Đốn ngộ nhập đạo yếu môn luận

[Thanh Trúc]

– Thế nào là thuyết thông tông chẳng thông?
(vân hà thị thuyết thông tôn bất thông ?
- 云 何 是 說 通 宗 不 通。)

– Nói và làm trái nhau, tức là thuyết thông tông chẳng thông.
(ngôn hành tương vi, tức thị thuyết thông tôn bất thông ?
- 言 行 相 違。即 是 說 通 宗 不 通。)

– Thế nào là tông thông thuyết cũng thông?
(vân hà thị tôn thông thuyết diệc thông ?
- 云 何 是 宗 通 說 亦 通。)

– Nói và làm không sai biệt, tức là thuyết thông tông cũng thông.
(ngôn hành vô sai, tức thị thuyết thông tôn diệc thông.
- 言 行 無 差。即 是 說 通 宗 亦 通。 )

– Kinh nói: “pháp đến chẳng đến, chẳng đến đến” là thế nào?
(kinh vân đáo bất đáo, bất đáo đáo chi pháp, vân hà ?
- 經 云 到 不 到 ．不 到 到 之 法。云 何 。)


– Nói đến mà làm chẳng đến, gọi là đến chẳng đến. Làm đến mà nói chẳng đến, gọi là chẳng đến đến. Làm nói đều đến, gọi là đến đến.
(thuyết đáo hành bất đáo, danh vi đáo bất đáo. Hành đáo thuyết bất đáo, danh vi bất đáo đáo. Hành thuyết câu đáo danh vi đáo đáo .
- 說 到 行 不 到 。名 為 到 不 到 。行 到 說 不 到 。名 為 不 到 到 。行 說 俱 到 。名 為 到 到 。 )

[Thanh Trúc]

– Phật pháp chẳng hết hữu vi, chẳng trụ vô vi. Thế nào là chẳng hết hữu vi? thế nào là chẳng trụ vô vi?

(Vấn : Phật pháp bất tận hữu vi, bất trụ vô vi; hà giả thị bất tận hữu vi, hà giả thị bất trụ vô vi ?
問。佛法不盡有為。不住無為。何者� �不盡有為。何者是不住無為 ?)

– Chẳng hết hữu vi là từ mới phát tâm cho đến ở dưới cội bồ-đề thành Đẳng chánh giác, sau đến Song lâm vào Niết-bàn, trong khoảng giữa đó tất cả pháp đều không bỏ. Ấy là chẳng hết hữu vi.

(Đáp : Bất tận hữu vi giả, tùng sơ phát tâm chí bồ đề thụ hạ thành đẳng chính giác hậu, chí song lâm nhập bát Niết bàn, ư trung nhất thiết pháp tất giai bất xả, tức thị bất tận hữu vi dã.
答。不盡有為者。從初發心至菩提樹� �成等正覺後。至雙林入 般涅槃。於中一 切法悉皆不捨。即是不盡有為也。)

Chẳng trụ vô vi là tuy tu vô niệm mà chẳng dùng vô niệm làm chỗ chứng. Tuy tu Không mà chẳng lấy Không làm chỗ chứng. Tuy tu Bồ-đề Niết-bàn vô tướng vô tác, mà chẳng dùng vô tướng vô tác làm chỗ chứng. Ấy là chẳng trụ vô vi.

(Bất trụ vô vi giả, tuy tu vô niệm, bất dĩ vô niệm vi chứng; tuy tu không, bất dĩ không vi chứng, tuy tu bồ đề niết bàn vô tướng vô tác, bất dĩ vô tướng vô tác vi chứng, tức thị bất trụ vô vi dã.
不住無為者。雖修無念。不以無念為� �。雖修空。不以空為證。雖修菩提涅� ��。無相無作。不以無相無作為證。即 是不住無為也。)

[Thanh Trúc]

Bất tận hữu vi, bất trụ vô vi.

