Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

118. Trường Sa đi dạo.

Một hôm, Trường Sa lên núi tản bộ. Khi về đến cổng chùa, thủ tọa hỏi rằng :
- Lão sư đi đâu vậy?
- Lên núi tản bộ.
- Đi tới đâu mới về?
- Trước, theo lối cỏ thơm mà đi; sau theo lối hoa rụng mà về!
- Rất giống xuân ý.
- Còn hơn sương thu rơi trên hoa sen.
(Bích Nham Lục)

----------------

Câu hỏi của thủ tọa "Lão sư đi đâu vậy?" là hỏi lão sư đã đạt tới cảnh giới nào?
Câu đáp của Trường Sa "Trước, theo... mà về" là nói "vô tâm" đi chơi núi thì còn có cảnh giới nào mà đạt.
Câu nói của thủ tọa "Rất giống xuân ý" là một cái bẫy giương ra, nếu Trường Sa trả lời thẳng thì "vô tâm" sẽ biến thành "hữu tâm.”
Trường Sa đáp "Còn hơn sương thu rơi trên hoa sen.” Sương thu là phiền não, hoa sen là mê hoặc, ý nói vô tâm đã thắng phiền não và mê hoặc.
(Long Mãn)

___________


"Bước chân phiêu-bạt giang-hồ,
Giờ đây trọn-vẹn cơ hồ nghỉ-ngơi.
Người ơi! Có biết người ơi!
Đường xưa ghi dấu, bạn đời làm quen?"

[cunconmocoi]

120. Cơm trong bình bát, nước trong thùng.

Có ông tăng hỏi Vân Môn :
- Thế nào là trần trần tam muội?
- Cơm trong bình bát, nước trong thùng.
(Bích Nham Lục)

------------

Trần trần là rất nhỏ, tam muội là định. Nếu có thể đem quán niệm tập trung vào một vi trần thì đạt được định. Câu đáp chỉ cảnh giới Tâm Vật hợp nhất.
(Long Mãn)

___________

[cunconmocoi]

123. Thể dụng của Bát Nhã.

Có ông tăng hỏi Trí Môn:
- Thể của Bát Nhã là gì?
- Trai ngậm trăng sáng.
- Dụng của Bát Nhã là gì?
- Con thỏ mang thai.
(Bích Nham Lục)

----------------

Bát Nhã là Trí Huệ khai ngộ. Trí huệ này khác với trí thức. Ông tăng lấy Bát Nhã phân ra Thể, Dụng để hỏi, nhưng Trí Môn trả lời đều cùng một dạng; chỉ thay trai bằng thỏ. Trai ngậm hạt trai, dưới ánh trăng chiếu xán lạn; thỏ mang thai cũng mỹ lệ. Ý của Trí Môn là trí huệ khai ngộ như trăng sáng chiếu khắp vạn vật. Trăng là chỉ Bát Nhã, chiếu khắp vạn vật là chỉ lòng từ bi của bậc bồ tát muốn độ tất cả chúng sanh.
(Viên Thông)

____________

Người hỏi đã vọng tưởng, nhưng Thiền sư Trí Môn vẫn từ bi trả lời, ngụ ý rằng "Ông tào lao lắm !"
Rồi hậu thế cái vị Viên Thông nhưng chẳng thông tí nào, đã cố vẽ vời giải thích cho những câu trả lời tối nghĩa của người xưa. (Tối nghĩa là DỤNG của T.s Trí Môn)

[cunconmocoi]

124. Ba cân gai.

Có ông tăng hỏi Động Sơn:
- Thế nào là Phật?
- Ba cân gai.
Ông tăng không hiểu chạy đi hỏi Trí Môn :
- Phật tức ba cân gai nghĩa là sao?
Trí Môn đáp :
- Trăm hoa nở đẹp như gấm thêu.
Ông tăng vẫn không hiểu, Trí Môn lại nói:
- Trúc phương Nam, mọc phương Bắc.
Ông tăng càng nghe càng không hiểu, quay trở lại Động Sơn và thuật lại đầu đuôi câu chuyện.
Động Sơn dậy ông:
- Nói không tỏ được sự, lời chẳng hợp cơ, chấp lời thì mất mạng, kẹt cú thì bị mê.
(Bích Nham Lục)

