Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

198. Ba lần gọi của Quốc Sư Huệ Trung.

Một hôm, quốc sư Huệ Trung gọi thị giả 3 lần, thị giả đều dạ.
Quốc sư Huệ trung bèn nói:
- Tưởng ta cô phụ ngươi, không ngờ ngươi cô phụ ta!
(Vô Môn Quan)

----------------

Quốc sư Huệ Trung không biết sanh năm nào, mất năm 775, tục truyền sống hơn 100 tuổi, được Lục tổ Huệ Năng truyền tâm ấn. Ông sống trên núi hơn 40 năm không đi đâu cả, nhưng danh tiếng vang vọng đến triều đình. Vua triệu ông về kinh để học hỏi.
Công án này có 2 giải thích trái ngược. Chúng tôi ghi lại cả hai để độc giả tham khảo:

1. Quốc sư gọi 3 lần thị giả đều dạ, nhưng không nhận ra cái tánh nghe của mình, nên mới bị trách.
(Thích Thanh Từ).

----------

2. Giữa gọi và dạ không có một cái gì cả. Sự nhận thức thuần túy chỉ thực sự xẩy ra trong trạng thái định.
"Tưởng ta cô phụ ngươi": sợ rằng những chỉ dậy kém cỏi của ta đã không làm ngươi tiến bộ.
"Không ngờ ngươi cô phụ ta": nhưng sự thực là ngươi đã đi ngược lại lời dậy của ta. Đây là lời chấp nhận của quốc sư vì trong thiền học người ta hy vọng trò phải tiến vượt thầy.
(Sekida)

______________

Một hôm, quốc sư Huệ Trung gọi thị giả :

_ Thiện Tâm !

_ Dạ !

_ Thiện Tâm !

_ Ai kêu ai đó !

_ Tưởng ngươi phụ ta, té ra ta phụ ngươi !

[cunconmocoi]

199. Que cứt khô.

Có ông tăng hỏi Vân Môn:
- Phật là gì?
- Que cứt khô.
(Vô môn Quan)

------------------

Mọi thiền sinh đều cố gắng tu tập để đạt giác ngộ và trở thành Phật. Họ coi Phật như một lý tưởng thanh tịnh, hoàn hảo, đáng kính nhất, cao cả nhất. Họ cố gắng vượt qua những ác độc, tội lỗi, chết chóc, nhân loại, tầm thường để trở thành một vị Phật như thế.
Vân Môn đã cố gắng phá hủy những khái niệm về Phật này bằng cách so sánh Phật với que cứt khô, là vật dụng như giấy vệ sinh ngày nay. Đức Phật không phải là Thượng Đế, ngài là một người giác ngộ.
(Kubose)

______________


_ Phật là gì ?

_

[cunconmocoi]

200. Lìa ngôn ngữ.

Một ông tăng hỏi Phong Huyệt:
- Nói hay im đều là ly, vi, làm sao thông mà không phạm?
- Ta vẫn nhớ là ở Giang Nam vào tháng ba, chim chá cô hót trong muôn hoa.
(Vô Môn Quan)

----------------

Ly là chủ quan, là tâm hướng nội là im.
Vi là khách quan, là tâm hướng ngoại là nói.
Nói hay im, chủ quan hay khách quan đều sai vì ở bản thể giới làm gì có chủ và khách.
Giang Nam là nơi nổi tiếng về trồng hoa. Hoa không lời nhưng cho hương thơm, chim vô tâm mà hót lảnh lót. Đó là cảnh hoa hương, điểu ngữ của Giang Nam, còn nói gì là thông là phạm nữa?
(Thánh Tham)

______________

_ Nói hay im đều là ly, vi, làm sao thông mà không phạm?

