Thiền sư trung hoa tập hai

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ KỈNH HUYỀN

__________________________________________________ ______________________________________

52. THIỀN SƯ KỈNH HUYỀN

Ở núi Đại Dương -(943 - 1027)

Sư mười chín tuổi làm Đại tăng nghe kinh Viên Giác, trong hội này không ai bì kịp Sư. Sau đó, Sư đi du phương, trước đến Lương Sơn chỗ Thiền sư Duyên Quán.

Sư hỏi:- Thế nào là đạo tràng vô tướng?

Lương Sơn chỉ Bồ-tát Quan Âm, nói:- Cái này là do Ngô Xứ Sĩ vẽ.

Sư suy nghĩ để tiến ngữ. Lương Sơn nhanh nhẩu nói:

- Cái này có tướng, cái kia không tướng.

Sư nhân đó tỉnh ngộ, liền lễ bái.

Lương Sơn hỏi:- Sao không nói lấy một câu?

Sư thưa:- Nói thì chẳng từ, sợ e trên giấy mực.

Lương Sơn cười, bảo:- Lời này vẫn còn ghi trên bia.

Sư dâng kệ rằng:

Ngã tích sơ cơ học đạo mê

Vạn thủy thiên sơn mích kiến tri

Minh kiêm biện cổ chung nan hội

Trực thuyết vô tâm chuyển cánh nghi.

Mong Sư điểm xuất Tần thời cảnh

Chiếu kiến phụ mẫu vị sanh thì

Như kim giác liễu hà sở đắc

Dạ phóng ô kê đới tuyết phi.

Dịch:

Con xưa học đạo cứ sai lầm

Muôn núi ngàn sông kiếm thấy nghe

Luận cổ bàn kim càng khó hội

Nói thẳng vô tâm lại sanh nghi.

Nhờ Thầy chỉ rõ thời Tần kính

Soi thấy cha mẹ lúc chưa sanh

Hiện nay giác ngộ đâu còn đắc

Đêm thả gà đen trong tuyết bay.

Lương Sơn bảo:- Có thể làm hưng thạnh tông Tào Động.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ KỈNH HUYỀN

__________________________________________________ ______________________________________



Sau, Sư đến trụ tại núi Đại Dương khai đường giáo hóa.

Có vị Tăng hỏi:

- Tòng tâm bát ngát, trống pháp ầm ầm, nhằm trên tông thừa nói bày thế nào?

Sư đáp:- Y không có tin tức, đâu cho phù hợp.

- Hôm nay tông thừa đã nhờ Thầy chỉ dạy, chưa biết pháp từ ai, nối pháp người nào?

- Lương Sơn chỉ thẳng thời Tần kính, trước ngọn Trường Khánh một ngôi ngời.

- Thế nào là cảnh Đại Dương?

- Hạc côi vượn lão kêu hang dội, tùng gầy trúc lạnh tỏa khói xanh.

- Thế nào là người trong cảnh?

- Làm gì? làm gì?

- Thế nào là gia phong Đại Dương?

- Bình đầy nghiêng chẳng đổ, khắp nơi chẳng người đói.

*

Sư thượng đường dạy chúng:

- Chư Thiền đức! phải rõ câu bình thường vô sanh, câu diệu huyền vô tư, câu thể minh vô tận. Câu thứ nhất thông một đường. Câu thứ hai không chủ khách. Câu thứ ba gồm kèm. Câu thứ nhất nói được là sư tử phùng mang. Câu thứ hai nói được là sư tử nhảy lồng. Câu thứ ba nói được là sư tử ngồi xổm. Buông ra thì khắp giáp mười phương, nắm lại thì một lúc ngồi dứt. Chính khi ấy làm sao thông được tin tức? Nếu chẳng thông được tin tức thì, đến triều dâng Sở vương xem.

Tăng hỏi:- Thế nào là câu bình thường vô sanh?

Sư đáp:- Mây trắng che núi xanh, núi xanh đảnh chẳng bày.

- Thế nào là câu diệu huyền vô tư?

- Bảo điện không người chẳng đứng hầu. Không trồng ngô đồng khỏi phụng đậu.

- Thế nào là câu thể minh vô tận?

- Khi tay chỉ không trời đất chuyển, xoay đường ngựa đá khỏi lồng tơ.

- Thế nào là sư tử phùng mang?

- Trọn không ý ngó lại, đâu chịu rơi bình thường.

- Thế nào là sư tử nhảy lồng?

- Xoay đi quanh lại thảy về cha, đại dụng dấy lên thể chẳng thiếu.

- Thế nào là sư tử ngồi xổm?

