi mười phương. Có khi ý câu đều chẳng đến người mù chạy ngang bỗng nhiên rơi xuống hầm.

*

Có vị Tăng thưa hỏi về cây bá của Triệu Châu. Sư bảo: "Ta chẳng tiếc nói với ngươi, mà ngươi có tin không?" Tăng thưa: "Lời nói của Hòa thượng quí trọng, con đâu dám chẳng tin." Sư bảo: "Ngươi lại nghe giọt mưa rơi trước thềm chăng?" Vị Tăng ấy hoát nhiên, bất giác thốt ra tiếng: "Chao!" Sư hỏi: "Ngươi thấy đạo lý gì?" Vị Tăng làm bài tụng đáp:

Thiềm đầu thủy đích

Phân minh lịch lịch

Đả phá càn khôn

Đương hạ tâm tức.



Giọt mưa trước thềm

Rành rẽ rõ ràng

Đập nát càn khôn

Liền đó tâm dứt.

Sư vui vẻ.

*

Sư bệnh sắp tịch, vị Tăng khám bệnh đến, hỏi: "Hòa thượng tứ đại vốn không, bệnh từ chỗ nào đến?" Sư đáp: "Từ chỗ Xà-lê hỏi đến." Tăng thưa: "Khi con chẳng hỏi thì sao?" Sư đáp: "Xuôi tay nằm dài trong hư không." Tăng thốt: "Chao!" Sư liền tịch.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÍ TUNG

__________________________________________________ ______________________________________

55. THIỀN SƯ TRÍ TUNG

Ở Tam Giao viện Thừa Thiên cũng gọi Đường Minh

Sư quê ở Phạm Dương, đến tham vấn Thủ Sơn.

Sư hỏi:- Thế nào là đại ý Phật pháp?

Thủ Sơn đáp:- Bên thành Sở Vương sông Nhữ chảy về đông.

Sư nhân đây có tỉnh, khế hợp ý Phật, bèn làm bài kệ tam huyền:

Tu dụng trực tu dụng

Tâm ý mạc định động

Tam tuế sư tử hẩu

Thập phương một hồ chủng.



Cần dùng thẳng cần dùng

Tâm ý chớ định động,

Ba tuổi sư tử rống

Mười phương tuyệt giống chồn.

*

Ngã hữu chân như tánh

Như đồng mạc lý ẩn

Đả phá lục môn quan

Hiển xuất Tỳ-lô ấn.



Ta có tánh chân như

In tuồng ẩn trong màng,

Đập bể cửa lục môn

Ấn Tỳ-lô bày hiện.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÍ TUNG

__________________________________________________ ______________________________________



Chân cốt kim cang thể khả khoa

Lục trần nhất phất vĩnh vô già

Khoách lạc thế giới không vi thể

Thể thượng vô vi chân đáo gia.



Thân thể kim cang có thể bày

Sáu trần một quét mãi không che,

Rỗng rang thế giới không làm thể

Trên thể vô vi thật đến nhà.

Thủ Sơn nghe xong, mời uống trà, hỏi:

- Ba bài tụng này phải ngươi làm ra chăng?

Sư thưa:- Phải.

- Hoặc khi có người bảo ngươi hiện ba mươi hai tướng thì sao?

- Con không phải là hồ tinh.

- Tiếc lấy lông mày.

- Hòa thượng rụng nhiều ít?

Thủ Sơn cầm cây lược tre đập trên đầu bảo:

- Kẻ này về sau làm loạn đây này.

*

Sư từ tạ Thủ Sơn, Thủ Sơn lấy cây gậy trao cho Sư. Sư nhận lấy, làm bài kệ:

Hòa thượng trú trượng

Chiếu phá long tượng,

Lâm Tế gia phong

Lạc tại ngã chưởng.



Cây gậy Hòa thượng

Soi phá long tượng,

Gia phong Lâm Tế

Rơi trong tay con.

Thủ Sơn bảo:- Chớ làm liên lụy nhau.

Sư đánh Thủ Sơn một tọa cụ.

Thủ Sơn bảo:- Quả nhiên liên lụy.

Sư thưa:- Hôm nay lôi được ông già.

