Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

288. Đại ý của Phật Pháp.

Một ông tăng hỏi Huyền Sa:
- Khi các vị cổ đức dạy pháp không lời bằng cách giơ thiền trượng lên có phải là họ diễn tả đại ý của Phật pháp?
- Không.
- Vậy họ diễn tả cái gì?
Huyền Sa giơ cây thiền trượng lên. Ông tăng hỏi:
- Đại ý của Phật pháp là gì?
- Đợi tới khi ngươi giác ngộ!
(Zen Koans)

-----------------

Mặc dầu chúng ta luôn giãi bày đại ý của Phật pháp nhưng rất khó mà diễn tả nó. Giảng dạy chỉ là chỉ về chân lý, mỗi người phải tự thấy. Tuy nhiên, đa số chúng ta chấp vào khái niệm và tiên kiến thay vì nhìn sự vật như chính bản thân chúng. Ông tăng trong công án này chấp rằng giơ thiền trượng lên có thể diễn tả đại ý của Phật pháp. Huyền Sa muốn phá chấp này cho ông nên nói không.

_______________

[cunconmocoi]

289. Tụng kinh siêu độ.

Một ông tăng phái Thiên Thai được mời tụng kinh siêu độ cho vợ một người nông phu mới chết. Nông phu hỏi:
- Thầy có nghĩ rằng vợ con được ích lợi gì trong pháp sự này?
Ông tăng đáp:
- Không những bà nhà mà tất cả chúng sinh đều được ích lợi.
Nông phu phản đối:
- Thầy nói tất cả chúng sinh, nhưng vợ con vốn yếu đuối làm sao tranh được với những người khác. Xin thầy làm ơn chỉ tụng riêng cho nàng thôi.
Ông tăng giải thích rằng Phật tử phải coi chúng sinh bình đẳng và do đó họ phải được hưởng pháp ích như nhau.
- Giáo lý đó rất hay, nhưng con có một người hàng xóm đối với con rất thô lỗ và khắc bạc, thầy có thể loại hắn ra ngoài chúng sinh được không!
(Zen Koans)

---------------

Chúng ta đều cười bác nông phu, nhưng chúng ta có khác gì bác ta đâu? Con người là loại chúng sinh ích kỷ nhất khi hãy còn ngã chấp.

___________

[cunconmocoi]

290. Đi, về.

Một ông tăng hỏi sư phụ:
- Thầy nghĩ sao về một ông tăng rời tự viện và không bao giờ trở lại?
- Là một tên vô ơn.
- Còn ông tăng rời tự viện và trở lại?
- Là một người biết ơn.
(Zen Koans)

------------------

Tự viện là căn nhà tinh thần để tu đạo. Khi một ông tăng vào tự viện là vì ông thầy nơi đó chứ không phải vì tự viện. Pháp không sắc mầu vậy làm sao mà thấy và hiểu được? Đó là nhờ cá tánh của thầy được gọi là thiện tri thức. Khi một ông tăng ngộ nhờ gặp thiện tri thức. Ông và thầy là một trong pháp, do đó không có đi, về. Thiền không có lễ tốt nghiệp.

_____________


"Con lại về, con đã trở về đây !
Đứng hiên ngang, rồi quỳ dưới chân Thầy".

TYK

[cunconmocoi]

291. Con trâu qua cửa.

Pháp Diễn nói:
- Con trâu qua cửa đầu, sừng và 4 chân đều qua, tại sao cái đuôi lại không qua?
(Zen Koans)

---------------

Con trâu tượng trưng cho nhục thể. Đầu, sừng và bốn chân đều qua là tượng trưng cho Thân, Khẩu, Ý bị ảnh hưởng của năm giác quan, cái đuôi tượng trưng cho Phật tánh không bị ảnh hưởng bởi mê vọng.

___________

[cunconmocoi]

292. Lệch đường.

Một ông tăng nói với Vân Môn:
- Hào quang của Phật soi rọi cả vũ trụ...
Trước khi ông dứt câu Vân Môn hỏi:
- Ngươi đang đọc thơ người nào đó, phải không?
- Phải.
- Ngươi đã lệch đường rồi!
Về sau, một vị thiền sư khác hỏi đệ tử:
- Gã tăng đó đã đi lệch ở chỗ nào?
(Zen Koans)

------------------

Khi một người nói thực và thành thật người đó chịu trách nhiệm về lời nói của mình. Nhiều người thường nói "Họ nói" hay "người ta nói" thay vì "tôi nói.” Thiền giống như đời sống luôn luôn tức khắc và trực tiếp. Thiền gạt bỏ vòng vo vì cuộc đời không có thặng dư, không thể phí phạm.

_____________

Một ông tăng nói với Vân Môn:
- Hào quang của Phật soi rọi cả vũ trụ...
Trước khi ông dứt câu Vân Môn hỏi:
- Ngươi đang đọc thơ người nào đó, phải không?
Vân Môn vừa dứt câu, ông Tăng đã đầu lìa khỏi cổ !

[cunconmocoi]

293. Nghe gà gáy.

Trần Đề Hình vào núi tham học, Pháp Diễn hỏi:
- Lúc nhỏ Đề Hình có đọc qua thơ Tiểu Diễm không? Tôi nhớ có hai câu:

頻 呼 小 玉 元 無 事
Tần hô tiểu ngọc nguyên vô sự
只 要 檀 郎 認 得 聲
Chỉ yêu đàn lang nhận đắc thanh.