[Thanh Trúc]

– Có địa ngục hay không có địa ngục ?
(vấn : Vi hữu địa ngục vi vô địa ngục ?
問。為有地獄。為無地獄。)

– Cũng có cũng không.
(đáp : Diệc hữu diệc vô !
答。亦有亦無。)

– Tại sao cũng có cũng không?
(vấn : Vân hà diệc hữu diệc vô ?
問。云 何 亦有亦 無。)

– Vì tùy tâm tạo tất cả nghiệp ác thì có địa ngục. Nếu tâm không nhiễm, vì Tự tánh Không thì không địa ngục.
(đáp : Vi tùy tâm sở tạo nhất thiết ác nghiệp tức hữu địa ngục. Nhược tâm vô nhiễm tự tính không cố tức vô địa ngục.
答。為隨心所造一 切惡業。即有地獄。若心無染。自性� �故。即無地獄。)

[Thanh Trúc]

– Chúng sanh chịu tội có Phật tánh chăng?
(vấn : Thụ tội chúng sinh hữu phật tính phủ ?
問。受罪眾生有佛性否。)

– Cũng đồng Phật tánh.
(đáp : Diệc đồng Phật tính !
答。亦同佛 性。)

– Đã có Phật tánh thì chính khi vào địa ngục Phật tánh đồng vào chăng?
(vấn : Kí hữu Phật tính, chính nhập địa ngục thời, Phật tính đồng nhập phủ ?
問。既有佛性。正入 地獄時。佛性同入否。)

– Chẳng đồng vào.
(đáp : Bất đồng nhập.
答。不同入。)

– Vậy chính khi chúng sanh vào địa ngục Phật tánh ở chỗ nào?
(vấn : Chính nhập chi thời, Phật tính phục tại hà xứ ?
問。正入之時。佛性復在何 處。)

– Cũng đồng vào.
(đáp : Diệc đồng nhập.
答。亦同入。)

– Đã đồng vào thì khi chúng sanh chịu tội Phật tánh cũng đồng chịu tội chăng?
(vấn : Kí đồng nhập, chính nhập thời, chúng sinh thụ tội, Phật tính diệc đồng thụ tội phủ ?
問。既同入 。正入 時。眾生受罪。佛性亦同受罪否。)

– Phật tánh tuy theo chúng sanh đồng vào, mà chúng sanh chịu tội khổ, Phật tánh xưa nay vẫn không chịu.
(đáp : Phật tính tuy tùy chúng sinh đồng nhập, thị chúng sinh tự thụ tội khổ, Phật tính nguyên lai bất thụ.
答。佛性雖隨眾生同入 。是眾生自受罪苦。佛性元 來不受。)

– Đã đồng vào nhân đâu chẳng chịu?
(vấn : Kí đồng nhập nhân hà bất thụ ?
問。既同入 。因 何 不受。)

– Chúng sanh là có tướng, có tướng thì có thành hoại, Phật tánh là không tướng, không tướng thì Tánh không. Thế nên, tánh chân không không có hoại. Ví như có người chất củi trong hư không, củi lâu ngày bị mục, hư không chẳng mục. Hư không dụ Phật tánh, củi dụ chúng sanh. Vì thế, nói đồng vào mà không đồng chịu.
(đáp : Chúng sinh giả thị hữu tướng, hữu tướng giả tức hữu thành hoại, Phật tính giả thị vô tướng, vô tướng giả tức thị không tính dã, thị cố chân không chi tính vô hữu hoại giả, dụ như hữu nhân ư không tích tân, tân tự thụ hoại, không bất thụ hoại dã. Không dụ Phật tính, tân dụ chúng sinh. Cố vân đồng nhập nhi bất đồng thụ dã.
答。眾生者是有相。有相者即有成壞� �佛性者是無相。無相者即是空性也。� ��故真空之性無有壞者。喻如有人於空 積薪。薪自受壞。空不受壞也。空喻� �性。薪喻眾生。故云 同入而不同受也。)

[Thanh Trúc]

Phật tính

[Thanh Trúc]

– Chuyển tám thức thành bốn trí, rút bốn trí thành ba thân, vậy mấy thức chung thành một trí, mấy thức riêng thành một trí?