- Vượt bẳn máy lại qua, xưa nay không đổi khác.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ KỈNH HUYỀN

__________________________________________________ ______________________________________



Tăng hỏi:- Thế nào là câu Đại Dương thấu pháp thân?

Sư đáp:

- Đáy biển đại dương bụi hồng dấy, trên đảnh Tu-di nước chảy ngang.

*

Sư tinh thần kỳ lạ, từ bé đến lớn chỉ ngày ăn một bữa; ở tại núi Đại Dương năm mươi (50) năm mà chân không ra khỏi ranh giới, hông không dính chiếu.

Nhà Tống niên hiệu Thiên Thành năm thứ năm (1027), ngày mười sáu tháng bảy, Sư từ chúng. Ba ngày sau, Sư viết bài kệ gởi Thị lang Vương Thự, lược rằng:

Ngô niên bát thập ngũ

Tu nhân chí ư thử

Vấn ngã qui hà xứ

Đảnh tướng chung nan đổ.

---------


Ta tuổi tám mươi lăm

Tu nhân đến thế ấy

Hỏi ta đi về đâu

Tướng đảnh trọn khó thấy.

Sư dừng bút liền tịch.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

__________________________________________________ ______________________________________

53. THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

Ở Phần Dương - (947 - 1024)

Sư họ Du quê ở Thái Nguyên. Thuở bé, Sư bẩm tánh thâm trầm, ít chịu trang sức, có trí tuệ lớn, tất cả văn tự không do thầy dạy mà tự thông hiểu. Năm mười bốn tuổi, cha mẹ lần lượt qua đời, sống trong cảnh cô quả, Sư phát tâm xuất gia. Sau khi thọ giới cụ túc, Sư quảy gói du phương. Đến nơi nào, Sư dừng lại thời gian ngắn, không thích ngắm sơn ngoạn cảnh, chỉ vì mở sáng mắt đạo mà thôi. Sư đã tham vấn qua bảy mươi mốt vị tôn đức, rốt sau mới đến Thủ Sơn Thiền sư Niệm.

Thủ Sơn lên tòa. Sư ra hỏi:- Bá Trượng cuốn chiếu, ý chỉ thế nào?

Thủ Sơn đáp:- Áo rồng vừa phất toàn thể hiện.

Sư hỏi:- Ý Thầy thế nào?

Thủ Sơn đáp:- Chỗ tượng vương đi bặt dấu chồn.

Qua câu nói này, Sư đại ngộ liền đảnh lễ, rồi thưa:

- Muôn xưa đầm biếc nguyệt trong không, ba phen gạn lọc mới được biết (vạn cổ bích đàm không giới nguyệt, tái tam lao lộc thủy ưng tri). Sư dừng lại đây hầu hạ thời gian rất lâu.

*

Sau, Sư từ tạ Thủ Sơn ra đi, đến khoảng Hành Tương Thái thú Trường Sa là Trương Mậu Tông dùng đủ cách cố thỉnh được Sư ở lại. Song, Sư vẫn một bề từ chối, ban đêm lén trốn đi. Đến Tương Miện, Thái thú Lưu Công Xướng tám phen thỉnh trụ trì Động Sơn, Sư lặng lẽ chẳng đáp.

Niên hiệu Thuần Hóa năm thứ tư (993) Thủ Sơn đã viên tịch, Tăng và cư sĩ ở Tây Hà họp lại hơn ngàn người đồng tâm cử Sa-môn Khế Thông đến thỉnh Sư trụ trì viện Thái Tử chùa Thái Bình ở Phần Dương. Sư đóng cửa nằm yên không tiếp, Khế Thông xô cửa vào thưa:

- Phật pháp là việc lớn, lui ở yên một chỗ là giữ tiết nhỏ. Hòa thượng Phong Huyệt sợ ứng với lời sấm ký lo tông chỉ diệt mất, may còn có Tiên sư nối nắm. Nay Tiên sư đã tịch, Thầy là người có khả năng gánh vác đại pháp của Như Lai, mà cam nằm ngủ yên sao? Sư hoảng sợ, đứng dậy nắm tay Khế Thông bảo:

- Nếu không phải Thầy, tôi làm gì được nghe lời này. Chỉnh trang hành lý, tôi cùng đi vậy.

