-
師。劍州賈氏子。弱冠為僧。徹證於 蓉之室。上堂。乾坤之內。宇宙之間 中有一寶。秘在形山。肇法師恁麽道 。祗解指蹤話迹。且不能拈示於人。 霞今日擘開宇宙。打破形山。為諸人 出。具眼者辨取。以拄杖卓一下。曰 。還見麽。鷺鶿立雪非同色。明月蘆 不似他。宣和已亥春示寂。塔全身於 山之南。
贊曰
入芙蓉室 忘來去路 打破形山 無本可據
君臣道合 月蘆藏鷺 倒駕慈航 渡人無數
-------------
sư。 kiếm châu cổ thị tử。nhược quán vi tăng。 triệt chứng ư phù dong chi thất。 thượng đường。càn khôn chi nội。 vũ trụ chi gian。 trung hữu nhất bảo。 bí tại hình san。 triệu pháp sư nhẫm ma đạo。 chi giải chỉ tung thoại tích。 thả bất năng niêm kì ư nhân。 đan hà kim nhật phách khai vũ trụ。 đả phá hình san。vi chư nhân niêm xuất。 cụ nhãn giả biện thủ。 dĩ trụ trượng trác。nhất hạ。 viết。 hoàn kiến ma。 lô tư lập tuyết phi đồng sắc。 minh nguyệt lô hoa bất tự tha。 tuyên hòa dĩ hợi xuân kì tịch。 tháp toàn thân ư hồng san chi nam。
tán viết :
nhập phù dong thất
vong lai khứ lộ
đả phá hình san
vô bổn khả cứ
quân thần đạo hợp
nguyệt lô tàng lô
đảo giá từ hàng
độ nhân vô sổ
-----------
Sư họ Cổ ở Kiếm Châu. Năm 16 tuổi xuất gia, đến với sư Phù Dung và đạt được yếu chỉ. Một lần nọ sư thăng đường, nói: “Trong vũ trụ có một vật báu ẩn tại Hình Sơn. Triệu pháp sư vì sao giải nói tung tích mà không nói rõ cho người biết?. Ngày nay Đan Hà tôi mở khai vũ trụ, đập phá Hình Sơn, vì các người mà khai mở. Những người có mắt nên nắm lấy, chống giữ”. Một hôm, sư nói: “Trở lại thấy được gì chăng? Chim cốc đứng trên tuyết thì màu sắc không đồng. Trăng sáng chiếu trên cụm hoa lau cũng chẳng giống nó”. Mùa xuân năm Tuyên Hòa sư thị tịch, táng toàn thân, tháp dựng phía Nam núi Hồng Sơn.
Bài tán:
Nhập thất Phù Dung
Quên đường lại qua
Đập nát Hình Sơn
Không gốc mà dựa.
Vua tôi hợp đạo
Trăng lau, chim ẩn
Quay thuyền từ lại
Đưa người vô số.
-
師。洺州孫氏子。得法於廣照。繼席 蘆。僧問。達磨面壁。此理如何。師 久。僧禮拜。師曰。今日被這僧一問 。直得口啞。上堂。冬去寒食。一百 五活人。路上死人無數。頭鑽荊棘。 謂眾生苦。拜掃事如何。骨堆上添土 。唯有出家人。不踏無生路。大眾。 道向甚麼去。南天台。北五臺。參。
贊曰
放一線道 禪淨對立 誰權誰實 千聖不識
大士應化 逆順罔測 東林結社 熊耳面壁
-------------
sư。lạc châu tôn thị tử。đắc pháp ư quảng chiếu。 kế tịch trường lô。 tăng vấn。 đạt ma diện bích。 thử lí như hà. sư lương cửu。 tăng lễ bái。sư viết。 kim nhật bị giá tăng nhất vấn。 trực đắc khẩu ách。thượng đường。 đông khứ hàn thực。nhất bách đan ngũ hoạt nhân。 lộ thượng tử nhân vô sổ。 đầu toản kinh cức。 tương vị chúng sanh khổ。 bái tảo sự như hà。 cốt đôi thượng thiêm thổ。 duy hữu xuất gia nhân。 bất đạp vô sanh lộ。 đại chúng。 thả đạo hướng thậm ma khứ。 nam thiên thai。 bắc ngũ đài。 tham。
tán viết :
phóng nhất tuyến đạo
thiện tịnh đối lập
thùy quyền thùy thật
thiên thánh bất thức
đại sĩ ứng hóa
nghịch thuận võng trắc
đông lâm kết xã
hùng nhĩ diện bích
-----------
Sư họ Tôn, người đất Lạc Châu, đắc pháp với sư Quảng Chiếu, và thừa kế Trường Lô. Một vị tăng hỏi: “Tổ Đạt Ma quay mặt vào vách, ý nghĩa như thế nào?”. Sư lặng yên một lúc, vị tăng đảnh lễ. Sư nói: “Hôm nay bị ông tăng này hỏi, tôi câm miệng”. Sư thăng đường, nói: “Đông đến tiết trời hàn thực, có một trăm lẻ năm người sống, trên đường vô số người chết. Chui đầu vào nơi gai gốc, lại bảo là chúng sinh khổ. Bái lạy xong rồi thì sao nữa?. Trên đống xương lại bồi thêm đất. Chỉ có người xuất gia, không đi trên con đường vô sinh. Này đại chúng, nên hướng về điều gì?. Nam Thiên Thai hay Bắc Ngũ Đài? Tham cứu!".
Bài tán:
Mở một mối đạo
Thiền Tịnh đối lập
Nào quyền nào thật
Ngàn thánh chẳng biết.
Đại sĩ ứng hóa
Nghịch thuận khó lường
Rừng đông lập hội
Hùng Nhĩ diện bích.
-
師。受單傳之旨於圓照室中。後出世 蘆。僧問。佛未出世時如何。師曰。 天著靴走。出世後如何。師曰。雨落 赤腳行。
贊曰
天晴著靴 佛未出世 出後如何 只者便是
如牛無角 是虎有翅 智鑑圓明 冰河夜熾
-------------
sư。 thụ đan truyền chi chỉ ư viên chiếu thất trung。 hậu xuất thế trường lô。 tăng vấn。 phật vị xuất thế thì như hà。 sư viết。 tình thiên trứ ngoa tẩu。xuất thế hậu như hà。 sư viết。vũ lạc xích cước hành。
tán viết:
thiên tình trứ ngoa
Phật vị xuất thế
xuất hậu như hà
chỉ giả tiện thị
như ngưu vô giác
thị hổ hữu sí
trí giám viên minh
băng hà dạ sí
-----------
Sư thọ yếu chỉ riêng trong thất của sư Viên Chiếu. Sau trụ ở chùa Trường Lô. Một vị tăng hỏi: “Lúc Phật chưa xuất thế thì sao?”. Sư nói: “Trời tạnh thì mang giày chạy”. Hỏi: “Sau khi xuất thế thì sao?”. Đáp: “Mưa xuống thì để chân không mà đi”.
Bài tán:
Trời tạnh mang ủng
Phật chưa xuất thế
Sau xuất ra sao
Chỉ ngay như vậy.
Như bò không sừng
Cọp lại có cánh
Gương trí tròn sáng
Đêm sông băng cuộn.
