Ca ngợi Tổ (Tán Tổ)

[hoatihon]

Rồng thét trong cây khô !

枯木龍吟 Khô mộc long ngâm !






Vạn Tùng Hành Tú Thiền Sư - 萬松行秀禪師

師。生河內蔡氏。參勝默。看長沙轉� �己話。無入。默曰。我只願你遲會。� ��忽有省。復看玄沙未徹語。參雪巖。 偶見雞飛鳴。乃大悟。巖付衣。偈勉� �流通大法。自是兩河三晉。咸仰師名� ��始住淨土。次遷萬壽。金章宗癸丑。 迎入禁庭。躬自問法。賜錦袈裟。丁� �。詔住仰山。元太宗二年。復奉勅主� ��壽。師博覽羣書。內外無不貫徹。三 閱大藏。法錄若干行世。元定宗元年� �午夏。書偈而逝。荼毗。舍利無數。� ��人分墖供養。

贊曰

跨岑大蟲 鞭玄沙虎 撲地雞飛 無容犯忤

枯木龍吟 丹霄鳳舞 無影林中 春光徧普
-------------

sư。 sanh hà nội sái thị。tham thắng mặc。 khán trường sa chuyển tự kỉ thoại。 vô nhập。 mặc viết。 ngã chỉ nguyện nhĩ trì hội。 sư hốt hữu tỉnh。 phục khan huyền sa vị triệt ngữ。 tham tuyết nham。 ngẫu kiến kê phi minh。nãi đại ngộ。 nham phó y。kệ miễn dĩ lưu thông đại pháp。tự thị lưỡng hà tam tấn。 hàm ngưỡng sư danh。 thủy trụ tịnh thổ。 thứ thiên vạn thọ。 kim chương tông quý sửu。 nghênh nhập cấm đình。 cung tự vấn pháp。 tứ cẩm ca sa。 đinh tị。 chiếu trụ ngưỡng san。 nguyên thái tông nhị niên。 phục phụng sắc chủ vạn thọ。sư bác lãm quần thư。 nội ngoại vô bất quán triệt。 tam duyệt đại tạng。 pháp lục nhược can hành thế。 nguyên định tông nguyên niên bính ngọ hạ。 thư kệ nhi thệ。 đồ bì。 xá lợi vô sổ。 môn nhân phân tháp cung dưỡng。

tán viết:

khóa sầm đại trùng

tiên huyền sa hổ

phác địa kê phi

vô dong phạm ngỗ

khô mộc long ngâm

đan tiêu phụng vũ

vô ảnh lâm trung

xuân quang biến phổ

-----------

Sư họ Sái, người đất Hà Nội (Hà Nam). Sư tham yết sư Thắng Mặc, khán thoại đầu “Trường sa chuyển tự kỷ” nhưng không hội được. Sư Thắng Mặc nói: ‘Ta chỉ mong ông hội chậm thôi”. Sư đột nhiên đại ngộ. Sư trở lại khán cùng tuyệt văn ngữ trong Huyền Sa, tham vấn sư Tuyết Nham, thấy gà gáy và bay lên, sư hốt nhiên đại ngộ. Sư Tuyết Nham truyền y, nói kệ khuyên sư lưu thông đại pháp. Từ đó vùng lưỡng Hà, tam Tấn đều ngưỡng mộ danh sư. Sư trụ tại chùa Tịnh Độ, sau dời về chùa Vạn Thọ. Năm Quý Sửu đời vua Chương Tông (Kim), sư được nghênh đón vào hoàng cung, vua tự mình vấn pháp, và ban tặng áo ca sa gấm. Năm Đinh Tị sư phụng chiếu trụ tại chùa Ngưỡng Sơn. Năm Thái Tông thứ 2, sư lại phụng chiếu trụ chùa Vạn Thọ. Sư rộng hiểu các kinh sách, nội điển, ngoại điển đều thấu triệt, ba lần duyệt lại Đại Tạng kinh, sao chép lưu hành thế gian. Mùa hạ năm Bính Ngọ đời Định Tông nhà Nguyên, sư viết bài kệ mà hóa. Môn đồ hỏa táng thu vô số xá lợi, dựng tháp cúng dường.

Bài tán:

Cưỡi Sầm Đại Trùng

Đánh cọp Huyền Sa

Phủi đất gà bay

Không dung ngỗ nghịch.

Khô mộc long ngâm

Đan tiêu phụng múa

Giữa rừng vắng bóng

Ánh xuân khắp nơi.

[hoatihon]

Con về với Cha !

子歸就父 Tử quy tựu phụ !