Thủ Sơn nói:- Lại in tuồng được tiện nghi, lại in tuồng mất tiện nghi.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÍ TUNG

__________________________________________________ ______________________________________



Sau, Sư trụ trì viện Thừa Thiên, khai đường dạy chúng:

- Văn-thù trượng kiếm, ngũ đài hoành hành. Đường Minh một lối, chặn đứt yêu ma. Chư Phật ba đời, chưa xuất giáo thừa. Đáy lưới cá lội, long môn khó qua. Thả câu bốn biển, chỉ câu rồng dữ. Cách ngoài nói huyền, vì cầu tri thức. Nếu là nêu cao tông chỉ, cần phải đập nát Tu-di. Nếu là nói Phật nói Tổ, nước biển liền phải khô kiệt. Khi xoay bảo kiếm hào quang muôn dặm, vạch cho các ngươi một con đường thông suốt nói thoại. Bóp nghẹt cổ họng, các ngươi chỗ nào ra hơi.

*

Tăng hỏi:

- Kẻ độn căn ưa pháp nhỏ, không tự tin làm Phật, sau khi làm Phật thế nào?

Sư đáp:- Trong nước bắt kỳ lân.

- Thế ấy ắt lên cao tòa?

- Cỡi trâu lên trời tam thập tam.

*

Sư thượng đường:

- Ấm mát lạnh nóng, mặc áo ăn cơm tự chẳng kém thiếu, chạy lăng xăng tìm cái gì? Chỉ vì các ngươi chẳng chịu thừa đương (đảm nhận). Hiện nay lại có người thừa đương chăng? Có thì chẳng được cô phụ sơn hà đại địa. Trân trọng!

*

Tăng hỏi:- Thế nào là đoạt nhân chẳng đoạt cảnh?

Sư đáp:- Về nhà có đường không người đến.

- Thế nào là đọat cảnh chẳng đoạt nhân?

- Ngầm truyền lệnh thiên tử, bộ hành đi trăm trình.

- Thế nào nhân cảnh cả hai đều đoạt?

- Ễnh ương không đầu chân chỉ trời.

- Thế nào nhân cảnh cả hai đều chẳng đoạt?

- Cạnh nam Tấn từ (đền thờ nhà Tấn) bờ liễu dài.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÍ TUNG

__________________________________________________ ______________________________________


Trịnh Công Bộ vào viện thấy pháp tòa liền hỏi: Đây là tòa của người nào? Sư đáp: Của Lão tăng. Công Bộ nói: Nhà mình đâu dám. Sư bảo: Công Bộ chớ ép người lành làm giặc. Công Bộ nói: Cái thật. Sư bảo: Chả dám. Sư bèn nắm tay dẫn vào phương trượng. Công Bộ nói: Thất này từng hiện tám pháp chưa từng có khó được, Trưởng lão lại có hay chưa? Sư lấy tay áo phất qua mặt Công Bộ. Công Bộ nói: Thế ấy thì ngày nay được mát mẻ. Sư bảo: Hãy cùng người sau làm mô phạm.

Uống trà nói chuyện, Công Bộ nói: Thiền sư Thiện Chiêu ở Phần Dương thích xem bài kệ của tôi lắm. Sư bảo: Xin cho xem. Công Bộ đọc:

Huỳnh chỉ hưu giá nhãn

Thanh vân tự hữu âm?

Mạc tương nhàn học giải

Mai một Tổ sư tâm.



Giấy vàng thôi che mắt

Mây xanh tự mát rồi

Chớ đem trò học hiểu

Chôn mất tâm Tổ sư.

Sư bảo: Công Bộ xâu kết được phương tiện kia. Công Bộ nói: Đây là giặc. Sư bảo: Lại chẳng tái khám.

*

Sư thượng đường:- Nhắc lại bài kệ của Pháp Nhãn:

Kiến sơn bất thị sơn

Kiến thủy hà tằng biệt

Sơn hà dữ đại địa

Đô thị nhất nguyệt luân.



Thấy núi chẳng phải núi

Xem nước nào khác gì

Núi sông cùng cõi đất

Trọn là một vầng trăng.

Cả thảy Pháp Nhãn chưa thấy khỏi nhà Niết-bàn. Tam Giao (chỉ Sư) thì chẳng vậy, thấy núi sông cùng cõi đất, chùy đao mỗi tự dùng. Trân trọng.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÙNG HIỂN

__________________________________________________ ______________________________________


[/center]56. THIỀN SƯ TRÙNG HIỂN

Ở Tuyết Đậu Minh Châu - (985 - 1058)[center]


Sư họ Lý ở phủ Toại Ninh theo Thượng nhân Nhơn Săn ở viện Phổ An xuất gia. Sau khi thọ giới cụ túc, Sư dạo qua các nơi giảng kinh luận, nghiên cứu giáo lý tột cùng. Sư thưa hỏi lanh lẹ, biện luận thông suốt, các nơi đều nhận là pháp khí (món đồ chứa đạo pháp). Bước sang tham vấn Thiền tông, ban đầu Sư đến Trí Môn chùa Thiền sư Quang Tộ trụ trì.