-
師。壽春府夏氏子。生而祥光現舍。 四歲。依淨照於嘉禾資聖。照舉良遂 麻谷因緣。問曰。如何是良遂知處。 師即洞明。後印心於長蘆信公。被旨 焦山。僧問。如何是佛。師曰。黃面 是真金貼。曰。如何是佛向上事。師 曰。一箭一蓮華。僧作禮。師彈指三 。後遷蘇之靈巖。退居包山。示寂。 於寺後。
贊曰
纔出胞胎 祥光現瑞 點著便知 宿根無諱
提揳童蒙 慈心普逮 靈巖峰頂 圓音斯在
-------------
sư。 thọ xuân phủ hạ thị tử。 sanh nhi tường quang hiện xá。thập tứ tuế。 y tịnh chiếu ư gia hòa tư thánh。 chiếu cử lương toại kiến ma cốc nhân duyên。 vấn viết。 như hà thị lương toại tri xứ。 sư tức đỗng minh。hậu ấn tâm ư trường lô tín công。bị chỉ trụ tiêu san。 tăng vấn。 như hà thị phật。 sư viết。 hoàng diện bất thị chân kim thiếp。 viết。 như hà thị phật hướng thượng sự。 sư viết。 nhất tiễn nhất liên hoa。 tăng tác lễ。sư đàn chỉ tam hạ。 hậu thiên tô chi linh nham。 thối cư bao san。 kì tịch。 tháp ư tự hậu。
tán viết:
tài xuất bào thai
tường quang hiện thụy
điểm trứ tiện tri
túc căn vô húy
đề tiết đồng mông
từ tâm phổ đãi
linh nham phong đính
viên âm tư tại
-----------
Sư họ Hạ, người phủ Thọ Xuân, lúc sinh ra có ánh sáng lành hiện quanh nhà. Năm 14 tuổi theo học sư Tịnh Chiếu ở Gia Hòa. Sư Tịnh Chiếu đưa ra nhân duyên Lương Toại gặp Ma Cốc. Hỏi: “Lương Toại nhận biết về nơi chốn ra sao?”. Sư tức thì rỗng suốt. Sau sư được sư Sùng Tín ở Trường Lô ấn tâm, được chỉ định đến Tiêu Sơn trụ trì. Một vị tăng hỏi: “Thế nào là Phật?" Đáp: “Mặt vàng không phải là gắn vàng vào.” Hỏi: “Thế nào là việc hướng thượng của Phật?.” Đáp: “Một mũi tên, một hoa sen”. Vị tăng đảnh lễ. Sư bấm ngón tay ba lần. Sau sư trụ tại núi Linh Nham, Tô Châu. Lại lui về Bao Sơn và thị tịch tại đây. Tháp dựng phía sau chùa.
Bài tán:
Vừa lọt lòng mẹ
Chiếu sáng điềm lành
Tiếp cận liền biết
Căn xưa không che.
Dẫn người đời sau
Tâm từ cùng khắp
Đỉnh núi Linh Nham
Viên âm còn đây.
-
師。左綿雍氏子。襁褓入寺。見佛喜 眉睫。人咸異之。試經得度。扣丹霞 室。霞問。如何是空劫已前自己。師 擬對。霞曰。你鬧在。且去。一日。 缽盂峰。豁然契悟。逕歸侍立。霞掌 。將謂你知有。師欣然拜之。住後上 堂。云。我於先師一掌下。伎倆俱盡 覓個開口處不可得。師終於臯寧崇先 塔於寺西華相嵨。諡悟空禪師。
贊曰
一掌之下 伎倆俱盡 將謂瞥地 旁觀者哂
夜月流輝 澄潭無影 巧拙不到 金鍼密穩
-------------
sư。 tả miên ung thị tử。cưỡng bảo nhập tự。 kiến phật hỉ động mi tiệp。 nhân hàm dị chi。 thí kinh đắc độ。 khấu đan hà chi thất。 hà vấn。 như hà thị không kiếp dĩ tiền tự kỉ。 sư nghi đối。 hà viết。nhĩ náo tại。 thả khứ。 nhất nhật。 đăng bát vu phong。hoát nhiên khế ngộ。 kính quy thị lập。 hà chưởng viết。 tương vị nhĩ tri hữu。 sư hân nhiên bái chi。 trụ hậu thượng đường。 vân。ngã ư tiên sư nhất chưởng hạ。kĩ lưỡng câu tận。 mịch cá khai khẩu xử bất khả đắc。 sư chung ư cao ninh sùng tiên。 tháp ư tự tây hoa tương ô thụy ngộ không thiền sư。
tán viết:
nhất chưởng chi hạ
kĩ lưỡng câu tận
tương vị miết địa
bang quan giả sẩn
dạ nguyệt lưu huy
trừng đàm vô ảnh
xảo chuyết bất đáo
kim châm mật ổn
-----------
Sư họ Ung, người đất Tả Miên. Lúc còn bồng trên tay vào chùa thấy tượng Phật thì vui mừng, nhìn không chớp mắt, mọi người đều cho là kỳ lạ. Thi kinh đắc pháp, đến chỗ của sư Đan Hà. Sư Đan Hà hỏi: “Cái ta trước kiếp Không là gì?” Sư không trả lời được. Ông đến đây náo loạn à?. Sư bỏ đi. Một ngày nọ, sư leo lên núi Bát Vu, hốt nhiên khế ngộ, khi về đứng bên thầy. Sư Đan Hà đưa bàn tay ra, nói: “ Ta sắp nói cho ông biết đây”. Sư hoan hỷ bái tạ. Sau thăng đường nói: “Dưới một bàn tay của thầy tôi, có đủ tài nghệ, nhưng tìm kiếm chỗ mở miệng chẳng thể được”. Sư thị tịch tại Cao Ninh, Sùng Tiên, tháp dựng tại phía Tây Hoa Tướng Ô, thụy là Ngộ Không thiền sư.
Bài tán:
Dưới lòng bàn tay
Có đủ tài nghệ
Vừa nói thoáng qua
Người nghe diễu cợt.
Luồng sáng đêm trăng
Đầm trong không ảnh
Khéo vụng chẳng có
Kim vàng ẩn kín.