Tuyết Đình Phúc Dụ Thiền Sư - 雪 庭 福 裕 禪 師

師。生太原文水張氏。參萬松。松問� �從何處得箇消息。便恁麼來。師曰。� ��老大大。向學人納敗闕作麼。曰。老 僧過在何處。師曰。學人且禮拜。暫� �和尚蓋覆却。松大喜。師壬辰出住少� ��。定宗戊申詔住和林興國。憲宗辛亥 徵至北亭問道。世祖庚申俾師總領釋� �。復天下僧尼廢寺。賜號光宗正辯禪� ��。乙亥七月坐脫。師說法三十餘年。 如鼓雷霆揭日月。後仁宗履位。仍追� �師號。命詞臣撰文表其墖。尊隆特甚� ��

贊曰

嶮巖機峻 獅子返躑 子歸就父 父全不識

人天之師 佛祖之則 寵褒勅命 光明烜赫

sư。 sanh thái nguyên văn thủy trương thị。 tham vạn tùng。 tùng vấn 。 tòng hà xử đắc cá tiêu tức。 tiện nhẫm ma lai。 sư viết。 lão lão đại đại。 hướng học nhân nạp bại khuyết tác ma。 viết。 lão tăng quá tại hà xử。sư viết。 học nhân thả lễ bái。 tạm vi hòa thượng cái phúc tức。 tùng đại hỉ。 sư nhâm thần xuất trụ thiếu lâm。 định tông mậu thân chiếu trụ hòa lâm hưng quốc。hiến tông tân hợi trưng chí bắc đình vấn đạo。 thế tổ canh thân tỉ sư tổng lĩnh thích giáo。 phục thiên hạ tăng ni phế tự。 tứ hào quang tông chánh biện thiền sư。 ất hợi thất nguyệt tọa thoát。 sư thuyết pháp tam thập dư niên。 như cổ lôi đình yết nhật nguyệt。 hậu nhân tông lí vị。 nhưng truy phong sư hào。 mệnh từ thần soạn văn biểu kì tháp 。tôn long đặc thậm。

tán viết:

hiểm nham ki tuấn

sư tử phản trịch

tử quy tựu phụ

phụ toàn bất thức

nhân thiên chi sư

phật tổ chi tắc

sủng bao sắc mệnh

quang minh huyên hách

-----------

Sư họ Trương, người Văn Thủy, Thái Nguyên. Sư tham kiến sư Vạn Tùng, sư Vạn Tùng hỏi: “Ông từ đâu biết tin mà đến đây?”. Đáp: “Lão lão, đại đại hướng về học nhân để thu nhận kẻ thiếu sót như tôi”. Hỏi: “Lão tăng đã từng đến những đâu?”. Sư nói: “Học nhân lễ bái, tạm vì hòa thượng mà che khuất chỗ sai lệch”. Sư Vạn Tùng nghe xong rất vui mừng. Năm Nh âm Thìn sư trụ chùa Thiếu Lâm. Năm Mậu Thân hiệu Định Tông sư nhận chiếu trụ trì chùa Hòa Lâm, Hưng Quốc. Năm Tân Hợi vua Hiến Tông vời sư đến đình Bắc hỏi đạo. Năm Canh Thân vua Thế Tổ khiến sư thống lĩnh Phật giáo, hồi phục chư tăng ni và chùa chiềng hoang phế, ban hiệu là Quang Tông Chánh Biện Thiền Sư. Tháng 7 năm Ất Hợi sư an tọa mà hóa, thuyết pháp hơn 30 năm, như sấm sét vang dội nhật nguyệt. Sau vua Nhân Tông khi còn tại vị đã truy phong hiệu cho sư, sai người soạn văn bia, rất mực cung kính.

Bài tán:

Núi hiểm lòng trần cao

Sư tử chùn chân bước

Con quy về theo cha

Cha hoàn toàn chẳng biết.

Làm thầy trời và người

Khuôn phép chư Phật Tổ

Sắc lệnh ban ân sủng

Rực rỡ ánh quang minh.

[hoatihon]

Ai lại là tôi ?

誰奈我何 Thùy nại ngã hà ?






Linh Ẩn Văn Thái Thiền Sư - 靈隱文泰禪師

師。生汾州陽城魏氏。首參雪峰恒。� �參太原湥。皆有所詣。然終未脫略。� ��參雪庭。庭問。當機一句。試拈出看 。師擬對。庭遽曰。家產被人藉沒了� �。還在者裏叫屈。師大悟。曰。誰奈� ��何。庭曰。者風顛漢出去。師曰。仁 義道中。且與一拜。執侍十載。後奉� �主少林。元世祖至元巳丑正月示微疾� ��謂維那曰。古人坐脫立亡即不無。於 衲僧分上皆餘事也。山僧則不然。言� �而逝。闍維門人分靈骨舍利。建墖少� ��寶應兩處。

贊曰

家產藉沒 擊碎明珠 輝天鑑地 無欠無餘

縱橫玅用 通宗通途 月船蘆岸 海島珊瑚

sư。 sanh phần châu dương thành ngụy thị。 thủ tham tuyết phong hằng。thứ tham thái nguyên thốc。 giai hữu sở nghệ。 nhiên chung vị thoát lược。 phục tham tuyết đình。 đình vấn。 đương cơ nhất cú。 thí niêm xuất khán。 sư nghĩ đối。 đình cự viết。 gia sản bị nhân tạ một liễu dã。hoàn tại giả lí khiếu khuất。 sư đại ngộ。 viết。 thùy nại ngã hà。 đình viết 。 giả phong điên hán xuất khứ。sư viết。 nhân nghĩa đạo trung。thả dữ nhất bái。 chấp thị thập tái。 hậu phụng chỉ chủ thiếu lâm。 nguyên thế tổ chí nguyên tị sửu chánh nguyệt kì vi tật。 vị duy na viết。cổ nhân tọa thoát lập vong tức bất vô。 ư nạp tang phân thượng giai dư sự dã。san tăng tắc bất nhiên。ngôn tất nhi thệ。đồ duy môn nhân phân linh cốt xá lợi。kiến tháp thiếu lâm bảo ứng lưỡng xứ。