_

[cunconmocoi]

201. Ba gậy của Động Sơn.

Động Sơn đến tham học, Vân Môn hỏi:
- Vừa từ đâu lại?
- Tra Độ.
- Kiết hạ ở đâu?
- Chùa Báo Từ ở Hồ Nam.
- Rời chỗ đó lúc nào?
- Ngày 25 tháng 8.
- Tha cho ngươi ba gậy.
Hôm sau Động Sơn thưa:
- Đội ơn hòa thượng tha ba gậy, nhưng không biết con sai chỗ nào?
- Đồ giá áo túi cơm, Giang Tây, Hồ Nam đi đâu chẳng được!
Động Sơn do đó đại ngộ.
(Vô Môn Quan)

-----------------

Động Sơn trong công án này không phải là Động Sơn của dòng thiền Tào Động.
Những câu hỏi của Vân Môn đều là hỏi ngộ cảnh của Động Sơn. Động Sơn không hiểu thâm ý nên chỉ trả lời theo nghĩa thông thường. Do câu nói của Vân Môn, Động Sơn mới hiểu rằng không cần phải đi đâu xa, chân lý ở ngay trước mắt.
(Thánh Tham)

______________

Theo cunconmocoi đối với những câu hỏi "5 W" (where - when - why - what - who), người học Phật chân chính chỉ có một từ "No" để trả lời:

- Vừa từ đâu lại?
- Không biết. (Kia nào có khác chi đây, Chỉ có cõi vô minh mới có không gian giới hạn)

- Kiết hạ ở đâu?
- Không biết. (Có chỗ nào không phải là đạo tràng đâu !)

- Rời chỗ đó lúc nào?
- Không biết. (Thời gian chỉ có trong thế giới Mộng 3 chiều này [ngang - dọc - sâu], tạo thành chiều thứ 4. Hay nói khác đi "thời gian là sản phẩm của Ý Thức Mê Lầm").

[cunconmocoi]

202. Một được, một mất.

Tại Thanh Lương Tự, khi chư tăng tụ họp lại để nghe pháp trước bữa ngọ trai, Pháp Nhãn không nói, giơ tay chỉ vào bức mành tre. Hai ông tăng cùng đến cuốn mành lên.
Pháp Nhãn nói: "Một được, một mất.”
(Vô Môn Quan)

------------------

Mỗi sự việc đều có hai mặt, một tốt, một xấu; một được, một mất. Hai ông tăng cuốn mành là được, vì tỏ ra hiểu ý thầy, nhưng đồng thời cũng là mất vì ra vẻ ta đây là điều cấm kỵ trong thiền học.
(Sekida)

_____________

"Một được, một mất.” là HUỀ, là NHƯ NHIÊN.

[cunconmocoi]

203. Đệ tam tọa nói Pháp.

Ngưỡng Sơn nằm mộng thấy đến trời Đâu Xuất của Phật Di Lặc, ngồi vào hàng thứ ba. Có một vị tôn giả nói:
- Hôm nay người ở hàng thứ ba nói pháp.
Sơn bèn đứng dậy dộng gậy xuống mà rằng:
- Nghe cho kỹ! Nghe cho kỹ! Giáo pháp của Đại thừa là ly tứ cú, tuyệt bách phi.
(Vô Môn Quan)

-----------------

Ngưỡng Sơn là học trò của Quy Sơn. Hai thầy trò là sáng tổ của dòng Quy Ngưỡng.
Đây chỉ là một giấc mộng, nhưng trời đất lại chẳng phải là mộng sao?
Ngưỡng Sơn toàn thân là tâm bồ đề, ngay trong mộng cũng còn nói pháp.
(Thánh Tham)

______________

Chỉ là Thiền Sư Ngưỡng Sơn nằm mơ nói mớ thôi !

[cunconmocoi]

204. Trên đường gặp người đạt Đạo.

Ngũ tổ Pháp Diễn nói:
"Trên đường gặp người đạt đạo, không nói cũng không im, làm sao cho phải?"
(Vô Môn Quan)

-----------------

Đạo là đạo, nếu đã đạt Đạo thì không chỗ nào không là Đạo, không cần phải hỏi Đạo.
(Thánh Tham)

____________

_ "Trên đường gặp người đạt đạo, không nói cũng không im, làm sao cho phải?"