-
師。隰州李氏子。得度于淨明寺。十 受具。十八遊方。至汝州香山成枯木 參問有省。後謁丹霞。問。如何是空 劫已前自己。師曰。井底蝦蟆吞卻月 三更不借夜明簾。霞曰。未在。更道 師擬議。霞打一拂子。曰。又道不借 。師於言下釋然。遂作禮。霞曰。何 道取一句。曰。宏智今日失機遭罪。 曰。未暇打得你去。後歷住長蘆。天 童等剎。衲子雲臻。宋紹興丁丑十月 日。端坐告眾。書偈而逝。龕留七日 顏色如生。塔于東谷。
贊曰
丹霞一拂 泥丸拋棄 超空劫外 摸自家鼻
三更不借 失錢遭罪 太白峰孤 法流大地
-------------
sư。 thấp châu lí thị tử。đắc độ ư tịnh minh tự。 thập tứ thụ cụ。 thập bát du phương。 chí nhữ châu hương san thành khô mộc。 tham vấn hữu tỉnh。hậu yết đan hà。 vấn。 như hà thị không kiếp dĩ tiền tự kỉ。sư viết。 tỉnh để hà mô thôn khước nguyệt。 tam canh bất tá dạ minh liêm。 hà viết。 vị tại。 canh đạo。 sư nghĩ nghị。hà đả nhất phất tử。 viết。hựu đạo bất tá。 sư ư ngôn hạ thích nhiên。 toại tác lễ。hà viết。 hà bất đạo thủ nhất cú。 viết。 hoành trí kim nhật thất cơ tao tội。 hà viết。vị hạ đả đắc nhĩ khứ。 hậu lịch trụ trường lô。 thiên đồng đẳng sát。 nạp tử vân trăn。 tống thiệu hưng đinh sửu thập nguyệt bát nhật。 đoan tọa cáo chúng。 thư kệ nhi thệ。 kham lưu thất nhật。nhan sắc như sanh。 tháp vu đông cốc。
tán viết:
đan hà nhất phất
nê hoàn phao khí
siêu không kiếp ngoại
mạc tự gia tị
tam canh bất tá
thất tiền tao tội
thái bạch phong cô
pháp lưu đại địa
-----------
Sư họ Lý người đất Thấp Châu, đắc pháp tại chùa Tịnh Minh, 14 tuổi thọ giới cụ túc, 18 tuổi du phương cầu học, đến Nhữ Châu Hương Sơn thì không phát huy thêm được gì, sau đó tham vấn có chỗ tỉnh ngộ. Sau đó yết kiến sư Đan Hà, sư Đan Hà hỏi: “Trước kiếp Không thì như thế nào?” Sư đáp:
“Đáy giếng ểnh ương toan nuốt trăng
Ba canh không dựa bóng trăng vàng”.
Sư Đan Hà nói: “Chưa ở đây mà đã đổi đường” . Sư định đối đáp thì sư Đan Hà đánh một phất tử, bảo: “Đã nói rằng không nương dựa”. Sư nghe liền tỉnh ngộ, liền đảnh lễ. Sư Đan Hà nói: “Sao không nói một câu?”. Đáp: “Hoành Trí hôm nay không hợp cơ nên có tội”. Sư Đan Hà nói: “Chưa rảnh để đánh ông đấy”. Sau sư trụ tại các chùa Trường Lô, Thiên Đồng, nơi có nhiều người tu hành. Ngày 8 tháng 10 năm Đinh Sửu Thiệu Hưng đời nhà Tống, sư đoan tọa cáo chúng, đề bài kệ, và hóa. Nhục thân quàng 7 ngày, sắc diện như còn sống. Tháp dựng tại Đông Cốc.
Bài tán:
Đan Hà một phất
Vứt bỏ hòn bùn
Vượt qua kiếp Không
Tự sờ lấy mũi
Ba canh chẳng dựa
Mất tiền chịu khổ
Một núi Thái Bạch
Pháp tuôn đại địa.
-
師。保福居煦禪師法嗣也。僧問。如 是佛。師曰。量才補職。僧云。補職 如何。師曰。天台杖子。問。如何是 真實之體。師曰。今日好寒。僧云。 旨如何。師曰。千山萬山雪。
贊曰
三覺圓極 量才補職 天台杖子 隨緣遊食
今日好寒 漫山雪色 真實之體 千秋追憶
-------------
sư。 bảo phúc cư hú thiện sư pháp tự dã。 tăng vấn。 như hà thị phật。sư viết。 lượng tài bổ chức。 tăng vân。 bổ chức hậu như hà。 sư viết。 thiên thai trượng tử。 vấn。 như hà thị chân thật chi thể。 sư viết。 kim nhật hảo hàn。 tang vân。 ý chỉ như hà。 sư viết。 thiên san vạn san tuyết。
tán viết:
tam giác viên cực
lượng tài bổ chức
thiên thai trượng tử
tùy duyên du thực
kim nhật hảo hàn
mạn san tuyết sắc
chân thật chi thể
thiên thu truy ức
-----------
Sư thừa kế thiền sư Bảo Phúc Cư Hú. Một vị tăng hỏi: “Thế nào là Phật?”. Sư đáp: “Lượng tài mà bổ chức vụ”. Vị tăng nói: “Sau khi bổ chức thì như thế nào?”. Sư đáp: “Cây tích trượng của Thiên Thai Tông”. Hỏi: “Thể chân thực là gì?”. Sư đáp: “Hôm nay thích trời lạnh”. Vị tăng nói: “Ý chỉ là gì?”. Sư đáp: “Ngàn núi vạn núi có tuyết”.
Bài tán:
Tam giác hoàn chỉnh
Lượng tài bổ chức
Cây gậy Thiên Thai
Tùy duyên du thực.
Hôm nay rất lạnh
Núi tuyết một màu
Thể tánh chân thật
Nhớ mãi ngàn thu.
-
師。乃婺州智者嗣如禪師法嗣也。無 句機緣。祥符良度禪師。宣化德濟禪 。皆師之法嗣。
贊曰
至言無說 至德無功 聞聞不聞 口信耳充
寂而常照 法眼圓通 寶林葉落 凋樹焦桐
-------------
sư。nãi vụ châu trí giả tự như thiền sư pháp tự dã。vô ngữ cú cơ duyên。tường phù lương độ thiền sư。tuyên hóa đức tế thiền sư。giai sư chi pháp tự。
tán viết:
chí ngôn vô thuyết
chí đức vô công
văn văn bất văn
khẩu tín nhĩ sung
tịch nhi thường chiếu
pháp nhãn viên thông
bảo lâm diệp lạc
điêu thụ tiêu đồng
-----------
Sư thừa kế thiền sư Trí Giả Tự Như tại Vụ Châu. Cơ duyên giáo pháp không để lại văn ngôn. Các thiền sư Tường Phù Lương Độ, Tuyên Hóa Đức Tế đều thừa kế pháp của sư.
Bài tán:
Chí ngôn vô thuyết
Chí đức vô công
Nghe mà không nghe
Lời thật đầy tai.
Tịch mà thường chiếu
Pháp nhãn viên thông
Bảo Lâm lá rơi
Điêu tàn ngô đồng.