tán viết:

gia sản tạ một

kích toái minh châu

huy thiên giám địa

vô khiếm vô dư

túng hoành diệu dụng

thông tông thông đồ

nguyệt thuyền lô ngạn

hải đảo san hô

-----------

Sư họ Ngụy, sinh tại Thành Châu, Dương Thành. Sư trước tham yết sư Tuyết Phong Hằng, sau đến tham sư Thái Nguyên Thốc, đều có chỗ cầu học. Sau cùng chưa biết đi đường nào nên trở lại tham vấn sư Tuyết Đình. Sư Tuyết Đình hỏi: “Một câu đương cơ, nói thử xem”. Sư còn suy nghĩ thì sư Tuyết Đình nói liền: “Gia sản bị người mượn hết rồi nên đến đây kêu oan chăng?”. Sư đại ngộ, thưa: “Ai lại là tôi?”. Sư Tuyết Đình nói: “Cuồng phong khởi nên kẻ hảo hán xuất hiện”. Sư thưa: “Trong cái đạo nhân nghĩa, xin nhận một lạy”. Sư theo hầu thầy 10 năm, sau phụng chiếu trụ trì chùa Thiếu Lâm. Tháng giêng năm Chí Nguyên đời vua Nguyên thái Tổ, từ giờ Tị đến giờ Sửu sư không bệnh thị tịch. Trước đó sư đã bảo vị Duy Na: “Người xưa ngồi hay đứng mà hóa, với kẻ nạp tăng này đều là chuyện dư thừa. Sơn tăng thì không như thế”. Nói rồi liền hóa. Môn đồ hỏa táng phân xá lợi, dựng tháp tại Thiếu Lâm, Bảo Ứng.

Bài tán:

Mượn hết gia sản

Đập vỡ minh châu

Chiếu trời soi đất

Không thiếu không dư.

Dọc ngang diệu dụng

Thông tông thông đường

Thuyền trăng bờ lau

Hải đảo san hô.

[hoatihon]

Gió đưa trăng.

風送月 Phong tống nguyệt.






Hoàn Nguyên Phất Ngộ Thiền sư - 還 源 弗 遇 禪 師

師。生霍州靈石王姓。薙染後徧歷諸� �。雄辯無礙。聞靈隱泰公。道眼精明� ��乃參請焉。泰嘗謂師曰。我舉拂子。 你向拂子上會。我纔良久。你作良久� �。如何透得本分事。師面熱汗下。無� ��。一日聞泰上堂。舉切忌從他覓。迢 迢與我疎語。師當下大悟。越二年。� �印可。至元丙戌出世。開法永慶。乙� ��奉旨住少林。僧問。如何是西來的的 大意。師曰。風送泉聲來枕畔。月移� �影到牕前。仁宗皇慶癸丑冬示寂。壽� ��十九。

贊曰

言外知歸 機輪卓越 毒鼓頻撾 佛祖莫測

祖意西來 風泉花月 瞻之仰之 大地甘澤

sư。 sanh hoắc châu linh thạch vương tính。 thế nhiễm hậu biến lịch chư phương。 hùng biện vô ngại。văn linh ẩn thái công。 đạo nhãn tinh minh。 nãi tham thỉnh yên。 thái thường vị sư viết。 ngã cử phất tử。 nhĩ hướng phất tử thượng hội。 ngã tài lương cửu。 nhĩ tác lương cửu hội。 như hà thấu đắc bổn phận sự。 sư diện nhiệt hãn hạ。 vô đối。 nhất nhật văn thái thượng đường。 cử thiết kị tòng tha mịch。 điều điều dữ ngã sơ ngữ。 sư đương hạ đại ngộ。việt nhị niên。 toại ấn khả。chí nguyên bính tuất xuất thế。 khai pháp vĩnh khánh。 ất vị phụng chỉ trụ thiếu lâm。 tăng vấn。 như hà thị tây lai đích đích đại ý。 sư viết。 phong tống tuyền thanh lai chẩm bạn。 nguyệt di hoa ảnh đáo song tiền。 nhân tông hoàng khánh quý sửu đông kì tịch。 thọ lục thập cửu。

tán viết:

