Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

238. Giải quyết vấn đề của một ông tăng.

Sau buổi thượng đường, một ông tăng lại gặp Dược Sơn và thưa:
- Con có một vấn đề, thỉnh thầy giải giùm.
- Được, ta sẽ giải quyết cho ngươi vào buổi giảng chiều.
Khi mọi người tụ tập ở giảng đường chiều hôm đó, Dược Sơn nói:
- Sáng nay ông tăng bảo ta có vấn đề hãy bước ra trước ngay bây giờ!
Khi ông tăng bước ra, thiền sư nắm chặt lấy ông và nói:
- Chư tăng nhìn đây! Ông tăng này có vấn đề.
Nói rồi đẩy ông tăng sang một bên và đi về phòng.
(Zen Koans)

--------------

Cuộc đời để sống, chân lý thì cụ thể. Thiền phải tức khắc và trực tiếp vì thiền là đời sống. Một vấn đề mà có thể chờ cả một ngày để giải quyết thì khó có thể gọi là vấn đề. Bạn có thể chờ một ngày khi đầu bạn đang bị dìm dưới nước không? Buổi giảng chiều của Dược Sơn quả là một màn kịch.

___________________

[cunconmocoi]

239. Tâm không phải là Phật.

Nam Tuyền nói :
- Tâm không phải là Phật, Trí không phải là Đạo.
(Zen Koans)

-----------------

Nam Tuyền là đệ tử của Mã Tổ. Mã Tổ dậy "tức tâm, tức Phật.” Câu trả lời nổi tiếng, phổ biến cho câu hỏi "Phật là gì?" Khái niệm hóa Phật mà không có kinh nghiệm sống là điều tệ hại nhất trong Thiền học. Để phá cái chấp này Nam Tuyền nói: "Tâm không phải là Phật, Trí không phải là Đạo."

____________

[cunconmocoi]

240. Tượng Phật Quán Thế Âm.

Có một lần dân chúng Đại Hàn nhờ một nhà điêu khắc Trung Hoa tạc một pho tượng Quán Thế Âm bồ tát. Bức tượng hoàn tất và được mang đến hải cảng để chở về Đại Hàn. Bỗng nhiên pho tượng trở nên nặng một cách khác thường, sức người không làm sao mà di chuyển được. Dân Đại Hàn và Trung Hoa họp nhau thương lượng và quyết định để pho tượng lại Trung Hoa.
Sau đó, pho tượng trở lại sức nặng bình thường và được thờ ở một ngôi chùa ở Minh Châu. Một người đến chiêm ngưỡng bức tượng và nói: "Trong kinh có nói bồ tát Quán Thế Âm có huyền năng có thể thị hiện ở bất cứ đâu, sao pho tượng này lại không chịu đi Đại Hàn?"
(Zen Koans)

----------------

Bồ tát Quán Thế Âm tượng trưng cho lòng từ bi, pho tượng này không ở Trung Hoa, Đại Hàn hay Hiệp Chủng Quốc. Nếu tâm từ bi rộng mở thì pho tượng ở bất cứ đâu. Kẻ nào đi tìm Quán Thế Âm ở Trung Hoa nhất định sẽ trở về tay không.

____________

Câu chuyện mang tính thêu dệt !

[cunconmocoi]

241. Am cỏ của Nam Tuyền.

Một hôm, khi Nam Tuyền đang sống trong một am cỏ trên núi, một ông tăng lạ đến thăm gập lúc Nam Tuyền ra đồng làm việc. Nam Tuyền chào hỏi ông tăng và nói:
- Xin cứ tự nhiên như ở nhà, nấu nướng tùy thích, đồ ăn dư xin đem lại chỗ ta làm việc.
Nam Tuyền làm việc chăm chỉ đến chiều, trở về am trong bụng đói meo. Ông tăng đã nấu cơm, ăn xong vứt mọi thực phẩm dự trữ, đập vỡ nồi niêu!
Nam Tuyền thấy ông bình thản nằm ngủ trong am trống. Khi Nam Tuyền ngả thân thể mệt nhọc xuống cạnh ông, ông chỗi dậy và đi mất.
Sau nhiều năm Nam Tuyền kể chuyện này cho đại chúng nghe và nói:
- Thật là một ông tăng tốt! Đến nay ta vẫn còn nhớ.
(Zen Koans)