-
師。印心長蘆。出世天童。上堂。劫 運步。世外橫身。妙契不可以意到。 證不可以言傳。直得虛靜歛氛。白雲 向寒巖而斷。靈光啟暗。明月隨夜船 來。正恁麼時。作麼生履踐。偏正不 離本位。縱橫那涉語因緣。僧問如何 是道。師曰。十字街頭休斫額。
贊曰
妙契匪意 真證離言 當街斫額 舉棹迷源
橫身劫外 徹底掀翻 正偏回玄 如珠走盤
-------------
sư。 ấn tâm trường lô。 xuất thế thiên đồng。 thượng đường。 kiếp tiền vận bộ。 thế ngoại hoành thân。 diệu khế bất khả dĩ ý đáo。 chân chứng bất khả dĩ ngôn truyền。 trực đắc hư tĩnh liễm phân。bạch vân hướng hàn nham nhi đoạn。linh quang khải ám。 minh nguyệt tùy dạ thuyền nhi lai。 chánh nhẫm ma thì。 tác ma sanh lí tiễn。thiên chánh bất tằng li bổn vị。 tung hoành na thiệp ngữ nhân duyên。tăng vấn như hà thị đạo。 sư viết。thập tự nhai đầu hưu chước ngạch。
tán viết:
diệu khế phỉ ý
chân chứng li ngôn
đương nhai chước ngạch
cử trạo mê nguyên
hoành thân kiếp ngoại
triệt để hiên phiên
chánh thiên hồi huyền
như châu tẩu bàn
-----------
Sư được tâm ấn tại Trường Lô, khai pháp tại Thiên Đồng. Sư thượng đường nói: “Kiếp kiếp bước chân xoay vần đây đó, thân ngang dọc trên đời. Không thể dùng ý mà đến chỗ vi diệu được. Cái thực chứng thì lại không thể dùng ngôn từ để truyền đạt. Mặc dù đến được cảnh tượng hư tỉnh, ẩn tàng thì như đám mây trắng kia khuất sau đỉnh núi lạnh. Ánh sáng linh diệu xóa tan u tối. Ánh trăng sáng theo thuyền đêm trở lại đúng lúc. Làm gì để sinh khởi chỗ đã bước đi qua. Thiên hay chánh đều không rời bổn nguyên. Dọc ngang không liên hệ gì để nói đến nhân duyên. Một vị tăng hỏi: “Đạo là gì?” Sư đáp: “nơi ngã tư đường khéo kẻo u đầu”.
Bài tán:
Khế hợp chẳng phải ý
Thực chứng rời văn ngôn
Ngoài đường bị bể đầu
Tay chèo thuyền lạc nguồn.
Thân trải qua bao kiếp
Hết trở rồi lại xoay
Thẳng, nghiêng về ảo diệu
Như hạt châu đó đây.
-
師。乃寶林文慧禪師法嗣。無語句機 。
贊曰
尋師林間 霧掩豹斑 箭鋒相拄 敗興而還
不存朕兆 名落塵寰 就身拈出 法施非慳
-------------
sư。 nãi bảo lâm văn tuệ thiền sư pháp tự。 vô ngữ cú cơ duyên。
tán viết:
tầm sư lâm gian
vụ yểm báo ban
tiễn phong tương trụ
bại hưng nhi hoàn
bất tồn trẫm triệu
danh lạc trần hoàn
tựu thân niêm xuất
pháp thi phi khan
-----------
Sư kế thừa thiền sư Bảo Lân Văn Tuệ. Cơ duyên hóa độ không lưu lại văn ngôn.
Bài tán:
Giữa rừng mong tìm Thầy
Sương che beo lốm đốm
Mũi tên cùng chống đỡ
Thành bại đều về chung.
Chẳng còn điềm gì báo
Tên tuổi lạc trần hồng
Nhận thân khi lấy bỏ
Bố thí pháp khắp cùng.
-
師。錢塘夏侯氏子。慧林懷深禪師法 。僧問。飛來山色。示清淨法身。合 溪聲。演廣長舌相。正當恁麽時。如 何是雲門一曲。師曰。芭蕉葉上三更 。曰。一向全提超佛祖。滿筵朱紫盡 音。師曰。逢人不得錯舉。上堂不用 求真。何須息見。倒騎牛兮入佛殿。 笛一聲天地空。不知誰識瞿曇面。
贊曰
雲門一曲 夜雨彈蕉 逢人錯舉 滴水難消
瞿曇面目 不打自招 山色飛來 仰止迢迢
-------------
sư。 tiền đường hạ hầu thị tử。 tuệ lâm hoài thâm thiền sư pháp tự。 tăng vấn。 phi lai san sắc。 kì thanh tịnh pháp thân。hợp giản khê thanh。 diễn quảng trường thiệt tướng。 chánh đương nhẫm ma thì。 như hà thị vân môn nhất khúc。 sư viết。 ba tiêu diệp thượng tam canh vũ。 viết。 nhất hướng toàn đề siêu phật tổ。 mãn diên chu tử tận tri âm。 sư viết 。 phùng nhân bất đắc thác cử。thượng đường bất dụng cầu chân。 hà tu tức kiến。 đảo kị ngưu hề nhập phật điện。 khương địch nhất thanh thiên địa không。 bất tri thùy thức cù đàm diện。
tán viết:
vân môn nhất khúc
dạ vũ đạn tiêu
phùng nhân thác cử
tích thủy nan tiêu
cù đàm diện mục
bất đả tự chiêu
san sắc phi lai
ngưỡng chỉ điều điều
-----------
Sư họ Hạ Hầu, người đất Tiền Đường, kế thừa pháp của thiền sư Tuệ Lâm Hoài Thâm. Một vị tăng hỏi: “Sắc núi Phi Lai biểu thị pháp thân thanh tịnh, hòa hợp với âm thanh khe suối diễn tấu tướng lưỡi rộng dài. Chính vào lúc ấy thì thế nào? Thế nào là một khúc của Vân Môn?” Sư nói: “Mưa canh ba dội trên tàu lá chuối”. Hỏi: “Một hướng đưa ra siêu Phật Tổ, một buổi tiệc đỏ tía đều là tri âm là sao?”. Đáp: “Gặp người không được nêu ra điều sai lạc, thượng đường không cầu chân thực, không cần thấy người cưỡi trâu ngược vào Phật điện, một tiếng sáo trời đất đều không, không rõ ai biết mặt ngài Cù Đàm".
Bài tán:
Một khúc hát Vân Môn
Mưa đêm trên tàu chuối
Gặp người nói lỗi lầm
Giọt nước khó mà tan.
Diện mục ngài Cù Đàm
Không đánh mà tự khai
Màu sắc núi Phi Lai
Ngưỡng trông lên cao vút.
-
師。除州吳氏子。兒時。母為洗手瘍 因曰。是甚麽。對曰。我手似佛手。 失怙恃。依真歇於長蘆。時大休首眾 器之。後遯迹象山。百怪不能惑。深 開悟。復見休。蒙印可。住後上堂。 尊有密語。迦葉不覆藏。一夜落花雨 。滿城流水香。
贊曰
我手佛手 阿師多口 遯迹象山 痴狂外走
機契天童 百怪潛匿 達磨不識 世尊無密
-------------
sư。 trừ châu ngô thị tử。nhi thì。 mẫu vi tẩy thủ dương。 nhân viết。 thị thậm ma。đối viết。 ngã thủ tự phật thủ。 trường thất hỗ thị。 y chân hiết ư trường lô。 thì đại hưu thủ chúng khí chi。 hậu độn tích tượng san。 bách quái bất năng hoặc。 thâm dạ khai ngộ。 phục kiến hưu。 mông ấn khả。 trụ hậu thượng đường。 thế tôn hữu mật ngữ。 già diệp bất phúc tàng。 nhất dạ lạc hoa vũ。 mãn thành lưu thủy hương。
tán viết :
ngã thủ phật thủ
a sư đa khẩu
độn tích tượng san
si cuồng ngoại tẩu
ki khế thiên đồng
bách quái tiềm nặc
đạt ma bất thức
thế tôn vô mật
-----------
Sư họ Ngô, người đất Trừ Châu. Lúc còn bé một hôm mẹ rửa tay sư có mụt nhọt nên hỏi: “Tay này là gì?”. Đáp: “Tay con như tay Phật”. Lớn lên cha mẹ đều qua đời, theo sư Chân Hiết tại Trường Lô xuất gia. Bấy giờ sư Đại Hưu làm thủ chúng biết sư là hàng pháp khí. Sau đó sư ẩn tu nơi núi Tượng Sơn, trăm quái đều không thể làm cho mê hoặc. Một đêm khuya nọ thì khai ngộ, liền đến gặp sư Đại Hưu, được ấn chứng. Sau làm trụ trì, thượng đường nói: “Đức Thế Tôn có mật ngữ, Ca Diếp không che đậy. Một đêm mưa hoa rụng. Nước trôi hương khắp thành.”