_

[cunconmocoi]

205. Thiếu nữ xuất định.

Ngày xưa, thuở đức Thế Tôn còn tại thế, bồ tát Văn Thù đến hội trường của chư Phật. Lúc đó chư Phật đã về quốc độ của các Ngài, chỉ có một thiếu nữ còn ngồi gần Phật tọa, tiến nhập cảnh giới tam muội. Văn Thù bèn hỏi đức Thế Tôn rằng :
- Tại sao vị nữ nhân này có thể ngồi gần Phật tọa mà con lại không thể làm được?
Thế Tôn nói:
- Ngươi hãy làm nàng xuất định mà hỏi?
Văn Thù đi quanh nữ nhân ba vòng, búng tay một cái nâng nàng lên tầng trời Phạm Thiên, lại xử dụng hết thần lực mà không làm nàng xuất định được.
Thế Tôn nói :
- Dù trăm ngàn Văn Thù cũng không khiến nàng xuất định được. Phía dưới quá 12 ức hà sa quốc độ, có một vị bồ tát tên là Võng Minh có thể làm cho nàng xuất định.
Ngay đó Võng Minh bồ tát từ dưới đất vọt lên, đến trước mặt thiếu nữ búng tay một cái, thiếu nữ liền ra khỏi định.
(Vô Môn Quan)

------------------

Thiếu nữ chỉ tâm, Phật tọa chỉ tâm điểm của định. Văn Thù còn chấp tướng Nam Nữ. Theo ý kiến lúc đó người nữ có 5 chướng thành ra không thành Phật được. Đó là: không kiên cố, không thanh tịnh, không dõng cảm, không từ bi, không trí huệ.
Phật bảo Văn Thù gọi thiếu nữ xuất định mà hỏi là bảo tự mình phản chiếu. Văn Thù đi quanh thiếu nữ 3 vòng là tỏ ý thông đạt 3 thế, biến 3 độc thành 3 đức, búng tay ám chỉ bỏ uế trược, giữ thanh tịnh, nhưng mà muốn giác người thì trước hết mình phải tự giác đã. 12 ức là chỉ 12 nhân duyên.
Võng Minh là phần sâu thẳm của tâm. Không ai có thể làm thiếu nữ xuất khỏi đại định được, trừ phi là chính cô ta.
(Thánh Tham)

_____________

Thánh Tham bàn trớt quớt !

"Võng Minh" ám chỉ thế giới vô minh này, "xuất định" ám chỉ thức tỉnh, tỉnh giác.

Đây là câu chuyện hư cấu, tác giả muốn trùng tuyên một ý của đức Lục Tổ Huệ Năng :

Phật pháp tại thế gian
Bất ly thế gian giác.
Ly thế mịch Bồ Đề,
Cáp như tầm thố giác.

(Phật pháp có ở thế gian
Không lìa đời mà ngộ.
Lìa đời tìm Chánh Giác,
Khác nào tìm sừng thỏ.)

[cunconmocoi]

206. Cây gậy của Ba Tiêu.

Ba Tiêu bảo đại chúng rằng: "Nếu các ngươi có gậy ta sẽ cho các ngươi gậy, nếu các ngươi không có gậy, ta sẽ đoạt đi "
(Vô Môn Quan)

-----------------

Cây gậy chỉ sự giác ngộ, nếu các ngươi đã ngộ, ta sẽ giúp các ngươi bảo nhiệm ngộ cảnh và tu đến toàn giác. Khi đã được toàn giác (không gậy) thì phải quên sự toàn giác đó đi (ta sẽ đoạt đi) không để lại vết tích gì.
(Sekida)

____________

Câu nói của Thiền Sư Ba Tiêu nhằm phá chấp (Thiện Ác, trái phải) cho đại chúng.

Sekida vọng tưởng trật lấc.

[cunconmocoi]

207. Người ấy là ai ?.

Đông Sơn Pháp Diễn nói: "Thích Ca, Di Lặc còn là nô tài của người ấy. Xin hỏi người ấy là ai?"
(Vô Môn Quan)

-----------------

Người ấy chỉ tự tánh.

____________

Tổ Đông Sơn Pháp Diễn chỉ muốn phá Pháp chấp cho người mà thôi. Vế thứ 2 "Người ấy là ai ?" là câu thừa (không cần suy nghĩ, không cần trả lời)