Đến nơi, Sư ở yên đến ba mươi năm không ra khỏi cổng ngoài. Thời nhân kính mộ không dám gọi tên, đồng kêu là Phần Dương.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

__________________________________________________ ______________________________________



Sư thượng đường:

- Dưới cửa Phần Dương có con sư tử Tây Hà ngồi xổm tại cửa. Có người đến nó liền cắn chết. Vậy có phương tiện gì vào được cửa Phần Dương, thấy được người Phần Dương. Nếu thấy được người Phần Dương kham cùng Phật, Tổ làm thầy, chẳng thấy được người Phần Dương trọn là kẻ chết đứng. Hiện nay có người vào được chăng? Cần vui vẻ vào, khỏi phải cô phụ bình sanh. Nếu không phải là khách Long Môn, tối kỵ sẽ bị điểm trán. Cái gì là khách Long Môn một loạt chỉ ra.

Sư đưa gậy lên, nói: lui mau! lui mau! trân trọng.

*

Tăng hỏi:- Thế nào là câu tiếp sơ cơ?

Sư đáp:- Ngươi là Tăng đi hành khước.

- Thế nào là câu biện nạp tăng (Thiền sinh)?

- Phương Tây mặt trời mọc giờ mẹo.

- Thế nào là câu chánh lệnh hành?

- Ngàn dặm đem đến trình mặt xưa.

- Thế nào là câu lập càn khôn?

- Bắc câu-lô châu hạt gạo dài, người ăn không sân không hỉ.

Sư lại nói:

- Chỉ đem bốn chuyển ngữ này nghiệm nạp tăng (Thiền sinh) trong thiên hạ, vừa thấy ngươi đi đến liền nghiệm được rồi.

*

Sư thượng đường:

- Phàm một câu nói phải đủ ba huyền môn, một huyền môn phải đủ ba yếu. Cái gì là câu ba huyền ba yếu? Khéo hội là tốt, mỗi người tự suy nghĩ, lại được ổn đáng hay chưa? Cổ đức xưa đi hành khước nghe một nhân duyên mà chưa liễu ngộ, thì ăn uống không biết ngon, nằm ngủ chẳng yên, gấp rút giải quyết chớ cho là việc nhỏ. Vì vậy mà Đại Giác lão nhân vì một đại sự nhân duyên xuất hiện ra đời. Xét ra các ngài từ trước đến nay đi hành khước, chẳng phải vì du sơn ngoạn thủy, xem những vẻ đẹp của châu phủ, thọ dụng manh áo chén cơm, đều vì tâm thánh chưa thông. Do đó, mà ruổi rong hành khước, quyết trạch chỗ sâu kín truyền bá phô trương, rộng hỏi các bậc tiên tri (đã liễu ngộ) gần gũi những vị cao đức. Bởi vì muốn tiếp nối ngọn đèn Phật tâm, kế thừa chư Tổ làm rạng rỡ hạt giống thánh để tiếp dẫn kẻ hậu lai, tự lợi và lợi tha vậy.

Hiện nay có người thương lượng chăng? Có thì bước ra cùng toàn thể thương lượng.

Có vị Tăng ra hỏi:- Thế nào là chỗ gắng sức của con?

Sư đáp:- Gia Châu đánh voi lớn.

- Thế nào là chỗ chuyển thân của con?

- Thiểm phủ tấm trâu sắt.

- Thế nào là chỗ thân thiết của con?

- Tây Hà đùa sư tử.

Sư lại nói:

- Nếu người hội được ba câu này là đã biện được ba huyền, lại còn ba yếu ngữ cần phải tiến lấy, không thể rảnh rang, cùng đại chúng tụng ra:

Tam huyền tam yếu sự nan phân

Đắc ý vong ngôn đạo dị thân

Nhất cú minh minh cai vạn tượng

Trùng dương cửu nhật cúc hoa tân.

Dịch:

Ba huyền ba yếu việc khó phân

Được ý quên lời đạo dễ gần

Một câu rành rõ gồm vạn tượng

Trùng dương ngày chín cúc hoa tươi.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

__________________________________________________ ______________________________________



Vì ở Tịnh Phần quá lạnh nên Sư cho bãi giờ tham vấn ban đêm. Có vị Tăng lạ chống gậy đi đến bảo Sư rằng: "Trong hội có sáu vị Đại sĩ, tại sao không nói pháp?" Nói xong Tăng ấy đi mất, Sư mật ký một bài tụng:

Hồ tăng kim tích quang

Vị pháp đáo Phần Dương

Lục nhân thành đại khí

Khuyến thỉnh vị phu dương.

Dịch:

Tăng hồ cầm gậy vàng

Vì pháp đến Phần Dương

Sáu người thành pháp khí

Nhắc thỉnh vì tuyên dương.