Bài tán:
Tay con như tay Phật
A, sư thật lắm lời!
Ẩn tông tích Tượng sơn
Si cuồng chạy bên ngoài.
Cơ khế hợp Thiên Đồng
Trăm quái yêu trốn tránh
Ngài Đạt Ma không biết
Thế Tôn chẳng dấu kín.
-
師。婺州王氏子。靈隱慧禪師法嗣也 僧問。如何是截斷眾流句。師曰。佛 開口無分。曰。如何是函蓋乾坤句。 師曰。匝地普天。曰。如何是隨波逐 句。師曰。有時入荒草。有時上孤峯 上堂。黃昏雞報曉。半夜日頭明。驚 起雪獅子。瞠開紅眼睛。上堂。去年 。今年柳。顏色馨香。喝一喝。良久 。若不得這一喝。幾乎道著依舊。且 道。道著後如何。眼睛突出。
贊曰
雲門三句 何勞下註 把定世界 亦趨亦步
雪獅眼紅 野狐尾露 梅柳馨香 令人仰慕
-------------
sư。 vụ châu vương thị tử。linh ẩn tuệ thiền sư pháp tự dã。 tăng vấn。như hà thị tiệt đoạn chúng lưu cú。 sư viết。phật tổ khai khẩu vô phân。 viết。 như hà thị hàm cái càn khôn cú。 sư viết。 táp địa phổ thiên。 viết。 như hà thị tùy ba trục lãng cú。 sư viết。hữu thì nhập hoang thảo。 hữu thì thượng cô phong。 thượng đường。 hoàng hôn kê báo hiểu。 bán dạ nhật đầu minh。 kinh khởi tuyết sư tử。 sanh khai hồng nhãn tình。thượng đường。 khứ niên mai。 kim niên liễu。 nhan sắc hinh hương。hát nhất hát。 lương cửu viết。nhược bất đắc giá nhất hát。 cơ hồ đạo trứ y cựu。 thả đạo。đạo trứ hậu như hà。 nhãn tình đột xuất。
tán viết:
vân môn tam cú
hà lao hạ chú
bả định thế giới
diệc xu diệc bộ
tuyết sư nhãn hồng
dã hồ vĩ lộ
mai liễu hinh hương
lệnh nhân ngưỡng mộ
-----------
Sư họ Vương, người Vụ Châu, kế thừa pháp của sư Tuệ chùa Linh Ẩn. Một vị tăng hỏi: “Một câu dứt dòng luân chuyển của chúng sinh là câu gì?” Sư nói: “Phật Tổ mở miệng đều không nói lời phân biệt”. Hỏi: “Một câu gồm thu cả càn khôn là câu gì?”. Sư đáp: “Vòng khắp đất trời”. Hỏi: “Một câu theo đuổi làn sóng gợn* là câu gì?”. Đáp: “ Khi thì vào rừng hoang, khi thì lên đỉnh vắng”. Sư thượng đường, nói: “Gà báo sáng lúc hoàng hôn, nửa đêm mặt trời mọc trên đầu. Sư tử trắng vùng đứng dậy. Con mắt mở rộng”. Sư thượng đường, nói: “Năm ngoái cây mai, năm nay cây liễu. Sắc diện thơm tươi.” Sư quát lớn, sau đó lại bảo: “Nếu không có tiếng quát này thì dường như đạo lại nêu ra lối cũ. Mà cái đạo hiển hiện ấy sau sẽ ra sao? con mắt sáng đột nhiên xuất hiện”.
……..
*ba lãng 波浪: Tỉ dụ dòng tâm tư, suy tưởng lên xuống như thủy triều.
Bài tán:
Ba câu tại Vân Môn
Sao khổ nhọc chú giải
An định bầu thế giới
Cứ từng bước mà làm.
Sư tử trắng mắt đỏ
Cáo hoang để lộ đuôi
Mai liễu hương thơm ngát
Khiến người người tấm tắc.
-
師。生而歧嶷。不類常童。長學出世 。參足庵於雪竇。庵令看柏樹子話。 省。呈頌曰。西來祖意庭前柏。鼻孔 寥寥對眼睛。落地枯枝纔 跳。松蘿亮槅笑掀騰。庵頷之。出世 童。六坐道場。兩奉天旨。法道之盛 可想見也。示寂說偈曰。六十六年。 罪犯彌天。打個 跳。活陷黃泉。塔全身於本山。
贊曰
從來無名 喚作庭柏 白日見鬼 受趙州惑
末後拈出 秤錘是鐵 淵源有自 知恩報德
-------------
sư。 sanh nhi kì nghi。 bất loại thường đồng。 trưởng học xuất thế pháp。 tham túc am ư tuyết đậu。 am lệnh khán bách thụ tử thoại。 hữu tỉnh。 trình tụng viết。tây lai tổ ý đình tiền bách。tị khổng liêu liêu đối nhãn tình。lạc địa khô chi tài khiêu。tùng la lượng cách tiếu hiên đằng。am hạm chi。 xuất thế thiên đồng。 lục tọa đạo tràng。 lưỡng phụng thiên chỉ。 pháp đạo chi thịnh。khả tưởng kiến dã。 kì tịch thuyết kệ viết。 lục thập lục niên。tội phạm di thiên。 đả cá khiêu。 hoạt hãm hoàng tuyền。 tháp toàn thân ư bổn san。
tán viết:
tòng lai vô danh
hoán tác đình bách
bạch nhật kiến quỷ
thụ triệu châu hoặc
mạt hậu niêm xuất
xứng chùy thị thiết
uyên nguyên hữu tự
tri ân báo đức
-----------
Sư từ thuở nhỏ đã khác lạ, không giống những đứa trẻ khác, lớn lên học pháp xuất thế. Tham kiến sư [Túc] Am tại Tuyết Đậu, sư Am ra lệnh sư khán thoại đầu “cây bách trước sân” khiến sư có chỗ tỉnh ngộ, liền trình kệ:
Ý tổ Tây lai, bách trước sân
Lổ mũi cao xa đối nhãn quang
Cành khô rơi xuống văng trên đất
Cao vút tùng xanh bật tiếng cười.
Sư Am gật đầu. Sư đến Thiên Đồng, trụ trì sáu đạo tràng, hai lần sư phụng sắc chỉ ban khen cho thấy rằng đạo pháp hưng thịnh. Lúc sắp thị tịch sư nói kệ:
Sáu mươi sáu năm
Phạm tội đầy trời
Một đập nhảy tung
Vùi sống suối vàng
Tháp dựng tại núi xưa, táng toàn thân.