ngôn ngoại tri quy

cơ luân trác việt

độc cổ tần qua

phật tổ mạc trắc

tổ ý tây lai

phong tuyền hoa nguyệt

chiêm chi ngưỡng chi

đại địa cam trạch

-----------

Sư họ Vương, người đất Hoắc Châu, Linh Thạch, sư theo thế tình đi khắp các nơi, hùng biện vô ngại. Sư nghe Linh Ẩn Thái Công đạo nhãn sáng tỏ liền đến tham yết. Thái Công vì sư mà nói: “Ta đưa ra một cây phất trần, ông theo đó mà lãnh hội. Ta đã lâu lắm rồi, ông cũng lấy cái chỗ lâu ấy mà vào. Như thế nào là biết được cái bổn phận sự?” Sư đỏ mặt toát mồ hôi, không biết đối đáp ra sao. Một hôm sư Văn Thái thượng đường, nói: “Điều cấm kỵ là không nên tìm kiếm xa xôi những lời ta đã nói”. Sư ngay đó đại ngộ. Qua 2 năm được ấn chứng. Năm Chí Nguyên Bính Tuất sư khai pháp tại chùa Vĩnh Khánh. Đến Năm Ất Mùi phụng chỉ trụ tại chùa Thiếu Lâm. Một vị tăng hỏi: “Thế nào là đại ý của việc Tây lai?”. Sư nói: “Gió đưa tiếng suối lại bên gối. Trăng chuyển bóng hoa đến trước song”. Mùa Đông năm Quý Sửu, hiệu Hoàng Khánh, đời vua Nhân Tông sư thị tịch, thọ 69 tuổi.

Bài tán:

Ngoài lời biết hướng về

Khung trời quay trác tuyệt

Tiếng trống luôn dồn dập

Khó suy lường Phật Tổ.

Ý tổ phương tây đến

Gió suối hoa dưới trăng

Ngắm nhìn mà ngưỡng vọng

Đại địa thấm nguồn ân.

[hoatihon]

Ai hay hát, ai hay nghe hát ?! *.

指阿誰 ? Chỉ a thùy ?.






Thuần Chuyết Văn Tài Thiền Sư - 淳 拙 文 才 禪 師

師。生平陽臨汾姚氏。初閱證道歌。� �幻化空身即法身處。欣然有省。往參� ��源。呈所解。源詰曰。祇如道。君不 見。是指阿誰。師曰。覿面親呈。更� �回互。曰。墮坑落壍漢。作恁麽語話� ��師曰。和尚又作麽生。曰。塞斷汝口 。師曰。勘破了也。源可之。元泰定� �子主少林。順帝至正壬辰五月。申誡� ��人。乃示寂。葬全身於雪庭墖右。春 秋八十。

贊曰

頂門一劄 直超方便 妙化無私 不存顧鑒

豎摩醯眼 突那吒面 勘破了也 紅鑪雪片

sư。 sanh bình dương lâm phần diêu thị。 sơ duyệt chứng đạo ca。chí huyễn hóa không thân tức pháp thân xứ。 hân nhiên hữu tỉnh。 vãng tham hoàn nguyên。 trình sở giải。nguyên cật viết。 kì như đạo。quân bất kiến。 thị chỉ a thùy。 sư viết。 địch diện thân trình。 canh vô hồi hỗ。 viết。đọa khanh lạc tiệm hán。 tác nhẫm ma ngữ thoại。 sư viết。 hòa thượng hựu tác ma sanh。 viết。tắc đoạn nhữ khẩu。 sư viết。khám phá liễu dã。 nguyên khả chi。 nguyên thái định giáp tí chủ thiểu lâm。 thuận đế chí chánh nhâm thần ngũ nguyệt。 thân giới môn nhân。nãi thị tịch。 táng toàn thân ư tuyết đình tháp hữu。 xuân thu bát thập。

tán viết:

đính môn nhất tráp

trực siêu phương tiện

diệu hóa vô tư

bất tồn cố giám

thụ ma ê nhãn

đột na trá diện

khám phá liễu dã

hồng lô tuyết phiến

-----------

Sư họ Diêu, người Bình Dương, Lâm Phần. Khi đọc Chứng Đạo Ca đến câu: “Huyễn hóa không thân tức pháp thân” thì vui thích, có phần tỉnh ngộ. Sau đó tham bái sư Hoàn Nguyên trình kiến giải. Sư Nguyên hỏi lại: “Như đã nói “quân bất kiến” là chỉ cho ai?”. Sư đáp: “Đối mặt trình bày lại không thuận hợp”. Hỏi: “Rơi xuống hầm lửa thì kẻ hảo hán đối đáp ra sao?” Sư nói: “Hòa thượng lại làm gì để sống lại?”. Đáp: “Hãy im ngay”. Sư nói: “Đã khám phá ra rồi, có thể là bản nguyên”. Năm Giáp Tí Thái Định thứ nhất trụ tại chùa Thiếu Lâm. Vào tháng năm Thuận Đế Chí Thánh theo lệnh vua thuật lại những giới luật cho người đời sau. Sau đó thị tịch, táng toàn thân, tháp dựng bên phải tháp sư Tuyết Đình, thọ 80 tuổi.

Bài tán:

Trên cửa một phong thư

Vượt qua pháp phương tiện

Diệu hóa không thiên tư

Chẳng màng gương ảnh hiện.

Con mắt dọc Ma Hê

Hốt nhiên mặt Na Tra

Khám phá tận cội gốc

Phiến tuyết lò lửa hồng.


____________

*
Câu này trong bài hát mưỡu của ông Nguyễn Công Trứ.

[hoatihon]

Thoát khỏi thấy biết!

脫盡見智 Thoát tận kiến tri.