– Mắt tai mũi lưỡi thân, năm thức này chung thành Thành sở tác trí. Ý thức thứ sáu riêng thành Diệu quan sát trí. Tâm thức thứ bảy riêng thành Bình đẳng tánh trí. Thức hàm tàng thứ tám riêng thành Đại viên cảnh trí.

– Bốn trí này là khác hay đồng?

– Thể đồng mà tên khác.

– Thể đã đồng tại sao tên khác?

– Vì tùy sự đặt tên([2]).

– Đã tùy sự đặt tên thì khi một thể, cái gì là Đại viên cảnh trí?

– Yên tịnh không lặng tròn sáng chẳng động là Đại viên cảnh trí. Đối các trần không khởi yêu ghét tức là hai tánh Không, hai tánh Không là Bình đẳng tánh trí. Hay vào cảnh giới các căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân) khéo phân biệt mà chẳng khởi loạn tưởng, được tự tại là Diệu quan sát trí. Hay khiến các căn tùy sự ứng dụng, thảy vào Chánh định, không có hai tướng là Thành sở tác trí.

– Rút bốn trí làm ba thân, bao nhiêu trí chung làm một thân, bao nhiêu trí riêng làm một thân?

– Đại viên cảnh trí riêng thành Pháp thân. Bình đẳng tánh trí riêng làm Báo thân. Diệu quan sát trí cùng Thành sở tác trí chung làm Hóa thân. Ba thân này cũng giả lập tên để phân biệt, cốt cho người chưa hiểu xem. Nếu người liễu đạt lý này cũng không có ba thân ứng dụng. Vì sao? Vì Thể tánh không tướng, từ gốc không trụ mà lập, cũng không có gốc không trụ.

[Thanh Trúc]

vấn :
_ Chuyển Bát thức thành Tứ trí, thúc Tứ trí thành Tam thân, kỉ cá thức cộng thành nhất trí, kỉ cá thức độc thành nhất trí ?

đáp :
_ Nhãn nhĩ tị thiệt thân thử ngũ thức cộng thành Thành sở tác trí, đệ lục thị ý độc thành Diệu quan sát trí, đệ thất tâm thức độc thành Bình đẳng tính trí, đệ bát Hàm tạng thức độc thành Đại viên kính trí.

vấn :
_ Thử Tứ trí vi biệt vi đồng ?

đáp :
_ Thể đồng danh biệt.

vấn :
_ Thể kí đồng vân hà ? danh biệt kí tùy sự lập danh chính nhất thể chi thời hà giả thị Đại viên kính trí ?

đáp :
_ Đam nhiên không tịch viên minh bất động tức Đại viên kính trí, năng đối chư trần bất khởi ái tăng, tức thị nhị tính không nhị tính không tức Bình đẳng tính trí, năng nhập chư căn cảnh giới thiện năng phân biệt bất khởi loạn tưởng nhi đắc tự tại tức thị Diệu quan sát trí, năng linh chư căn tùy sự ưng dụng tất nhập chính thụ vô nhị tướng giả tức thị Thành sở tác trí.

vấn :
_ Thúc Tứ trí thành Tam thân giả kỉ cá trí cộng thành nhất thân kỉ cá trí độc thành nhất thân ?

đáp :
_ Đại viên kính trí độc thành Pháp thân, Bình đẳng tính trí độc thành Báo thân, Diệu quan sát trí dữ Thành sở tác trí cộng thành Hoá thân. Thử Tam thân diệc giả lập danh tự phân biệt chỉ linh vị giải giả khán nhược liễu thử lí diệc vô Tam thân ưng dụng. Hà dĩ cố ? vi thể tính vô tướng tùng vô trụ bản nhi lập diệc vô vô trụ bản.