Sư hỏi Trí Môn: "Chẳng khởi một niệm, tại sao có lỗi?" Trí Môn gọi Sư lại gần. Trí Môn cầm phất tử nhằm vào miệng Sư đánh. Sư toan mở miệng, Trí Môn lại đánh. Sư hoát nhiên khai ngộ. Sư ở lại đây năm năm, nhận tột chỗ u huyền, mới đi tham vấn khắp nơi.

*

Sư đến Thiền sư Thông ở Động Sơn, Thông hỏi: "Con trâu của Qui Sơn là ý thế nào?" Sư đáp: "Làm tiêu bảng cho người sau." Thông toan nói, Sư lấy tọa cụ phủi một cái rồi đi. Thông gọi: "Hãy đến đây Thượng tọa!" Sư nói: "Chưa đến nhà tham thiền."

*

Đến Đại Long, Sư làm tri khách. Một hôm, Sư hỏi: "Nói đó nín đó chẳng phải, chẳng nói chẳng nín lại sai, thảy phải thảy chẳng phải, nắm lấy đại dụng hiện tiền thời nhân biết có, chưa biết Đại Long thế nào?" Đại Long đáp: "Ngươi có kiến giải như thế." Sư nói: "Ông già này ngói bể băng tiêu." Đại Long nói: "Tha ngươi ba mươi gậy." Sư lễ bái, trở lại chỗ chúng. Đại Long lại gọi: "Tăng vừa hỏi thoại đến đây!" Sư bèn bước ra. Đại Long hỏi: "Lão tăng tại sao lại ngói bể băng tiêu?" Sư thưa: "Càng thấy bại khuyết." Đại Long đổi sắc, nói: "Không chịu được! không chịu được!"

*

Sư lúc đầu trụ tại Thúy Phong, sau dời về Tuyết Đậu. Ngày khai đường, Sư đến trước pháp tòa nhìn xem đại chúng nói:

- Nếu luận bổn phận thấy nhau, chẳng cần lên pháp tòa cao.

Sư bèn lấy tay vẽ một lằn, nói:

- Quí vị nhìn theo ngón tay Sơn tăng, vô lượng cõi nước chư Phật đồng thời hiện tiền, mỗi vị nên nhìn xem cho kỹ nếu là bờ mé chưa biết, chẳng khỏi mắc lầy dính nước.

Sư bèn lên tòa. Thượng thủ bạch chùy xong. Có vị Tăng mới bước ra, Sư nắm đứng lại, bảo:

- Chánh pháp nhãn tạng của Như Lai ủy thác tại ngày hôm nay. Buông đi thì ngói gạch sanh quang, nắm đứng thì chân kim mất sắc. Quyền bính ở trong tay, giết tha tại lúc này. Ai có tạo tác thì cùng nhau chứng cứ?

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÙNG HIỂN

__________________________________________________ ______________________________________


Có vị Tăng bước ra hỏi:

- Xa lìa Tổ tịch Thúy Phong, đến đạo tràng Tuyết Đậu, chưa biết là một là hai?

Sư đáp:- Ngựa không ngàn dặm dối đuổi gió.

- Thế ấy mây tan nhà trắng?

- Đầu rồng đuôi rắn.

Vị Tăng khác hỏi:

- Đức Sơn, Lâm Tế gậy hét đã bày, Hòa thượng vì người thế nào?

Sư đáp:- Nhảy ra một nước (nước cờ).

Tăng suy nghĩ. Sư liền hét. Tăng thưa:

- Chưa biết chỉ thế ấy hay riêng còn có?

Sư đáp:- Bắn cọp giả, luống nhọc mỏi cánh.

- Thổi ốc pháp đánh trống pháp quan quân đến hội, thế nào là phải?

- Gió mát đến chưa thôi.

- Thế ấy ắt được ngộ nơi Thầy?

- Một lời đã nói bốn ngựa khó theo.

Tăng lễ bái. Sư bảo: "Nhảy qua một nước (nước cờ)."

Sư xem khắp đại chúng bảo:

- Trời người khắp nhóm họp, phát minh cái việc gì? Đâu thể lầm lẫn phân chủ khách đuổi theo vấn đáp là đúng tông thừa. Môn phong quảng đại oai đức tự tại, sáng vượt xưa nay, nắm đứng càn khôn, ngàn thánh chỉ nơi "tự biết", năm thừa đâu thể kiến lập. Sở dĩ trước lời ngộ ý chỉ vẫn lầm mối ngoái xem, qua lời nói ngộ được tông môn còn bị lầm hiện bày của tình thức.