Tùng Đình Tử Nghiêm Thiền Sư - 松 庭 子 嚴 禪 師

師。生河南古緱氏縣。樊姓。初謁江� �照。息菴讓。二公皆有所發。後謁淳� ��。呈所解。拙曰。子不聞。蠱毒之家 水莫嘗耶。師曰。也須吞得入。吐得� �。曰。蒼天中更添冤苦。師曰。謝和� ��記莂。開法南陽萬安。鄭之普照。大 都天寧。浙之雲福。西京天慶。洪武� �酉奉詔主嵩少。壬戌冬。周殿下請師� ��法。薦國母慈孝皇后賜師號。紫袈裟 。旌異至甚。七十乃作退休計。

贊曰

脫盡見智 如懸秦鏡 光奕重重 高低普映

古木生花 雲封古徑 坐斷舌頭 衲僧乞命

sư。 sanh hà nam cổ câu thị huyện。 phàn tính。 sơ yết giang nguyệt chiếu。 tức am nhượng。 nhị công giai hữu sở phát。 hậu yết thuần chuyết。 trình sở giải。 chuyết viết。 tử bất văn。 cổ độc chi gia thủy mạc thường da。 sư viết。 dã tu thôn đắc nhập。thổ đắc xuất。 viết。 thương thiên trung canh thiêm oan khổ。 sư viết。 tạ hòa thượng kí biệt。 khai pháp nam dương vạn an。 trịnh chi phổ chiếu。 đại đô thiên ninh。chiết chi vân phúc。 tây kinh thiên khánh。 hồng vũ kỉ dậu phụng chiếu chủ tung thiếu。 nhâm tuất đông。chu điện hạ thỉnh sư thuyết pháp。tiến quốc mẫu từ hiếu hoàng hậu tứ sư hào。 tử ca sa。 tinh dị chí thậm。 thất thập nãi tác thối hưu kế。

tán viết:

thoát tận kiến trí

như huyền tần kính

quang dịch trọng trọng

cao đê phổ ánh

cổ mộc sanh hoa

vân phong cổ kính

tọa đoạn thiệt đầu

nạp tăng khất mệnh

-----------

Sư họ Phàn, người huyện Cổ Câu, Hà Nam. Đầu tiên tham kiến sư Giang Nguyệt Chiếu, sư Tức Am Nhượng, hai lần đều có chỗ sở ngộ. Sau lại tham yết sư Thuần Chuyết trình kiến giải. Sư Chuyết hỏi: “Ông chẳng nghe nói nước nơi nhà Cổ Độc chớ nên nếm thử đó chăng?”. Sư đáp: “Nuốt vào được thì nhổ ra được”. Hỏi: “Giữa trời lại có thêm oan khổ”. Sư nói: “Tạ ân hòa thượng đã biệt ký”. Sư khai pháp tại chùa Vạn An, Nam Dương, chùa Phổ Chiếu ở Trịnh Chi, chùa Thiên Ninh ở Đại Đô, chùa Vân Phúc ở Chiết giang, chùa Thiên Khánh ở Tây Kinh. Năm Kỷ Dậu đời Hồng Vũ sư phụng chiếu trụ trì chùa Thiếu Lâm ở Tung Sơn. Mùa Đông năm Nhâm Tuất, Chu điện hạ thỉnh sư thuyết pháp, trình với hoàng hậu Từ Hiếu ban hiệu và áo ca sa, rất mực trân trọng. Sư lui về ẩn tu khoảng năm 70 tuổi.

Bài tán:

Vượt thoát cái thấy biết

Như tấm gương Tần treo

Luồng ánh sáng trân quý

Chiếu rực rỡ thấp cao.

Cây khô sinh hoa tươi

Ven đường mây lối cũ

Ngồi dứt tuyệt đầu lưỡi

Lão tăng cầu tha mạng.

[hoatihon]

Gặp rắn chết thì chớ giết!

路逢死蛇莫打殺 Lộ phùng tử xà mạc đả sát.






Ngưng Nhiên Liễu Cải Thiền Sư - 凝 然 了 改 禪 師

師。生嵩陽金店任氏。參松庭。庭舉� �印示眾。路逢死蛇莫打殺。無底籃兒� ��將歸。與麼說話。若是鹵莽禪和。者 裏如何透得。師曰。者箇是背觸。不� �底意麼。曰。笑破山僧口。師罔措。� ��曰。你在鬼窟裏討甚麼盌。師愈不安 。一日。庭上堂曰。一言逈脫獨拔。� �時師乃大悟。洪武庚午。出世祖庭。� ��樂辛丑。無恙。忽集眾敘別。說偈曰 。行年八十七。相違在今夕。撒手威� �前。金烏呌天碧。偈畢。儼然而寂。

