Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

318. Đốn cây.

Tuyết Phong cùng đồ đệ vào rừng đốn cây, ông nói với đồ đệ:
- Đừng ngưng rìu cho tới khi chặt tới tâm điểm.
- Con đã chặt.
- Chư tổ truyền pháp cho đệ tử bằng cách ấn tâm, còn ngươi thì sao?
Ông tăng ném cái rìu xuống đất và nói:
- Truyền!
Tuyết Phong vớ lấy gậy và đánh ông.
(Zen Koans)

---------------

Thiền sinh học thiền không phải chỉ ở lúc ngồi thiền hay nghe giảng pháp mà ở cả trong khi làm công việc hàng ngày. Khi Tuyết Phong nói 'tới tâm điểm' không những chỉ tâm cây mà còn ám chỉ tâm người. Thiền sư chưa nói dứt lời, đồ đệ đã cắt ngang 'con đã chặt'. Tuyết Phong đổi đề tài và hỏi đồ đệ đã được truyền tâm ấn chưa? Ông tăng cần lời cảnh giới của Tuyết Phong vì ông hãy còn chấp vào 'truyền'. Nếu ông có thể ném được khái niệm truyền tâm như đã ném cái rìu thì hay biết bao! Cây có thể dùng rìu để chặt, nhưng tâm phải chặt bằng tâm, vì vậy ông tăng mới bị đánh.

_____________

[cunconmocoi]

319. Nhìn dưới chân.

Một đêm nọ, Pháp Diễn cùng đồ đệ vào chùa; đèn cầm trong tay bỗng bị gió thổi tắt. Pháp Diễn bảo các đồ đệ mỗi người nói một chuyển ngữ. Phật Quả Viên Ngộ nói:
- Nhìn dưới chân!
Câu nói này được Pháp Diễn tán thưởng.
(Thiền Đích Trí Tuệ Tinh Hoa)

-------------------

Chuyển ngữ là lời nói biểu hiện ngộ tâm. Ý Pháp Diễn là "Đi trong đêm tối phải nhờ đèn, nay đèn tắt, các ngươi nói phải làm sao đi, nói mau!" "Nhìn dưới chân" là một câu nói bình thường, nhưng khi đèn tắt thì có chuyện gì quan trọng hơn là nhìn dưới chân? Quan sát kỹ rồi mới bước thì khỏi ngã. Thiền học chỉ ta phải tự quán sát đừng để đi ra ngoài Phật đạo, dù hoàn cảnh tối tăm cũng không làm tắt ngọn đèn tự tâm.

______________




Đèn tắt hồi nào ?!

[cunconmocoi]

320. Cây và dây leo.

Có ông tăng hỏi Quy Sơn:
- Nghe nói thầy thường dạy học trò tham cứu câu nói " hữu cú, vô cú như cây và dây leo" có phải không?
- Phải.
- Con có thể hỏi thêm không?
- Đương nhiên, ngươi cứ việc hỏi.
- Khi cây ngã, dây leo khô thì "cú" đi về đâu?
Lúc dó Quy Sơn đang dùng bay trát tường bèn ném bay xuống đất, cười ha hả mà đi về phòng.
(Sinh Hoạt Thiền)

---------------

"Hữu cú, vô cú" là chỉ lưỡng biên. "Hữu" sở dĩ có là vì có "Vô"; "Vô" sở dĩ có là vì có "Hữu.” Có những cây phải có dây leo bám vào thì mới sống được; cây và dây leo cộng sinh. Nếu đã đạt tới cảnh giới 'không' tuyệt đối thì lưỡng biên phải gạt bỏ. Đó là cảnh giới "Nhất thiết giai không" của kinh Kim Cương vậy.

___________

[cunconmocoi]

321. Ta kêu viện chủ.

Một hôm Quy Sơn sai thị giả đi kêu viện chủ đến. Khi viện chủ đến, Quy Sơn nói:
- Ta kêu viện chủ, ngươi lại làm gì?
Viện chủ không trả lời được.
Quy Sơn lại sai thị giả đi kêu đệ nhất tọa đến. Khi đệ nhất tọa đến, Quy Sơn nói:
- Ta kêu đệ nhất tọa, ngươi lại làm gì?
Đệ nhất tọa cũng không trả lời được.
(Thiền Cơ)

-------------------

Quy Sơn phá cái chấp danh tướng cho Viện chủ và Đệ nhất tọa. Có người giảng Viện chủ và Đệ nhất tọa chỉ làm công việc của mình một cách máy móc, không tỉnh thức trong công việc vì vậy đã không thể hỏi ngược lại Quy Sơn "Thầy không biết con là Viện chủ sao?"

_____________




Tôi, Anh, Chúng ta ?!