--------------

Ngôn ngữ chỉ là công cụ để diễn tả chân lý. Nếu chấp vào ngôn từ thì là đánh mất chân lý vậy.
(Thái Chí Trung)

_______________

[cunconmocoi]

126. Củ cải to của Triệu Châu.

Có ông tăng hỏi Triệu Châu:
- Từng nghe hòa thượng thân gặp Nam Tuyền phải không?
- Trấn Châu sản xuất củ cải to!
(Bích Nham Lục)

--------------

Nam Tuyền và Triệu Châu là 2 vị thiền sư danh tiếng. Nam Tuyền là sư phụ của Triệu Châu, ông tăng dĩ nhiên là biết điều đó, nên muốn qua Triệu Châu mà tìm hiểu thiền phong của Nam Tuyền. Triệu Châu biết thế nên mới trả lời "Trấn Châu sản xuất củ cải to.” Trấn Châu là chỗ ở của Triệu Châu, không phải là chỗ ở của Nam Tuyền. Câu đáp của Triệu Châu có ý nói ta có thiền của ta.
(Viên Thông)

_____________

Lại thêm lần nữa Viên Thông chẳng thông !

Tổ Triệu Châu trả lời "Trấn Châu sản xuất củ cải to !" (khác nào người Việt mình nói "nước mắm Phú Quốc ngon !"). Chỉ là một câu nói "đánh trống lảng", "vô thưởng vô phạt"; thế mà lại bị suy luận "ta có thiền của ta".

[cunconmocoi]

127. Lông mày Thúy Nham.

Hạ an cư kết thúc rồi, Thúy Nham nói với đại chúng rằng:
- Từ đầu hạ đến nay vì huynh đệ nói pháp, lông mày Thúy Nham còn không?
Bảo Phúc đáp :
- Làm cướp lòng rỗng.
Trường Khánh nói:
- Sinh vậy.
Vân Môn nói :
- Quan!
(Bích Nham Lục)

--------------

Tại Ấn Độ bắt đầu từ 15 tháng 5 trời mưa tầm tã trong 3 tháng, các ông tăng không thể đi ra ngoài vì sợ đạp trúng côn trùng vào mùa sinh sôi nẩy nở, nên ở trong chùa mà tu tập. Theo truyền tụng, hễ ai giảng pháp sai thì lông mày bị rụng.
Câu hỏi của Thúy Nham có nghĩa là:"Ta giảng pháp đúng hay sai?" Cũng có nghĩa là "Các ngươi có hiểu không?".
Câu đáp của Bảo Phúc có nghĩa là "Nghe lời giảng chân chính của thiền sư, học nhân chúng tôi rất quý trọng.”
Câu của Trường Khánh có nghĩa là "Đây là giáo huấn chân thật, nên lông mày mọc ra!"
Câu của Vân Môn có nghĩa "Qua cửa rồi thì phải cẩn thận.”
(Viên Thông)

_____________

Vân Môn trả lời "QUAN !" là một âm thanh rỗng, khác nào tiếng la "ki-áp" của võ sĩ Taekwondo, lại bị Viên Thông suy luận !