贊曰

觸背俱非 佛祖倒跨 直下會去 早涉周遮

松庭月冷 獅子爪牙 正偏互錯 雪裏藏鴉

sư。 sanh tung dương kim điếm nhậm thị。 tham tùng đình。 đình cử nguyệt ấn thị chúng。 lộ phùng tử xà mạc đả sát。 vô đế lam nhi thịnh tương quy。 dữ ma thuyết thoại。 nhược thị lỗ mãng thiền hòa。 giả lí như hà thấu đắc。sư viết。 giả cá thị bối xúc。 bất đắc để ý ma。 viết 。 tiếu phá sơn tăng khẩu。 sư võng thố。 đình viết。 nhĩ tại quỷ quật lí thảo thậm ma oản。sư dũ bất an。 nhất nhật。đình thượng đường viết。 nhất ngôn huýnh thoát độc bạt。 đương thì sư nãi đại ngộ。 hồng vũ canh ngọ。xuất thế tổ đình。 vĩnh lạc tân sửu。 vô dạng。 hốt tập chúng tự biệt。 thuyết kệ viết。 hành niên bát thập thất。 tương vi tại kim tịch。 tát thủ uy âm tiền。 kim ô khiếu thiên bích。 kệ tất。 nghiễm nhiên nhi tịch。

tán viết:

xúc bối câu phi

phật tổ đảo khóa

trực hạ hội khứ

tảo thiệp chu già

tùng đình nguyệt lãnh

sư tử trảo nha

chánh thiên hỗ thác

tuyết lí tàng nha

-----------

Sư họ Nhậm, người Kim Điếm, Tung Dương. Sư tham kiến sư Tùng Đình, sư Đình đưa ra thoại đầu Nguyệt ấn thị chúng: Trên đường gặp rắn chết thì chớ giết. Cái giỏ xách ấy chứa đầy nhưng lại không có đáy vừa mang đến. Vậy cùng nói chuyện gì đây?. Nếu gặp kẻ lỗ mãng nói thiền thì làm sao mà thấu đắc được”. Sư đáp: “Chỗ này cùng lấy bỏ, không đến được chỗ rốt ráo chăng?”. Đáp: “ Kẻ sơn tăng cười phá lên”. Sư ngập ngừng. Sư Đình nói: “Ông đang ở trong hang quỷ mà bàn về cái bát nhỏ ư?”. Sư lại càng bất an. Một hôm sư Đình thượng đường nói: “Một câu cao xa kỳ đặc”. Sư ngay đó đại ngộ. Năm Canh Ngọ đời Hồng Vũ sư khai pháp tại tổ đình. Năm Tân Sửu hiệu Vĩnh Lạc sư không có bệnh gì, bổng nhiên tập họp đồ chúng, nói kệ từ biệt: “Tuổi đã tám mươi bảy. Đêm nay lại chia lìa. Trước Uy Âm buông tay. Quạ vàng kêu giữa trời xanh”. Nói kệ xong sư an nhiên thị tịch.

Bài tán:

Lấy bỏ đều chẳng phải

Chư Phật Tổ rảo bước

Đến thẳng chỗ đông người

Sớm trải thân khắp chốn.

Trăng sáng lạnh Tùng Đình

Móng vuốt loài sư tử

Chánh và thiên hỗ dụng

Màu trắng ẩn màu đen.

[hoatihon]

Ngàn dặm cùng ngọn gió!

千里同風 Thiên lý đồng phong.






Câu Không Khế BânThiền Sư - 俱 空 契 斌 禪 師

師。生亳邑王氏。參凝然。求示心要� �然曰。向達磨未來時道一句看。師無� ��。久之。覩秦封槐忽悟。呈方丈。然 一見便曰。契斌參得禪也。師便喝。� �曰。作麽。師曰。和尚何得贓誣人。� ��問。趙州勘婆。敗闕在甚麼處。師曰 。一對無孔錘。曰。趙州意作麼生。� �曰。荊棘林中。重加陷穽。曰。石頭� ��。書亦不通。信亦不達。是何意旨。 師曰。千里同風。曰。青原垂足又作� �生。師曰。禍事禍事。然曰。洞上一� ��在汝躬矣。景泰壬申示寂。墖少林。

贊曰

無孔鐵錘 當面一擲 書信不通 崑崙倒置

秦槐雲封 熊峰雨滴 石頭滑路 重栽荊棘

sư。 sanh bạc ấp vương thị。tham ngưng nhiên。 cầu kì tâm yếu。 nhiên viết。 hướng đạt ma vị lai thì đạo nhất cú khán。 sư vô đối。 cửu chi。 đổ tần phong hòe hốt ngộ。 trình phương trượng。 nhiên nhất kiến tiện viết。 khế bân tham đắc thiền dã。 sư tiện hát。 nhiên viết。 tác ma。sư viết。 hòa thượng hà đắc tang vu nhân。 hựu vấn。 triệu châu khám bà。 bại khuyết tại thậm ma xử。 sư viết。 nhất đối vô khổng chùy。 viết。 triệu châu ý tác ma sanh。 sư viết。 kinh cức lâm trung。 trọng gia hãm tỉnh 。 viết。 thạch đầu đạo。 thư diệc bất thông。 tín diệc bất đạt。 thị hà ý chỉ。 sư viết。 thiên lí đồng phong。 viết。thanh nguyên thùy túc hựu tác ma sanh。 sư viết。 họa sự họa sự。 nhiên viết。 đỗng thượng nhất tông tại nhữ cung hĩ。 cảnh thái nhâm thân kì tịch。tháp thiểu lâm。