[cunconmocoi]

322. Lồng đèn lớn.

Ngưỡng Sơn hỏi Quy Sơn:
- Thế nào là ý tổ sư từ Tây sang?
- Lồng đèn lớn.
- Chỉ cái đó thôi sao?
- Cái đó là cái gì?
- Lồng đèn lớn.
- Quả nhiên ngươi chưa biết.
(Thiền Cơ)

----------------

Ngưỡng Sơn hỏi tự tánh, Quy Sơn tùy tiện đáp "lồng đèn lớn.” Ngưỡng Sơn liền bị chấp vào lồng đèn nên bị Quy Sơn mắng.

___________

Người viết lời bình giải trên, quả nhiên đã bị Tổ Ngưỡng Sơn gạt. Trong giai thoại này, không phải Quy Sơn bị mắng.

[cunconmocoi]

323. Tốt ở chỗ nào?

Một hôm trời mưa, một ông tăng nói:
- Mưa tốt.
Ngưỡng Sơn hỏi:
- Tốt chỗ nào?
Ông tăng không đáp được.
Ngưỡng Sơn nói:
- Ta biết.
- Tốt chỗ nào?
Ngưỡng Sơn chỉ mưa.
(Thiền Cơ)

-----------------

Ông tăng nói mưa tốt là chỉ cảm giác. Ngưỡng Sơn chỉ mưa là ám chỉ tốt ở bản thân của mưa (tự tánh).

____________




Hậu quả sau khi đọc lời bình trên.

[cunconmocoi]

324. Tiếc thay một chén trà.

Đầu Tử đang uống trà nói:
- Sâm la vạn tượng đều ở trong chén trà này.
Trì Châu hòa thượng lật ngược chén trà:
- Sâm la vạn tượng ở đâu?
Đầu Tử than:
- Tiếc thay một chén trà!
(Thiền Cơ)

----------------

Chén trà chỉ tự tánh.

____________


Đầu Tử đang uống trà nói:
- Sâm la vạn tượng đều ở trong chén trà này.
Đây là dựa theo Kinh Hoa Nghiêm "Trên một đầu sợi lông chứa tam thiên thế giới"

Trì Châu hòa thượng lật ngược chén trà:
- Sâm la vạn tượng ở đâu?
Trì Châu hòa thượng không phải là không hiểu Đầu Tử đang nói lý Hoa Nghiêm, nhưng Ngài dùng lý Bát Nhã để phản biện "không có gì cả"

Đầu Tử than:
- Tiếc thay một chén trà!
Có thật Đầu Tử tiếc một tách nước trà hay không ? Thưa không ! Đầu Tử cho rằng Trì Châu hòa thượng không biết rằng trong Chơn Không đã Diệu Hữu tất cả.

VẠN PHÁP GIAI KHÔNG là giáo lý Đại Thừa, CHƠN KHÔNG DIỆU HỮU là giáo lý cao tột của đạo Phật _ giáo lý Nhất Thừa hay Tối Thượng Thừa.

Lời bình "Chén trà chỉ tự tánh" là câu nói nhãm nhí !

[cunconmocoi]

325. Hồ Hán đều ẩn.

Tuyết Phong thượng đường nói rằng:
- Các ngươi nên hiểu chuyện này: như đài gương sáng Hồ đến hiện Hồ, Hán đến hiện Hán.
Huyền Sa hỏi:
- Bỗng nhiên gương vỡ thì sao?
- Hồ, Hán đều ẩn!
(Thiền Cơ)

----------------

Gương chỉ tự tánh, Hồ, Hán chỉ ngoại trần, ngoại cảnh.

___________


Tuyết Phong thượng đường nói rằng:
- Các ngươi nên hiểu chuyện này: như đài gương sáng Hồ đến hiện Hồ, Hán đến hiện Hán.
Sư phụ Tuyết Phong đang dùng Giáo lý Nhị thừa (Tâm như đài gương sáng, ....)

Huyền Sa hỏi:
- Bỗng nhiên gương vỡ thì sao?
Đệ tử Huyền Sa dùng Giáo Lý Đại thừa (Nhất thiết pháp không) để "vấn đạo"

- Hồ, Hán đều ẩn!
Sư phụ Tuyết Phong dùng Giáo lý Nhất thừa để đáp.

[cunconmocoi]

326. Trương Chuyết.

Trương Chuyết đến tham phỏng Thạch Sương, Thạch Sương hỏi tên, Trương Chuyết đáp:
- Trương Chuyết.
- Tìm cái khéo còn chẳng được, cái vụng từ đâu lại?
Trương Chuyết có chỗ tỉnh ngộ bèn làm bài kệ:

光 明 寂 照 徧 河 沙
Quang minh tịch chiếu biến hà sa
凡 聖 含 靈 共 我 家
Phàm thánh hàm linh cộng ngã gia
一 念 不 生 全 體 現
Nhất niệm bất sinh toàn thể hiện
六 根 纔 動 被 雲 遮
Lục căn tài động bị vân già.
斷 除 煩 惱 重 増 病
Đoạn trừ phiền não trọng tăng bệnh
趣 向 眞 如 總 是 邪
Thú hướng chân như tổng thị tà
隨 順 眾 緣 無 罣 礙
Tùy thuận chúng duyên vô quái ngại
涅 槃 生 死 等 空 花
Niết bàn Sinh tử đẳng không hoa.