[cunconmocoi]

129. Tất cả mọi âm thanh đều là Phật thanh.

Một ông tăng hỏi Đầu Tử :
- Tất cả âm thanh đều là Phật thanh có phải không?
- Phải.
- Hòa thượng đừng để con nghe người đánh rắm.
Đầu Tử nghe rồi bèn đánh.
Ông tăng lại hỏi:
- Lời thô, tiếng tế đều quy về đệ nhất đế có phải không?
- Phải.
- Kêu hòa thượng là con lừa được không?
Đầu Tử nghe rồi lại đánh.
(Bích Nham Lục)

---------------

Ông tăng đặt câu hỏi chỉ thấy cái khuyết điểm của cá thể mà không nhìn thấy cái toàn thể. Đầu Tử đánh ông là để thức tỉnh ông đừng bị cá thể trói buộc tự ngã.
(Viên Thông)

___________

Viên Thông dẫn mọi người đi vào rừng rậm châu Phi rồi !

Vị Tăng ẫn danh này đối đáp đầy trí tuệ. Đầu tử đánh ông vì không còn lời gì để nói thêm ! Cũng có thể là "cái đánh yêu".

[cunconmocoi]

130. Lục bất thâu.

Có ông tăng hỏi Vân Môn:
- Pháp thân là thế nào?
- Lục bất thâu.
(Bích Nham Lục)

--------------


Câu đáp của Vân Môn có nghĩa là 6 căn chẳng thâu. 6 căn là: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý, là 6 giác quan của con người.
Muốn thành Phật thì phải từ bỏ "ngã" và "vọng.” 6 căn chính là ngã và vọng. Mắt thấy sắc thì muốn, tai nghe tiếng du dương liền động tâm, mũi ngửi thấy mùi thơm liền say, lưỡi nếm vị ngọt liền thích, thân cọ sát với người khác phái thì khoái.
Phủ nhận 6 căn, hay vượt lên 6 căn đều còn bị 6 căn trói buộc.
Câu đáp của Vân Môn có nghĩa là:"Ngươi tu chưa đủ, cho nên mới hỏi Phật, hỏi Thiền, đó chỉ là tướng bên ngoài, nếu muốn khai ngộ thì cứ nhìn dưới chân mình, bước từng bước thật trên đường Đạo."
(Viên Thông)

___________

Ông Tăng này căn cơ trình độ Tiểu Thừa, nên Tổ Vân Môn trả lời như thế. Nếu với bậc thượng căn ắt là Tổ trả lời khác, ví dụ như :

_ Cái gì không phải là Pháp Thân ?!

[cunconmocoi]

132. Cổ Phật và lộ trụ.

Vân Môn nói với chúng đệ tử:
- Cổ Phật và cây cột tương giao là cơ thứ mấy?
Đệ tử không ai đáp được. Vì vậy hòa thượng tự đáp:
- Đó là núi Nam mây giăng, núi Bắc mưa rơi!
(Bích Nham Lục)

----------------

Cổ Phật: là người giác ngộ; lộ trụ là cây cột ở ngoài cửa.
Câu nói của Vân Môn là để phá chấp quý (cổ Phật), tiện (cây cột) khiến thiền sinh có thể tiến vào tâm cảnh "vô ngã.”
Có mây thì tất phải mưa, không cần biết núi Bắc hay Nam. Dưới con mắt người đã khai ngộ mây, mưa là một, tự tha chẳng hai.
(Viên Thông)

____________

Tổ Vân Môn muốn trắc nghiệm chúng đệ tử, nhưng chưa ai trả lời được, Ngài đành buông thỏng một câu vô nghĩa (cắt đường suy luận) lại bị Viên Thông đem ra mổ xẽ.

[cunconmocoi]

135. Từ nơi nào tới?

Tuyết Phong hỏi Minh Châu:
- Từ đâu tới?
- Từ Giang Tây.
- Thấy Đạt Ma tổ sư ở đâu?
- Đã nói với hòa thượng rồi mà!
- Nói gì?
- Từ đâu tới?
(Thiền Cơ)

----------------

Thấy Đạt Ma ở đâu: là hỏi đã ngộ chưa? Câu đáp cuối trả lời đã ngộ rồi.

___________

Về đâu, về đấy, về đâu đấy !
Về mộng Tam Thiên nửa vấn cương.