Thiền sư sống một đời giản dị, yên tĩnh và tự do. Khi Nam Tuyền sống trong một am cỏ trên núi, một ông tăng lạ đến thử thách ông. Ngay cả đến tự do cũng không còn là tự do nếu ta bị ràng buộc vào nó. Thật dễ dàng thoát khỏi những vụn vặt của đời sống con người. Nhưng nếu không biết nó chúng ta có thể bị chấp vào pháp, niết bàn, nghèo và những dạng thức khác của "những cái thiện.” Ông tăng lạ nấu ăn, ngủ như là am của mình, không kiểu cách, không giả đò. Cả thế giới thuộc về ông. Ông đập vỡ mọi nồi niêu - những dụng cụ của thiền, niết bàn, nghèo khổ - Nam Tuyền thực sự hiểu cái thế giới vô chấp nên không bao giờ quên ông tăng lạ đó.

_____________

Thiền sư Nam Tuyền còn một chút phàm, cho nên đã phiền não, khi thấy người lạ đã ăn hết cơm mà còn đập phá đồ đạt rồi ngủ khì, không cần biết rằng chủ am đang còn rất đói. Nhưng Ngài đã chế ngự Sân tâm, không có phản ứng quá đáng, để ngã lưng bên cạnh vị khách Tăng.

Có những vị tuy đã chứng ngộ Chân Tâm, nhưng vi tế hoặc vẫn còn tiềm ẫn, cần phải được gặp nghịch cảnh để rồi sau đó "vượt lên chính mình". Cho nên sau đó Thiền sư Nam Tuyền đã thầm cám ơn vị khách Tăng kia (có thể là hóa thân của một vị Đại Bồ tát nào đó, thương tình đến trợ duyên), để "lên lớp" cho Ngài Nam Tuyền.

[cunconmocoi]

242. Trước thời Đức Phật.

Một hôm, Nam Tuyền chậm vào phòng ăn. Hoàng Bá đệ tử của ông bèn ngồi vào chỗ của thầy. Nam Tuyền nói:
- Chỗ này dành cho người lớn tuổi nhất trong thiền viện, còn ngươi bao nhiêu tuổi?
- Tuổi con đi ngược lại thời trước Đức Phật.
- Vậy ngươi là cháu ta, mau lui xuống.
Hoàng Bá trả chỗ nhưng vẫn ngồi bên cạnh thầy.
(Zen Koans)

-----------------

Công án này cho chúng ta thấy trong thiền viện chư tăng luôn thử thách nhau. Luôn luôn tỉnh thức, họ mài giũa trí huệ cho hoàn mỹ. Nam Tuyền hỏi tuổi của Hoàng Bá không phải là hỏi tuổi thật, nhưng là hỏi trình độ của Hoàng Bá đến đâu. Hoàng Bá trả lời chỉ "thời không thời", là tuyệt đối. Thiền là phải vượt lên mọi đối đãi, độc lập, tự do.

____________

Có một thi sĩ Việt đã ví von :

Trăng bao nhiêu tuổi "trăng già" ?!
Núi bao nhiêu tuổi gọi là "núi non" ?!

(Trong văn chương Việt Nam, chúng ta thường nghe "con trăng già" _ để nói về mặt trăng _ và cụm từ "núi non" _ ví dụ "núi non trùng điệp").

Câu trả lời của Hoàng Bá cho ta thấy Ngài đã thâm nhập nghĩa "Ngã không và Pháp không" do vì Ngã không và Pháp không cho nên các pháp Bình đẳng !

[cunconmocoi]

243. Phật đá.

Lục Hằng bạch với Nam Tuyền:
- Trong nhà con có một tảng đá để đứng hoặc nằm, con định tạc thành tượng Phật được không?
- Được.
Lục Hằng hỏi gạn:
- Con làm được thật sao?
- Không! Ngươi không làm được.
(Zen Koans)

---------------

Tảng đá chính là Lục Hằng. Ông hỏi Nam Tuyền mình có thể thành Phật không? Nam Tuyền lập tức trả lời được. Nhưng Lục Hằng còn nghi ngờ. Vì vậy Nam Tuyền bèn trả lời là không được. Thiền không suy luận nhưng hành động.

_____________

[cunconmocoi]

244. Làm sao thấy Phật Tánh?

Một ông tăng hỏi Tuyết Phong:

- Một vị La Hán thấy Phật tánh như nhìn trăng ban đêm, một vị Bồ tát thấy Phật tánh như mặt trời lúc ban ngày, còn thiền sư thì sao?