(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông)

Quang minh lặng chiếu khắp hà sa
Phàm thánh hàm linh vốn chung nhà
Một niệm chẳng sanh toàn thể hiện.
Sáu căn vừa động bị che lòa.
Phá trừ phiền não càng thêm bệnh.
Tìm đến chân như âu cũng là
Tùy thuận các duyên không chướng ngại
Niết bàn Sanh tử thảy không hoa.

(Thích Thanh Từ dịch)


----------------

Câu trả lời của Thạch Sương là lối chơi chữ. Chuyết có nghĩa là vụng về. Thạch Sương nhân tên của Trương Chuyết mà giảng tự tánh phải vượt lên đối đãi (khéo, vụng). Đọc bài kệ chúng ta có thể biết thế nào là tự tánh và làm thế nào để ngộ. Nếu ta cứ để tùy duyên không chấp không, hữu có thể đạt tới một niệm chẳng sanh, thì tự tánh tự nhiên hiển lộ. Nếu một niệm trụ cảnh thì là do thức tâm điều khiển rơi vào thế đế. Thiền vốn siêu việt. Các vị thiền sư để tiếp dẫn người học có lúc dùng khẳng định, có lúc dùng phủ định, có lúc dùng cả khẳng định và phủ định hoặc đều không dùng là vì sợ người học chấp không, chấp có. Như kinh Đại Niết Bàn đề cập đến 20 loại không như: thắng nghĩa không, vô vi không, vô tánh tự tánh không... đều là siêu việt phủ định; Dư không là siêu việt khẳng định; không không là siêu việt khẳng định và phủ định.
Tinh thần của nhà Thiền là như vậy, giống như một đám mây trong không, thiên biến vạn hóa, không thể nắm bắt được.

____________




Niết bàn Sinh tử đẳng không hoa.

[cunconmocoi]

327. Đại nhân duyên.

Có ông tăng hỏi Tiếu Nham Đức Bảo thiền sư:
- Nghe nói chư Phật xuất hiện vì một đại nhân duyên, xin hỏi đại sư nhân duyên đó là gì?
- Mặc áo, ăn cơm, đại tiện, tiểu tiện.
Ông tăng không chịu, chẳng lạy mà ra. Thiền sư kêu lại đọc cho bài kệ:

諸 佛 出 於 世
Chư Phật xuất ư thế
唯 爲 大 因 緣
Duy vi đại nhân duyên
屙 屎 並 放 尿
A thỉ tịnh phóng niệu
飢 餐 困 打 眠
Cơ xan khốn đả miên
目 前 緊 急 事
Mục tiền khẩn cấp sự
人 只 欲 上 天
Nhân chỉ dục thượng thiên
談 玄 共 說 妙
Đàm huyền cộng thuyết diệu
遭 罪 復 輸 錢
Tao tội phục thâu tiền

Chư Phật xuống trần thế
Chỉ vì đại nhân duyên
Đại tiện và tiểu tiện
Đói ăn, mệt ngủ liền.
Là chuyện gấp trước mắt
Người chỉ muốn lên trời
Nói huyền và nói diệu
Làm tội lại thâu lời.

Ông tăng mắc cỡ, lạy tạ rồi lui.
(Minh Tâm Kiến Tánh Thoại Thiền Tông).

--------------------

Mục đích của Thiền là được tâm bình thường. Mặc áo, ăn cơm, đại tiện, tiểu tiện, ngủ nghê đều là những sinh hoạt cơ bản của chúng sanh, cứ tùy duyên mà làm đừng cưỡng cầu thì được tâm bình thường, khế hợp với Đạo.

______________

"Mục đích của Thiền là được tâm bình thường.". Lời bình này sai rồi !
Nếu "Mục đích của Thiền là được tâm bình thường" thì Phật tử không cần học Phật, không cần tu Thiền chi cả, cứ sống với những buồn vui thương ghét của mình, cứ trôi lăn trong lục đạo, cứ luân hồi sanh tử triền miên.

Mục đích của Thiền là GIÁC NGỘ. Khi Giác Ngộ rồi mới thấy được tính bình đẳng của vạn pháp, cho nên sống không chọn lựa, không có tâm vọng cầu.

Tâm bình thường với vô minh ngu dốt, khác với tâm bình thường của vị đã thực chứng Chân lý Bất Nhị.