[Thanh Trúc]

問。轉八 識成四智。束四智成三身。幾箇識共� �一 智。 幾箇識獨成一 智。　

答。眼．耳．鼻．舌．身。此五 識共成成所作智。第六 是意。獨成妙觀察智。第七心識。獨� �平等性智。第八 含藏識。獨成大圓鏡智。　

問。此四智為別 為同。　

答。體同名別 。　

問。體既同。云 何 名別 。既隨事 立名。正一 體之 時。何 者是大圓鏡智。　

答。湛然空寂。圓明不動 。 即大圓鏡智。能對諸塵不起愛憎。即� �二 性空。二 性空即平等性智。能入 諸根境界。善能分別 。不起亂 想而得自在。即是妙觀察智。能令諸� �隨事 應用。悉入正受。無二 相者。即是成所作智。　

問。束四智成三身者。 幾箇智共成一 身。幾箇智獨成一 身。　

答。大圓鏡智獨成法身。平等性智獨� �報身。妙觀察智與成所作智共成化身� ��此三身亦假立名字分別 。只令未解者看。若了 此理。亦無三身應用。何 以 故。為體性無相。從無住 本而立。亦無無住 本。

[Thanh Trúc]

– Thế nào là thấy chân thân Phật?
(vấn : Vân hà thị kiến Phật chân thân ?
問。云 何 是見佛真身。)　

– Chẳng thấy có không, là thấy chân thân Phật.
(đáp : Bất kiến hữu vô tức thị kiến Phật chân thân.
答。不見有無即是見佛真身。)

– Thế nào là chẳng thấy có không là thấy chân thân Phật?
( vấn : Vân hà bất kiến hữu vô tức thị kiến Phật chân thân ?
問。 云 何 不見有無即是見佛真身。)

– Có nương nơi Không mà lập, Không nương nơi Có mà hiển bày, vốn chẳng lập Có thì Không đâu còn. Đã chẳng còn Không thì Có từ đâu mà Có ?. Có với Không làm nhân cho nhau mà Có. Đã làm nhân cho nhau mà Có, thì thảy đều sanh diệt. Chỉ lìa hai cái thấy này, tức là thấy chân thân Phật.
(đáp : Hữu nhân Vô lập, Vô nhân Hữu hiển; bản bất lập Hữu, Vô diệc bất tồn. Kí bất tồn Vô, Hữu tùng hà đắc ? Hữu chi dữ Vô, tướng nhân thuỷ Hữu. Kí tướng nhân nhi Hữu, tất thị sinh diệt dã. Đãn li thử nhị kiến, tức thị kiến Phật chân thân.
答。有因無立。無因有 顯。本不立有。無亦不存。既不存無� �有從何 得。有之 與 無。相因始有。既相因而有。悉是生� �也。但 離此二 見。 即是見佛真身。)

– Có Không còn không thể được, huống là dựng lập Chân thân, thì căn cứ vào đâu mà lập?
(vấn : chỉ như Hữu Vô thượng bất khả giao, kiến lập Chân thân phục tùng hà nhi lập ?
問。只如有無尚不可交。建立真身復 從何而立。)　

– Vì có hỏi nên lập. Nếu khi không hỏi thì tên Chân thân cũng không thể lập. Vì sao? Ví như gương sáng nếu khi đối vật tượng tức hiện hình tượng, nếu khi chẳng đối vật tượng trọn chẳng thấy hình tượng.
(đáp : Vi hữu vấn cố, nhược vô vấn thời, Chân thân chi danh diệc bất khả lập. Hà dĩ cố ? Thí như minh kính, nhược đối vật tượng thời, tức hiện tượng, nhược bất đối tượng thời, chung bất kiến tượng.
答。為有問故。若無問時。真身之名� �不可立。何 以 故。譬如明鏡。若對物像時。即現像 。 若不對像 時。終不見像 。)