Quí vị cần biết tướng chân thật chăng? Chỉ là về trước không đeo dính, về sau bặt thân mình, tự nhiên tường quang hiện tiền, mỗi mỗi vách đứng ngàn nhẫn (một nhẫn hai thước tây). Lại biện minh được hay không? Chưa biện thì biện lấy, chưa minh thì minh lấy. Đã biện minh được, hay cắt đứt dòng sanh tử, đồng ở ngôi Phật Tổ, diệu viên siêu ngộ chính ở khi này, kham đền cái ơn chẳng đền, dùng giúp giáo hóa pháp vô vi.

Tăng hỏi:- Thế nào là cổi áo ngự bào mặc y nhơ xấu?

Sư đáp:- Duỗi tay chẳng duỗi tay.

- Xin Thầy phương tiện.

- Mắt trái móc gân, mắt mặt bươi thịt.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÙNG HIỂN

__________________________________________________ ______________________________________


Sư thượng đường:

- Đại chúng! Trước cùng xướng đáp, cũng cần cái ấy mới được. Nếu chưa có con mắt chạy trên nước, đi trên đao, chẳng nhọc gì phải đề ra. Do đó nên nói, như đống lửa lớn, gần chạm thấy thì đốt cháy cửa mặt, cũng như cầm cây bảo kiếm Thái A thủ thế, đi ngang qua trước liền tan thân mất mạng.

Sư lại nói: Thủ thế Thái A nhà Tổ lạnh, ngàn dặm cần nên dứt vạn đoan, chớ chờ điện lạnh ngang đầu xẹt.

Sư lại bảo: Xem! Xem! Liền xuống tòa.

*

Sư thượng đường, có vị Tăng hỏi:

- Thế nào là Duy-ma một phen làm thinh?

Sư đáp:

- Hàn Sơn hỏi Thập Đắc.

- Thế ấy là vào cửa bất nhị?

Sư: Hư!

Sư lại bảo:

Duy-ma đại sĩ khứ hà tùng

Thiên cổ linh nhân vọng mạc cùng

Bất nhị pháp môn hưu cánh vấn

Dạ lai minh nguyệt thướng cô phong.

Dịch:

Đại sĩ Duy-ma đi không nơi

Ngàn xưa lắm kẻ trông vời vời,

Pháp môn bất nhị thôi chớ hỏi

Đêm về trăng sáng trên đảnh đồi.

Sư thượng đường nói:

Xuân sơn điệp loạn thanh

Xuân thủy dạng hư bích

Liêu liêu thiên địa gian

Độc lập vọng hà cực.

Núi xuân chồng chất xanh

Nước xanh lóng lánh biếc

Thênh thang bầu trời không

Đứng riêng trông nào tột.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TRÙNG HIỂN

__________________________________________________ ______________________________________


Sư thượng đường:

- Chỗ ruộng đất ẩn mật Phật Tổ còn chẳng dám gần, vì sao giở chân chẳng lên? Thần thông du hí quỉ thần không thể lường, vì sao để chân xuống chẳng được? Thẳng cho mười chữ tung hoành sáng đánh ba ngàn chiều đánh tám trăm.

*

Thị giả của Bảo Hoa đến tham vấn Sư. Sư hỏi Bảo Hoa có bao nhiêu chúng. Thị giả thưa: Chẳng nhọc Hòa thượng như thế. Sư bảo: Ta hỏi rành rẽ, ngươi nhảy chạy làm gì? Thị giả thưa: Cũng chẳng được bỏ qua. Sư bảo: Thật là sư tử con. Uống trà xong, Sư nắm đứng thị giả, hỏi: Vừa rồi tại sao vô lễ? Thị giả suy nghĩ, Sư cho một tát tai, bảo: Đi về thuật rõ lại cho Bảo Hoa.

*

Sư làm bài tụng Đạo Quí Như Ngu:

Vũ quá hàn vân hiểu bán khai

Sổ phong như họa bích thôi ngôi

Không Sanh bất giải nham trung tọa

Mặc đắc thiên hoa động địa lai.

Dịch:

Mưa qua mây lạnh trời rạng đông

Dãy núi sắp bày cao ngất xanh

Không Sanh chẳng hiểu ngồi trong núi

Lặng lẽ bao giờ thiên hoa rơi.