tán viết:

vô khổng thiết chùy

đương diện nhất trịch

thư tín bất thông

côn lôn đảo trí

tần hòe vân phong

hùng phong vũ tích

thạch đầu hoạt lộ

trọng tài kinh cức

-----------

Sư họ Vương, người đất Bạc Ấp. Sư tham yết sư Ngưng Nhiên cầu chỗ tâm yếu. Sư Ngưng Nhiên nói: “Hướng về tổ Đạt Ma thời vị lai, nói thử một câu xem sao”. Sư không đáp được. Sau đó khá lâu nhân nhìn thấy bức tranh Tần Phong Cổ Hòe hốt nhiên tỉnh ngộ, trình thầy chỗ kiến giải. Khi sư Nhiên thoạt thấy sư liền nói: “Khế Bân đã tham đắc thiền a?”. Sư bèn quát một tiếng. Sư Nhiên nói: “Làm gì vậy?”. Sư nói: “Hòa thượng sao lại dối người?”. Sư Nhiên lại hỏi: “ Xét về cái tâm lão bà của Triệu Châu thiếu sót ở chỗ nào?”. Sư đáp: “Chỉ không có lỗ để nện búa”. Hỏi: “Ý Triệu Châu sinh khởi điều gì?” Sư đáp: “Trong rừng hiểm có thể sập bẫy”. Hỏi: “Thạch Đầu nói thư không thông, tin chẳng đến là có ý gì?”. Sư đáp: “Ngàn dặm cùng ngọn gió”. Hỏi: “Thanh Nguyên duỗi chân là sao?”. Sư đáp: “Là họa, là họa”. Sư Nhiên nói: “Một tông Tào Động ngay nơi thân ông đó”. Năm Nhâm Thân hiệu Cảnh Thái sư thị tịch, tháp dựng tại chùa Thiếu Lâm.

Bài tán:

Chùy sắt không có lỗ

Ném thẳng vào tận mặt

Tin thư không đến nơi

Núi Côn Lôn lật ngược.

Cây hòe Tần mây phủ

Núi hùng vĩ mưa rơi

Đường Thạch Đầu trơn trợt

Lại thêm gai góc thôi.

[hoatihon]

Tháng chạp hoa sen nở !

臘月蓮花開 Lạp nguyệt liên hoa khai .






Nguyệt Chu Văn Tái Thiền Sư - 月 舟 文 載 禪 師

師。生蔚州廣寧王氏。因閱萬松拈古� �至歸來背父之語。面墻久之。忽有省� ��參無方。便問。承師有言。當人一著 。非假外來。直須向自己胸襟迸出。� �未絕。方劈面便掌。師驚悟。偈曰。� ��面攔腮。電光石火。立命安身絕影踪 。臘月蓮花開朵朵。正德改元。奉勅� �少林。參徒雲集。說法無虛日。嘉靖� ��申。師年七十餘。遂結廬投老於三十 六峰。

贊曰

青天霹靂 一掌攔腮 燈籠發笑 露柱懷胎

雲清日杲 火猛蓮開 心光透處 海竭山摧

sư。 sanh úy châu quảng ninh vương thị。 nhân duyệt vạn tùng niêm cổ 。 chí quy lai bối phụ chi ngữ。 diện tường cửu chi。 hốt hữu tỉnh。 tham vô phương。 tiện vấn。 thừa sư hữu ngôn。 đương nhân nhất trứ。 phi giả ngoại lai。trực tu hướng tự kỉ hung khâm bính xuất。 ngữ vị tuyệt。 phương phách diện tiện chưởng。 sư kinh ngộ。kệ viết。 phách diện lan tai。điện quang thạch hỏa。 lập mệnh an thân tuyệt ảnh tung。 lạp nguyệt liên hoa khai đóa đóa。 chánh đức cải nguyên。 phụng sắc trụ thiếu lâm。 tham đồ vân tập。 thuyết pháp vô hư nhật。 gia tĩnh giáp thân。sư niên thất thập dư。 toại kết lư đầu lão ư tam thập lục phong。

tán viết:

thanh thiên phích lịch

nhất chưởng lan tai

đăng lung phát tiếu

lộ trụ hoài thai

vân thanh nhật cảo

hỏa mãnh liên khai

tâm quang thấu xử

hải kiệt san tồi

-----------

Sư họ Vương, người Úy Châu, Quảng Ninh. Nhân đọc Niêm Cổ của sư Vạn Tùng đến câu “đến chỗ trở về là trái lời cha” thì quay mặt vào vách suy nghiệm, hốt nhiên tỉnh ngộ. Khi tham yết sư Vô Phương, sư liền hỏi: “Thầy xưa có nói chính mỗi người phải tự mình thấy được, không theo bên ngoài. Trực tiếp hướng về nơi chính mình thì hoài bảo liền tuôn tràn cùng khắp”. Sư chưa dứt lời sư Phương liền tát ngay vào mặt sư. Sư kinh ngạc, tỉnh ngộ, liền nói kệ:

“Như sét đánh vào má.

Như lửa xẹt trên đá.

Lập mệnh an thân tuyệt bóng hình.