*

Sư thượng đường:

- Phàm một câu nói phải đủ ba huyền môn, mỗi huyền môn phải đủ ba yếu. Có chiếu có dụng, hoặc trước chiếu sau dụng, hoặc trước dụng sau chiếu, hoặc chiếu dụng đồng thời hoặc chiếu dụng chẳng đồng thời. Trước chiếu sau dụng, vẫn cần cùng ngươi thương lượng. Trước dụng sau chiếu, ngươi phải là cá nhân mới được. Chiếu dụng đồng thời ngươi làm sao ngang nhau? Chiếu dụng chẳng đồng thời, ngươi làm sao dồn lại?

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

__________________________________________________ ______________________________________



Tăng hỏi:- Thế nào là nguồn đại đạo?

Sư đáp:- Đào đất tìm trời.

- Sao được như vậy?

- Chẳng biết u huyền.

- Thế nào là khách trong khách?

- Chấp tay trước am hỏi Thế Tôn.

- Thế nào là khách trong chủ?

- Đối diện không bạn bè.

- Thế nào chủ trong khách?

- Hàng mây ngang trên biển, tuốt kiếm quậy Long Môn.

- Thế nào là chủ trong chủ?

- Ba đầu sáu tay giở trời đất, nổi giận Na Tra đập chuông vua.

*

Sư thượng đường:

- Phần Dương có ba quyết,

Nạp tăng khó biện biệt.

Lại nghĩ hỏi thế nào?

Cây gậy trên đầu bổ.

Khi ấy có vị Tăng ra hỏi:- Thế nào là ba quyết?

Sư liền đập. Tăng ấy lễ bái.

Sư bảo:- Cùng ngươi một lúc tụng ra:

Đệ nhất quyết:

Tiếp dẫn vô thời tiết,

Xảo ngôn bất năng thuyên

Vân đính thanh thiên nguyệt.

Đệ nhị quyết:

Thơ quang biện hiền triết

Vấn đáp lợi sanh tâm

Bạt khước nhãn trung tiết.

Đệ tam quyết:

Tây quốc Hồ nhân thuyết

Tế thủy quá Tân La

Bắc địa dụng tấn thiết.

Dịch :

Thứ nhất quyết:

Tiếp dẫn không thời tiết,

Lời khéo không thể bày

Mây che trời trong nguyệt.

Thứ hai quyết:

Phóng quang biện hiền triết

Hỏi đáp tâm lợi sanh

Nhổ ra đinh trong mắt.

Thứ ba quyết:

Cõi Tây người Hồ thuyết

Sông Tế sang Triều Tiên

Đất Bắc dùng sắt thép.

Sư lại hỏi:

- Lại có người hội chăng? Hội được hãy ra báo tin tức, cần biết xa gần. Chớ ghi ngôn ghi ngữ thế ấy, thì hiện đời có gì lợi ích. Đứng lâu, trân trọng

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

__________________________________________________ ______________________________________



Tăng hỏi:

- Người chân chánh tu hành chẳng thấy lỗi thế gian, chưa biết chẳng thấy lỗi gì?

Sư đáp:

- Tuyết chôn đêm trăng sâu ba thước, trên đất thuyền đi muôn dặm trình.

- Hòa thượng là tâm hạnh gì?

- Lại là tâm hạnh của ngươi.

- Thế nào là gia phong của Hòa thượng?

- Ba huyền mở đạo chánh, một câu phá tà tông.

- Thế nào là kế sống của Hòa thượng?

- Bình thường tay chẳng nắm, cúng dường Tăng ngũ hồ.

- Chưa biết ăn cái gì?

- Cơm thiên hòa đà chưa thịnh soạn. Một vị canh ngon no liền thôi.

Sư thượng đường:

- Người thuyết pháp phải đủ mười trí Đồng chân. Nếu chẳng đủ mười trí đồng chân thì tà chánh chẳng rành, Tăng tục khó phân, không thể vì Trời người làm mắt sáng để quyết đoán phải quấy. Như chim bay trong hư không mà gãy cánh, như bắn tên mà dây cung đứt. Vì dây cung đứt nên bắn không trúng đích. Vì cánh gãy nên chim không thể bay trong không. Dây cung chắc, đôi cánh cứng thì đích và hư không đều đạt được. Thế nào là mười trí đồng chân, sẽ cùng các Thượng tọa nêu ra: một đồng nhất chất, hai đồng đại sự, ba tổng đồng tham, bốn đồng chân trí, năm đồng biến phổ, sáu đồng cụ túc, bảy đồng đắc thất, tám đồng sanh sát, chín đồng âm hẩu, mười đồng đắc nhập.