[Không Sanh: chỉ cho ngài Tu-bồ-đề.}



*

Lại có bài tụng Danh Thật Vô Đương:

Ngọc chuyển châu hồi Phật Tổ ngôn

Tinh thông du thị ô tâm điền

Lão Lư chỉ giải trường xuân mễ

Hà đắc phong lưu vạn cổ truyền?

Dịch:

Chuyển ngọc xoay châu Phật Tổ bàn

Tinh thông vốn lại nhớp tâm điền

Ông Lư chỉ giỏi nghề giã gạo

Sao được danh truyền mãi muôn đời?

[Ông Lư: Đức Lục Tổ khi mới đến Huỳnh Mai vẫn còn là người cư sĩ, nên gọi Ngài là Lư hành giả. Ngài chuyên giã gạo đến ngộ đạo. Vì họ thế tục của Ngài là Lư nên gọi là Ông Lư.]

Một hôm Sư dạo núi nhìn xem bốn phía, bảo thị giả: ngày nào lại đến ở đây.

Thị giả cầu xin kệ di chúc. Sư bảo: bình sanh chỉ lo nói quá nhiều.

Hôm sau, Sư đem giày dép y hậu chia cho đồ chúng, nói: ngày bảy tháng bảy lại thấy nhau.

Đúng ngày mùng bảy tháng bảy, Sư tắm gội xong, nằm đầu xây về phía bắc an nhiên thị tịch. Nhằm năm Hoàng Hựu thứ tư (1058) nhà Tống, Sư thọ bảy mươi ba tuổi, năm mươi tuổi hạ. Vua sắc thụy là Minh Giác Đại sư.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ HIỂU THÔNG

__________________________________________________ ______________________________________

57. THIỀN SƯ HIỂU THÔNG

Ở Động Sơn - (? - 1030)

Sư họ Đỗ quê ở Thiều Châu. Trong thời gian du phương, Sư ở Vân Cư làm hương đăng, thấy Tăng nói: đại thánh ở Thất Châu gần đây xuất hiện ở Dương Châu. Có vị Tăng lập câu hỏi đem hỏi Sư: Đã là đại thánh ở Thất Châu, vì sao lại đến Dương Châu xuất hiện? Sư đáp: Quân tử mến của lấy đó làm đạo.
Sau vị Tăng ấy thuật lại cho Am chủ Tường ở Liên Hoa Phong. Am chủ kinh hoảng nói: Con cháu Vân Môn vẫn còn. Đến nửa đêm, ông hướng về Vân Cư lễ bái.
Sư về trụ tại Động Sơn, thượng đường, có vị Tăng hỏi:
- Đạt-ma chưa truyền ấn tâm địa, Thích-ca chưa mở hạt châu trong búi tóc, khi ấy nếu hỏi ý Tổ Tây sang, lại có ý Tổ Tây sang chăng?
Sư đáp:
- Ngày hai tháng sáu mưa lâm râm, rộng trùm khắp cả tâm bá tánh.
- Thế ấy, mây tan nhà nhà trăng, Xuân đến chốn chốn hoa.
- Gót chân dẫm đến Kim cang, mé nước là bao nhiêu?
Tăng không đáp được, Sư bảo:
- Tổ sư Tây sang đặc biệt đề xướng việc này tự vì Thượng tọa chẳng tiến. Sở dĩ, từ cửa mà vào chẳng là gia trân, nhận bóng quên đầu đâu chẳng lầm lớn. Đã là Tổ sư Tây sang đặc biệt đề xướng việc này, đâu cần lại đối chúng lo đau đáu. Trân trọng.

*

Sư thượng đường nói:
- Bảo Sơn tăng nói cái gì mới được, xưa tức là nay, nay tức là xưa. Do đó, kinh Lăng Nghiêm nói: "Tùng ngay cước cong, cò trắng quạ đen" Lại biết được chăng? Tuy nhiên như thế, chưa hẳn tùng một bề ngay, cước một bề cong, cò bèn trắng, quạ bèn đen. Động Sơn (chỉ Sư) nói trong ấy cũng có cây tùng cong, cũng có cây cước ngay, cũng có con cò đen cũng có con quạ trắng.
Đứng lâu trân trọng.

*

Sư thượng đường:
- Mùa Xuân lạnh nước đông lại, đêm đến có tuyết nhiều, lại thấy chăng? Khắp đất tuyết tràn trề, gió Xuân vẫn lạnh xưa, nói thiền nói đạo dễ, thành Phật thành Tổ khó. Trân trọng.