Để trả lời Tuyết Phong đánh ông 3 gậy. Ông tăng đến hỏi Nham Đầu cùng câu hỏi. Nham Đầu tát ông 3 cái.
(Zen Koans)

---------------

La Hán chỉ tự độ, Bồ tát tự độ rồi độ tha. Ông Tăng trong công án này chỉ hỏi người khác thay vì tu tập để tự thấy Phật tánh.
Đương nhiên là phải đánh cho ông thức tỉnh.

___________

_ Ủa ! đi hỏi cái thấy của Thiền sư để làm gì ? Với câu hỏi này "ăn đòn" là phải !

[cunconmocoi]

245. Tâm này là Phật.

Đại Mai hỏi Mã Tổ:
- Phật là gì?
- Chính tâm này là Phật.
(Zen Koans)

--------------

Câu trả lời cho câu hỏi đơn giản này có thể là bất cứ cái gì. Quan trọng là không chấp vào lời, nhưng hiểu rõ lời chỉ về đâu. Mọi người đều đã có tiên kiến rằng Phật là hoàn toàn, cao quý, thánh thiện, giác ngộ. Nhưng Phật không phải là một đấng Thượng Đế, tách rời ra khỏi đời thường. Phật tánh thì thanh tịnh nhưng đồng thời hiển hiện ở mọi vật kể cả những vật ô uế, tầm thường.

_____________

[cunconmocoi]

246. Cây bách trước sân.

Một ông tăng hỏi Triệu Châu:
- Ý của tổ sư từ Tây sang là gì?
- Cây bách trước sân.
(Zen Koans)

--------------

Bồ Đề Đạt Ma mang thiền đến Trung Hoa vào thế kỷ thứ 6. Do đó, câu hỏi có nghĩa là "Thiền là gì?" Triệu Châu đã cho một câu trả lời hay "Cây bách trước sân.”
Thực ra trong Triệu Châu lục còn một đọan nữa như sau:
- Xin thầy đừng dùng cảnh mà thuyết minh.
- Ta không dùng cảnh chỉ người.
- Ý tổ sư từ Tây sang là gì?
- Cây bách trước sân.

Cây bách là một loại cây phổ thông trồng rất nhiều ở Triệu Châu (Hà Bắc). Cây to lớn, cho bóng mát vào mùa hạ. Các chùa đều thích trồng loại cây này. Ông tăng cho rằng đã bị cảnh chuyển, nhưng Triệu Châu đã phủ nhận. Ông tăng hỏi ý của tổ sư từ Tây sang là gì? Là hỏi cốt tủy của Phật giáo là gì? Hay đạo là gì? Triệu Châu thấy cây bách ngay trước mắt nên nói là cây bách; giả sử ông trông thấy chim bay ngang trời thì ông sẽ nói là chim bay trên trời. Quả thực là ông đề cập tới cây bách nhưng ông chỉ dùng nó để chỉ về đạo. Ông tăng liền chấp vào cây bách nên đã không thể tiến lên được. Đạo ở cây bách, đạo cũng ở trong mọi vật.
(John C. H. Wu)

____________


"Như Lai giả, thị chư pháp Như nghĩa !"

[cunconmocoi]

247. Thổ thần báo mộng.

Nam Tuyền đến một thôn trang, trang chủ ra tiếp đón.
Nam Tuyền hỏi:
- Sao biết lão nạp tới?
Trang chủ đáp:
- Vì nằm mộng thấy thần thổ địa mách bảo.
Nam Tuyền nói:
- Vì ta công phu chưa tới chỗ, nên bị quỷ thần nhìn thấy.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

----------------

Vô tâm là Đạo, mọi cảnh giới tồn tại đều không phải là tự tánh vì cảnh giới chướng ngại tự tánh. Kinh Kim Cương nói "Nếu lấy sắc nhìn ta, lấy âm thanh cầu ta, đó là dùng tà đạo, không thể thấy Như Lai." Huệ Hải nói "Tánh vô hình tướng, tùy Dụng lập danh.” Do hình tượng mà cầu, cái mà ta thấy là Dụng chứ không phải là Thể.

___________


Vì Ngài Nam Tuyền là viên ngọc Dạ Minh Châu, cho nên ai cũng thấy, nếu Ngài Nam Tuyền là "đá cuội ven đường" thì dầu trước mắt nhưng sẽ không ai thấy.