Tháng chạp hoa sen nở đóa đóa.”

Năm đầu niên hiệu Chánh Đức, sư phụng chiếu trụ trì chùa Thiếu Lâm. Đồ chúng vân tập, sư thuyết pháp không dừng. Năm Giáp Thân hiệu Gia Tỉnh sư đã hơn 70 tuổi, sư kết am tranh gần đồi Tam Thập Lục.

Bài tán:

Sấm chớp giữa trời xanh

Một tát ngay vào má

Đèn lồng cười rộ lên

Sương đọng dưới mặt trời.

Trời trong xanh mây xanh

Lửa hồng tươi sen nở

Xứ xứ tâm quang minh

Núi mòn và biển cạn.

[hoatihon]

Biển hồ đóng băng !

湖海冰堅 Hồ hải băng kiên.






Đại Chương Tông Thư Thiền Sư - 大 章 宗 書 禪 師

師。生順德李姓。參月舟載。每聆舟� �衲僧巴鼻。無下口處。如此八載。偶� ��雷聲大徹。尋開法興德。天慶丁巳。 主少林。上堂。朔風凜凜。湖海冰堅� �截斷眾流。是甚麼境界。到者裏。箇� ��寒毛卓豎。更須轉身。一路始得。為 甚麼聻不見道。太陽門下日日三秋。� �月堂前時時九夏。山僧今日。爐頭添� ��。髩後增貂。使箇箇白汗滴滴。通身 輕快。還知麼。凍雲開嶺岫。梅蘂噴� �香。晚退居宗鏡。隆慶乙卯臘月坐脫� ��荼毗。骨分三處建墖。

贊曰

驀地聞雷 豁通祖令 潛淘八載 互融偏正

翦諸見林 門庭孤峻 九鼎單絲 千年龜鏡

sư。 sanh thuận đức lí tính。tham nguyệt chu tái。 mỗi linh chu cử nạp tăng ba tị。 vô hạ khẩu xử。 như thử bát tái。ngẫu văn lôi thanh đại triệt。 tầm khai pháp hưng đức。 thiên khánh đinh tị。 chủ thiếu lâm。 thượng đường。 sóc phong lẫm lẫm。 hồ hải băng kiên。 tiệt đoạn chúng lưu。 thị thậm ma cảnh giới。 đáo giả lí。 cá cá hàn mao trác thụ。 canh tu chuyển thân。 nhất lộ thủy đắc。 vi thậm ma nễ bất kiến đạo。 thái dương môn hạ nhật nhật tam thu。 minh nguyệt đường tiền thì thì cửu hạ。 san tăng kim nhật。 lô đầu thiêm thán。 mấn hậu tăng điêu。 sử cá cá bạch hãn tích tích。 thông thân khinh khoái。 hoàn tri ma。 đống vân khai lĩnh tụ。 mai nhị phún thanh hương。 vãn thối cư tông cảnh。 long khánh ất mão lạp nguyệt tọa thoát。đồ bì。 cốt phân tam xứ kiến tháp。

tán viết:

mạch địa văn lôi

hoát thông tổ lệnh

tiềm đào bát tái

hỗ dung thiên chánh

tiễn chư kiến lâm

môn đình cô tuấn

cửu đỉnh đan ti

thiên niên quy kính

-----------

Sư họ Lý, người Thuận Đức, tham yết sư Nguyệt Chu Văn Tải. Mỗi khi nghe sư Chu nêu thoại đầu Nạp Ba Tăng Tị thì như ăn không biết mùi vị. Cứ như vậy trải qua 8 năm, một hôm sư ngẫu nhiên nghe tiếng sấm vang trời thì đại ngộ. Sư khai pháp tại chùa Hưng Đức rồi dời sang trụ chùa Thiên Khánh năm Đinh Tị, chủ trì chùa Thiếu Lâm, sư thượng đường, nói: “Gió bấc lạnh lùng, biển hồ đóng băng các dòng nước đều ngưng chảy. Đó là cảnh giới gì?.”. Những người có mặt đều dựng tóc gáy, đứng trân người. Sư nói: “Phải chuyển đổi thân theo một đường hướng, tại sao người không thấy được đạo. Trước cửa Thái Dương ngày ngày dài như ba mùa thu. Trước đường Minh Nguyệt như chín mùa hạ. Sơn tăng hôm nay bỏ thêm than vào lò lửa, phía sau người khách thêm áo lông điêu, làm người toát mồ hôi hột, cả người nhẹ nhỏm. Mây tan trên đỉnh núi. Mai tỏa hương thơm”. Những năm về sau sư trụ nơi am Tông Cảnh. Tháng 12 năm Ất Mảo hiệu Long Khánh sư an tọa mà hóa. Hỏa táng phân xá lợi làm ba nơi để dựng tháp.

Bài tán:

Tiếng sấm vang dậy đất

Đốn ngộ lời Tổ truyền

Thầm gạn lọc tám năm

Thiên chánh dung nhiếp nhau.

Dứt bỏ rừng kiến chấp

Phật môn sừng sững cao

Chín đỉnh uy nghi đứng

Luôn quy kính ngàn năm.