Bài tán:
Từ không tên mà đến
Gọi người quét sân tùng
Ban ngày lại thấy quỷ
Thật nhận lầm Triệu Châu.
Chỗ tột cùng nắm mở
Quả cân sắt kiên cố
Tự có gốc có nguồn
Tri ân và báo đức.
-
師。溫州人。中竺元妙禪師法嗣。上 。龍生龍。鳳生鳳。老鼠養兒沿街棟 達磨大師不會禪。歷魏遊梁乾打閧。 上堂。風蕭蕭。葉飄飄。雲片片。水 茫。江干獨立向誰說。天外飛鴻三兩 。師品行高卓。每與同參靈隱蘊衷禪 師往來酬唱。深歎末法難乎其人。勘 諸方。並無當意衲子。遂不付法嗣。 門一宗自師而止矣。
贊曰
龍生龍子 法承中竺 沿棟拋磚 引來無玉
同道唱酬 狂歌當哭 稽首金貂 狗尾連續
-------------
sư。 ôn châu nhân。 trung trúc nguyên diệu thiền sư pháp tự。thượng đường。 long sanh long。phụng sanh phụng。 lão thử dưỡng nhi duyên nhai đống。 đạt ma đại sư bất hội thiền。 lịch ngụy du lương can đả hống。 thượng đường。 phong tiêu tiêu。 diệp phiêu phiêu。 vân phiến phiến。 thủy mang mang。 giang can độc lập hướng thùy thuyết。 thiên ngoại phi hồng tam lưỡng hành。 sư phẩm hành cao trác。 mỗi dữ đồng tham linh ẩn uẩn trung thiền sư vãng lai thù xướng。 thâm thán mạt pháp nan hồ kì nhân。 khám nghiệm chư phương。tịnh vô đương ý nạp tử。 toại bất phó pháp tự。 vân môn nhất tông tự sư nhi chỉ hĩ。
tán viết:
long sanh long tử
pháp thừa trung trúc
duyên đống phao chuyên*
dẫn lai vô ngọc*
đồng đạo xướng thù
cuồng ca đương khốc
kê thủ kim điêu
cẩu vĩ liên tục
-----------
Sư người đất Ôn Châu, thừa pháp sư Trung Trúc Nguyên Diệu. Sư thượng đường, nói: “Rồng sinh rồng, phụng sinh phụng. Con chuột nọ nuôi con trên nóc nhà ở ngoài đường. Tổ Đạt Ma chẳng rõ thiền, đến Lương qua Ngụy nhiều chỗ ồn náo”. Sư thượng đường nói: “Gió hiu hiu, lá rơi rơi, mây giăng giăng, nước mênh mông, bên sông đứng nhìn ai mà thuyết, ngoài trời ba con chim Hồng bay thành hai hàng”. Phẩm hạnh sư cao thượng, mỗi khi cùng đồng đạo tham kiến sư Linh Ẩn Uẩn Trung, xướng đối, than thời mạt pháp, tìm khắp các phương khó thấy người thực chứng, cũng không có kẻ xuất gia xứng ý nên không trao truyền pháp. Tông Vân Môn từ đời sư ngừng phát triển.
Bài tán:
Rồng lại sinh rồng con
Trung Hoa nối Thiên Trúc
Chỉ là gạch ngói thôi
Không tìm đâu ra ngọc.
Cùng đồng đạo xướng họa
Khóc than bài cuồng ca
Khấu đầu trước kim điêu**
Đuôi chó liên tục vẩy.
..............................
* phao chuyên dẫn ngọc 拋磚引玉 đưa ngói lấy ngọc.
** Lối phục sức nhà Hán, mũ của quan Thị-trung thường-thị đều cắm đuôi con điêu, đúc con ve vàng đeo vào cho đẹp, vì thế gọi các kẻ quyền quý là nhị điêu 珥貂
-
師參長翁淨。值淨上堂。舉靈雲見桃 悟道因緣。頌曰。一個烏梅似本形。 蛛結網打蜻蜓。蜻蜓落了兩邊翅。堪 笑烏梅齩鐵釘。師不覺失笑曰。早知 是火。飯熟幾多時。沒承印記。出世 門。示眾曰。盡大地是學人一卷經。 盡乾坤是學人一隻眼。以這個眼。讀 是經。千萬億劫。常無間斷。諸人還 得讀得麽。如看讀得。老僧請他喫個 無米油糍。
贊曰
燈原是火 日月同明 失聲一笑 鼻直眼橫
無米油糍 覿面相呈 畢竟如何 梅齩鐵釘
-------------
sư tham trưởng ông tịnh。 trị tịnh thượng đường。 cử linh vân kiến đào hoa ngộ đạo nhân duyên。 tụng viết。 nhất cá ô mai tự bổn hình。 tri chu kết võng đả tinh đình。 tinh đình lạc liễu lưỡng biên sí。 kham tiếu ô mai giảo thiết đinh。 sư bất giác thất tiếu viết。tảo tri đăng thị hỏa。 phạn thục cơ đa thì。một thừa ấn kí。 xuất thế lộc môn。 kì chúng viết。 tận đại địa thị học nhân nhất quyển kinh。 tận càn khôn thị học nhân nhất chích nhã。 dĩ giá cá nhãn。 độc như thị kinh。thiên vạn ức kiếp。 thường vô gián đoạn。 chư nhân hoàn khán đắc độc đắc ma。 như khán độc đắc。lão tăng thỉnh tha khiết cá vô mễ du chi。
tán viết:
đăng nguyên thị hỏa
nhật nguyệt đồng minh
thất thanh nhất tiếu
tị trực nhãn hoành
vô mễ du chi
địch diện tương trình
tất cánh như hà
mai giảo thiết đinh
-----------
Sư tham kiến sư Trưởng Ông Như Tịnh. Sư Tịnh thượng đường đưa ra nhân duyên sư Linh Vân thấy hoa đào ngộ đạo. Nói kệ rằng:
Hình dáng ô mai giống in khuôn
Nhện kia giăng lưới bắt chuồn chuồn
Hai cánh chuồn chuồn sa vướng lưới
Nực cười mai nọ ngoạm chiếc đinh.
Sư chợt nín cười, thưa: “Sớm biết đèn là lửa, cơm nấu bao lâu mới chín”. Sư Như Tịnh theo đó ấn chứng cho sư. Sư khai pháp tại Lộc Môn, nói với đồ chúng: “Khắp cùng đại địa người học một quyển kinh. Tận càn khôn người học đều có mắt như nhau. Dùng mắt ấy đọc kinh ấy trong thiên vạn ức kiếp không gián đoạn. Các vị có xem được, đọc được chăng?. Nếu như xem và đọc được thì lão tăng mời người ấy ăn thứ bánh trộn dầu không làm bằng gạo này.
Bài tán:
Đèn vốn từ lửa có
Nhật nguyệt cùng chiếu sáng
Cười lớn đến khan giọng
Mũi dọc mắt thì ngang.
Bánh dầu không bột gạo
Cùng đến để gặp nhau
Cứu cánh như thế nào?
Cây mai cắn đinh sắt.