"Cô nàng gọi mãi những vô ích
Chỉ thằng tốt mã nghe ra thôi.”
(Tuệ Sĩ dịch)
Đề Hình ứng tiếng "Dạ!" Tổ nói: "Phải xét cho kỹ!"
Viên Ngộ từ ngoài về đứng hầu một bên hỏi:
- Nghe sư phụ đọc thơ Tiểu Diễm, Đề Hình có hiểu không?
- Ông ta chỉ nhận được tiếng: "Chỉ thằng tốt mã nghe ra thôi.”
- Nếu Đề Hình nhận được tiếng thì ông sai ở chỗ nào?
Tổ nói:
- Thế nào là ý tổ sư từ Tây sang? là cây bách trước sân.
Viên Ngộ có chút tỉnh ngộ, bèn ra ngoài, bỗng nhiên thấy một con gà bay lên hàng dậu, vỗ cánh gáy, bèn tự nhủ: "Đây chẳng là tiếng sao?" bèn vào thất làm bài kệ tỏ ngộ cảnh của mình trình lên Tổ:

金 鴨 香 消 錦 繡 幃
Kim áp hương tiêu cẩm tú vi
笙 歌 叢 裏 醉 扶 歸
Sanh ca tùng lý túy phù quy
少 年 一 段 風 流 事
Thiếu niên nhất đoạn phong lưu sự
只 許 佳 人 獨 自 知
Chỉ hứa giai nhân độc tự tri
昭 覺 克 勤
Chiêu Giác Khắc Cần
Ngỗng vàng màn gấm hết hương rồi
Say giữa đàn ca, đỡ dậy thôi
Một đoạn phong tình qua tuổi trẻ
Đành riêng người đẹp nhận ra ngươi.
(Tuệ Sĩ dịch)

Pháp Diễn nói: " Đó là việc lớn của Phật, Tổ; bọn căn nhỏ lực kém không thể làm được. Ta chỉ giúp vui cho ngươi thôi."
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông).

------------------

Trong thơ Tiểu Diễm, theo ngữ khí thì mục đích chỉ là cần nhận ra tiếng, nhưng theo bản ý thì nhận tiếng chưa đủ mà là muốn nhận tâm của người phát ra tiếng đó, do nhận tiếng mà vào thẳng nguồn tâm.

_____________

[cunconmocoi]

294. Quả linh.

Vân Môn có lần trú ở Linh Thụ Viện. Một sáng kia, có một viên quan đến thăm và hỏi:
- Quả linh của thầy bây giờ đã chín chưa?
- Chúng chưa hề xanh bao giờ.
(Zen Koans)

------------------

Ý của ông quan là Thiền pháp của Vân Môn đã chín mùi chưa? Vân Môn đơn giản đáp " Quả pháp luôn luôn chín mùi và chưa hề xanh bao giờ.” Quả pháp chính là tự tánh, là cốt tủy của thực tại, là cái vượt lên thời và không gian. Nó đã chín từ vô thủy. Kích thước của nó làm còi vũ trụ. Nó cứng như cục sắt và không có hàm răng người nào có thể cắn. Chỉ có hàm răng pháp mới có thể cắn và nếm vị ngọt của quả pháp này.

___________

[cunconmocoi]

295. Cột gỗ, lò lửa.

Một ông tăng hỏi Pháp Chân:
- Thiền sư trăm năm rồi, pháp truyền cho ai?
- Cột gỗ, lò lửa.
- Còn tiếp thụ không?
- Lò lửa, cột gỗ.
(Thiền Cơ)

---------------

Tự tánh không đâu không có; cột gỗ, lò lửa đều là tự tánh hiện thành.

___________

- Thiền sư trăm năm rồi, pháp truyền cho ai?

[cunconmocoi]

296. Thương lượng.

Tuyết Phong hỏi Huệ Toàn:
- Ngươi được chỗ vào phải làm sao?
- Cùng thiền sư thương lượng.
- Thương lượng ở đâu?
- Ở nơi đến, đi.
- Ngươi được chỗ vào phải làm sao?
Huệ Toàn không đáp được, thiền sư liền quơ gậy đánh.
(Thiền Cơ)

---------------

Ông tăng đã được chỗ vào còn thương lượng với thiền sư hay nên tự thương lượng?

___________

- Ngươi được chỗ vào phải làm sao?

[cunconmocoi]

297. Bài ca chăn trâu.

Nam Tuyền nói với Hy Vận:
- Lão tăng hát bài ca chăn trâu, thỉnh hòa thượng cùng hát.
- Ta tự có thầy.
Hy Vận đáp rồi từ biệt mà đi. Nam Tuyền tiễn ra đến cửa đưa lời nhận xét:
- Hòa thượng thân thể to lớn sao cái nón lại nhỏ vậy?
- Tuy là vậy, nhưng đại thiên thế giới đều ở trong đó.
(Thiền Cơ)

---------------

Ta tự có thầy là ta tự biết kiến tánh. Nón để đội che mưa, nắng; bên ngoài nhiễm bụi trần, bên trong là tự tánh: đại thiên thế giới đều ở trong tự tánh.

___________

- Hòa thượng thân thể to lớn sao cái nón lại nhỏ vậy?