Cùng người nào đồng đắc nhập? Cùng ai đồng âm hẩu? Thế nào là đồng sanh sát? Những vật gì đồng đắc thất? Cái gì đồng cụ túc? Là cái gì đồng biến phổ? Người nào đồng chân trí? Ai hay tổng đồng tham? Cái gì đồng đại sự? Vật gì đồng nhất chất? Có người nào điểm ra được chăng? Điểm ra được thì chẳng tiếc lòng từ bi. Điểm ra chẳng được thì chưa có con mắt của kẻ tham học. Cần phải biện lấy. Cốt biết thị phi, mặt mày thấy còn chẳng được. Đứng lâu, trân trọng.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ THIỆN CHIÊU

__________________________________________________ ______________________________________



Phủ Long-Đức Y Lý Hầu cùng Sư có tình quen xưa, thỉnh Sư trụ trì chùa Thừa Thiên, sai sứ đi ba lần mà Sư vẫn không đến. Sứ giả bị phạt. Y Lý Hầu lại sai sứ đi một phen nữa. Sứ giả đến thưa: "Quyết thỉnh Thầy đồng đi, nếu Thầy không đi tôi liều chết mà thôi." Sư cười bảo: "Bởi nghiệp già bệnh không thể xuống núi, giả sử đi phải có trước sau, tại sao quyết đồng?" Sứ thưa: "Thầy chịu thì trước sau, tùy lựa chọn."

Sư bảo chúng sửa soạn hành lý xong, Sư gọi chúng lại bảo: "Lão tăng đi có người nào theo được?" Có vị Tăng ra thưa: "Con theo được." Sư hỏi: "Một ngày ngươi đi được bao nhiêu dặm?" Tăng thưa: "Năm mươi dặm." Sư bảo: "Ngươi theo ta chẳng được." Lại có vị ra thưa: "Con theo được." Sư hỏi: "Một ngày ngươi đi được bao nhiêu dặm?" Tăng thưa: "Bảy mươi dặm." Sư bảo: "Ngươi theo ta cũng chẳng được." Thị giả ra thưa: "Con theo được, chỉ Hòa thượng đến đâu thì con đến đó." Sư bảo: "Ngươi theo Lão tăng được."

Nói xong, Sư bảo sứ giả: "Ta đi trước nghe!" Sư dừng lại rồi tịch. Thị giả đứng khoanh tay tịch theo, Sư thọ bảy mươi tám tuổi.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ QUI TỈNH

__________________________________________________ ______________________________________

54. THIỀN SƯ QUI TỈNH

Ở viện Quảng Giáo Diệp Huyện

Sư họ Cổ quê ở Ký Châu. Khi sắp thành niên, Sư đến viện Bảo Thọ ở Dịch Châu xuất gia và thọ giới cụ túc. Đi du phương, Sư đến tham vấn Thủ Sơn.

Một hôm, Thủ Sơn đưa cái lược tre lên hỏi:

- Gọi là lược tre thì xúc chạm, chẳng gọi lược tre thì trái mất, gọi là cái gì?

Sư chụp cái lược, ném xuống đất, nói:- Là cái gì?

Thủ Sơn bảo:- Mù.

Sư nhân lời này hoát nhiên đốn ngộ.

*

Sư khai đường, có vị Tăng hỏi:

- Tổ Tổ tương truyền truyền Tổ ấn, nay Thầy được pháp nối người nào?

Sư đáp:- Cõi trong thiên tử, bờ ngoài tướng quân.

- Như biển một giọt nhờ Thầy chỉ, hướng thượng tông thừa việc thế nào?

- Trước điện Cao Tổ dằn cơn giận, nên biết muôn dặm bặt khói mù.

*

Sư thượng đường:

- Tông sư huyết mạch hoặc phàm hoặc thánh, Long Thọ Mã Minh, thiên đường địa ngục, vạc dầu sôi lò than đỏ, ngưu đầu ngục tốt, sum la vạn tượng, nhật nguyệt tinh thần, phương khác cõi này, hữu tình vô tình.

Sư lấy tay vẽ một lằn, nói: Đều vào tông này. Trong tông này cũng hay giết người, cũng hay tha người. Giết người phải được đao giết người; tha người phải được câu tha người. Cái gì là đao giết người, câu tha người? Ai nói được bước ra đối chúng nói xem? Nếu nói không được là cô phụ bình sanh. Trân trọng.

*

Sư cùng một vị Tăng đi đường, nhân thấy thây người chết, Tăng hỏi: "Xe ở đây mà trâu ở đâu?" Sư đáp: "Ngươi đã bước chân đi." Tăng thưa: "Trâu cũng không mà đi cái gì?" Sư bảo: "Ngươi đã không trâu, tại sao đạp nát gót chân?" Tăng thưa: "Thế ấy là chính từ Diệp Huyện đến." Sư bảo: "Chớ chạy loạn."