-
師。洪州黃氏子。年十一。丁父憂。 出家。十八納戒。參鹿門。問。如何 盡乾坤是學人一隻眼。門曰。汝被一 卷遮却也。師擬對。門搖手曰。不。 漆桶去。師於言下有省。出住青州普 。遷東都萬壽。室中三百問。戡驗學 者。聲被大河南北。師示微疾。說偈 逝。壽六十九。塔分仰山栖隱。陽臺 水院。
贊曰
以如是眼 讀如是經 窮未來際 徹底惺惺
百問雲興 幾能折合 麟趾振振 神駒馺馺
-------------
sư。 hồng châu hoàng thị tử。niên thập nhất。 đinh phụ ưu。toại xuất gia。 thập bát nạp giới。 tham lộc môn。 vấn。 như hà thị tận càn khôn thị học nhân nhất chích nhãn。 môn viết。 nhữ bị nhất quyển già tức dã。 sư nghĩ đối。 môn diêu thủ viết。bất。 khoái tất dũng khứ。 sư ư ngôn hạ hữu tỉnh。 xuất trụ thanh châu phổ chiếu。 thiên đông đô vạn thọ。 thất trung tam bách vấn。 kham nghiệm học giả。 thanh bị đại hà nam bắc。 sư kì vi tật。 thuyết kệ nhi thệ。 thọ lục thập cửu。 tháp phân ngưỡng san tê ẩn。 dương đài thanh thủy viện。
tán viết:
dĩ như thị nhãn
độc như thị kinh
cùng vị lai tế
triệt để tinh tinh
bách vấn vân hưng
ki năng chiết hợp
lân chỉ chấn chấn
thần câu cập cập
-----------
Sư họ Hoàng, người Hồng Châu. Năm 11 tuổi mồ côi cha liền xuất gia. Năm 18 tuổi thọ giới cụ túc, tham vấn sư Lộc Môn, hỏi: “ Học nhân trong khắp trời đất chỉ có một thứ mắt là thế nào?”. Sư Lộc Môn nói: “Ông vướng vào một quyển sách rồi đó”. Sư định đối đáp nhưng sư Lộc Môn vẫy tay nói: “Hãy mau đi sơn lại cái thùng gỗ”. Sư nghe vậy có chỗ tỉnh ngộ. Sư trụ tại chùa Phổ Chiếu ở Thanh Châu, lại dời về chùa Vạn Thọ ở Đông Đô. Sư từng ở trong thất đưa ra 300 câu hỏi cho người tu xét nghiệm, tiếng tăm vang dậy Nam Bắc Đại Hà. Sư có bệnh nhẹ, nói bài kệ mà hóa, thọ 69 tuổi. Tháp dựng tại Ngưỡng Sơn Thê Ẩn, Dương Đài, viện Thanh Thủy.
Bài tán:
Lấy con mắt như thị
Đọc trang kinh như thị
Cùng tận đến vị lai
Quán thấu triệt thông minh.
Trăm câu hỏi mây nỗi
Thời cơ phân rồi hợp
Đạo trường đồng phát triển
Vó ngựa thần qua mau.
-
師。參辯公於青州。問。離四句。絕 非。請師直指西來意。辯曰。昨日有 恁麼問。打出去也。師曰。今日又如 何。曰。你得恁麼不識痛癢。師禮拜 辯曰。可惜許棒折也。師直得汗下。 初出住青州真堂靈塔。金貞元三年乙 亥。遷滏陽大明。當南宋高宗紹興二 五年。師為少林二十一世也。
贊曰
四句百非 通身白汗 直下知歸 鐵鑄生漢
橫抽寶劍 梵天血濺 凜凜寒光 高著眼看
-------------
sư。 tham biện công ư thanh châu。 vấn。 li tứ cú。 tuyệt bách phi。thỉnh sư trực chỉ tây lai ý。 biện viết。 tạc nhật hữu nhân nhẫm ma vấn。 đả xuất khứ dã。 sư viết。 kim nhật hựu như hà。 viết。 nhĩ đắc nhẫm ma bất thức thống dưỡng。 sư lễ bái。 biện viết。 khả tích hứa bổng chiết dã。 sư trực đắc hãn hạ。 sư sơ xuất trụ thanh châu chân đường linh tháp。 kim trinh nguyên tam niên ất hợi。 thiên phũ dương đại minh。 đương nam tống cao tông thiệu hưng nhị thập ngũ niên。sư vi thiểu lâm nhị thập nhất thế dã。
tán viết:
tứ cú bách phi
thong thân bạch hãn
trực hạ tri quy
thiết chú sanh hán
hoành trừu bảo kiếm
phạm thiên huyết tiễn
lẫm lẫm hàn quang
cao trứ nhãn khán
-----------
Sư tham kiến sư Biện tại Thanh Châu. Hỏi: “Lìa tứ cú, tuyệt bách phi, xin thầy chỉ thẳng ý nghĩa việc Tổ từ Tây Trúc đến đây?”. Sư Biện nói: “Ngày hôm qua có người hỏi như vậy, ta đã đánh cho và đuổi ra ngoài”. Hỏi: “Ngày nay thì sao?”. Đáp: “Ông được cái là không bi ết đau”. Sư lễ bái. Sư Biện nói: “Đáng tiếc là gậy đã gãy”. Sư trực ngộ, toát mồ hôi. Sư lần đầu trụ tại tháp Chân Đường, Thanh Châu. Năm Ất Hợi Trinh Nguyên thứ ba dời về chùa Đại Minh bên sông Phủ Dương. Đời vua Tống Cao Tông, niên hiệu Thiệu Hưng thứ 25 sư trụ trì đời thứ 21 tại chùa Thiếu Lâm.
Bài tán:
Tứ cú bách phi
Thân toát mồ hôi
Biết ngay đường về
Sắt đúc hảo hán.
Rút ngang kiếm báu
Phạm thiên đẫm máu
Ánh thép lạnh lùng
Mắt nhìn sáng tỏ.
-
師。一日。侍大明次。偶於生臺。見 拾食。乃拍手。雀飛去。大明向師背 打一掌。師驚顧之。明曰。若是雀子 。我孤負你。不是雀子。你孤負我。 罔測。明曰。幸是可憐生。互相孤負 。師因有省。師侍大明十載。深加秘 重。一日。抽單。罔不疑怪。或問。 侍者何往。明曰。諸方來。諸方去。 介意哉。曰。參學何如。明曰。道有 參學。栽他頭角。道無參學。減他威 。
贊曰
生臺雀子 一彈便起 負汝負吾 得皮得髓
秘重深加 殷勤十載 如珪如璋 花開碓嘴
-------------
sư。 nhất nhật。 thị đại minh thứ。 ngẫu ư sanh đài。 kiến tước thập thực。 nãi phách thủ。tước phi khứ。 đại minh hướng sư bối thượng đả nhất chưởng。 sư kinh cố chi。 minh viết。 nhược thị tước tử。 ngã cô phụ nhĩ。bất thị tước tử。 nhĩ cô phụ ngã。 sư võng trắc。 minh viết。 hạnh thị khả liên sanh。 hỗ tương cô phụ khứ。 sư nhân hữu tỉnh。 sư thị đại minh thập tái。 thâm gia bí trọng。 nhất nhật。 trừu đan。 võng bất nghi quái 。 hoặc vấn。 thể thị giả hà vãng。 minh viết。 chư phương lai。 chư phương khứ。 hà giới ý tai。 viết。 tham học hà như。 minh viết。 đạo hữu tham học。 tài tha đầu giác。 đạo vô tham học。 giảm tha uy quang。
tán viết:
sanh đài tước tử
nhất đạn tiện khởi
phụ nhữ phụ ngô
đắc bì đắc tủy
bí trọng thâm gia
ân cần thập tái
như khuê như chương
hoa khai đối chủy
-----------
Sư một hôm đang hầu sư Đại Minh chợt thấy có một con chim sẻ trên sảnh đường đang mổ thức ăn liền vung tay khiến chim sợ bay lên. Sư Đại Minh đến gần đập tay vào lưng sư. Sư giật mình quay lại. Sư Đại Minh nói: “Nếu là con chim thì tôi phụ lòng ông. Nếu không phải là con chim thì ông phụ lòng tôi”. Sư suy nghĩ. Sư Đại Minh lại nói: “May mà còn có lòng thương người. Bỏ qua cái chuyện phụ lòng nhau”. Sư nhân đó có tỉnh ngộ. Sư theo hầu sư Đại Minh 10 năm, lòng càng kính trọng. Một hôm sư rút được cái thăm trống không nhưng lòng chẳng lấy làm quái lạ. Có người hỏi: “Cái Thể đi về đâu?”. Sư Đại Minh nói: “Các phương đến, các phương đi, đâu có ý giới hạn”. Hỏi: “Tham học thì như thế nào?”. Sư Đại Minh nói: “Nói là có tham học tức mang thêm sừng trên đầu. Nói là chẳng tham học tức giảm uy quang.”
Bài tán:
chim ở trên đài
đánh liền đứng dậy
phụ anh phụ tôi
được da được tủy
càng ngày càng trọng
mười năm ân cần
ngọc khuê ngọc chương
hoa nở miệng chày
-
師。初謁普照寶公。公曰。兄弟年俊 正宜扣參。老僧當年。念念常以佛法 事。師避席曰。和尚而今何如。曰。 如生冤家相似。師曰。若非此語。幾 我枉行千里。寶下禪床。握師手曰。 家。次造玉山。山舉洞山覩影話。師 置疑。山曰不。疑言句是為大病。子 疑矣。則病發也。子知此病。則子藥 。一日。讀五位頌。至拆合旋歸炭裏 坐。忽悟。曰。今日方知。病即藥也 白山。山曰。料掉沒交涉。師曰。和 此回瞞我不得也。師禮拜而去。
贊曰
瞞我不得 更不瞞人 藏身炭裏 擲地金聲
縱橫拈出 宇宙魂驚 新豐曲調 日午三更
-------------
sư。 sơ yết phổ chiếu bảo công。 công viết。 huynh đệ niên tuấn。 chánh nghi khấu tham。 lão tăng đương niên。 niệm niệm thường dĩ phật pháp vi sự。 sư tị tịch viết。 hòa thượng nhi kim hà như。viết。 như sanh oan gia tương tự。 sư viết。 nhược phi thử ngữ。 cơ lụy ngã uổng hành thiên lí 。 bảo hạ thiền sàng。 ác sư thủ viết。 tác giả。 thứ tạo ngọc san。 san cử đỗng san đổ ảnh thoại。 sư trí nghi。 san viết bất nghi ngôn cú thị vi đại bệnh。 tử kí nghi hĩ。tắc bệnh phát dã。 tử tri thử bệnh。 tắc tử dược dã。 nhất nhật。 độc ngũ vị tụng。 chí sách hợp toàn quy thán lí tọa。 hốt ngộ。 viết。 kim nhật phương tri。 bệnh tức dược dã。 bạch san。 san viết。 liệu điệu một giao thiệp。 sư viết。 hòa thượng thử hồi man ngã bất đắc dã。sư lễ bái nhi khứ。
tán viết:
man ngã bất đắc
canh bất man nhân
tàng thân thán lí
trịch địa kim thanh
túng hoành niêm xuất
vũ trụ hồn kinh
tân phong khúc điều
nhật ngọ tam canh
-----------
Lần đầu sư tham yết sư Phổ Chiếu Bảo Công. Sư Bảo Công nói: “Anh còn trẻ trung, nên gõ cửa tham kiến [thiện tri thức]. Lão tăng tuổi này mà vẫn không quên lấy Phật pháp làm sự nghiệp”. Sư liền rời chỗ ngồi, thưa: “Hòa thượng hiện nay như thế nào?”. Đáp: “Tương tự như sinh oan gia”. Sư hỏi: “Nếu chẳng phải lời ấy thì tôi đã uổng công gian khổ ngàn dặm để đến nơi này”. Bảo Công bước xuống thiền sàng, nắm tay sư nói: “Người làm”. Sau sư đến tham kiến sư Ngọc Sơn. Sư Ngọc Sơn nêu thoại đầu: “Động Sơn thấy bóng”. Sư khởi nghi. Sư Ngọc Sơn nói: “Không khởi nghi ngôn cú thì đó là kẻ mắc bệnh nặng. Khi nghi thì bệnh phát khởi. Biết bệnh thì [cái biết bệnh] đó chính là thuốc. Một hôm, sư đọc tụng Ngũ Vị, đến câu: “tán ra hợp lại ngồi trong đám tro” thì tỉnh ngộ, nói: “Hôm nay mới rõ biết bệnh tức là thuốc”. Sau đó trình với sư Ngọc Sơn, sư Ngọc Sơn nói: “Liệu mà giảm bớt sự giao tế”. Sư nói: “Hòa thượng lại dối tôi nhưng không dối được”. Nói xong sư lễ mà lui ra.
Bài tán:
Lừa tôi chẳng được
Lại chẳng lừa người
Dấu thân trong than
Kim thanh* gieo xuống.
Dọc ngang buông nắm
Hồn vũ trụ kinh
Tân Phong** hợp khúc
Đoan ngọ canh ba.
.............
*Tiếng kim, một thứ tiếng trong bát âm. ◎Như: tiếng cái kiểng, cái thanh la gọi là tiếng kim. Ngày xưa thu quân thì khoa chiêng, nên gọi là minh kim thu quân 鳴金收軍.
**Hán Cao Tổ đóng đô ở Trường An. Thái thượng hoàng muốn về đất Phong là quê cũ. Nhà vua liền cho sửa sang cảnh Trường An cho giống đất Phong, xây chùa, và cho di dân ở đất Phong đến, gọi là Tân Phong. (Tự điển Hán Việt Từ Nguyên)
-
師。生河內蔡氏。參勝默。看長沙轉 己話。無入。默曰。我只願你遲會。 忽有省。復看玄沙未徹語。參雪巖。 偶見雞飛鳴。乃大悟。巖付衣。偈勉 流通大法。自是兩河三晉。咸仰師名 始住淨土。次遷萬壽。金章宗癸丑。 迎入禁庭。躬自問法。賜錦袈裟。丁 。詔住仰山。元太宗二年。復奉勅主 壽。師博覽羣書。內外無不貫徹。三 閱大藏。法錄若干行世。元定宗元年 午夏。書偈而逝。荼毗。舍利無數。 人分墖供養。
贊曰
跨岑大蟲 鞭玄沙虎 撲地雞飛 無容犯忤
枯木龍吟 丹霄鳳舞 無影林中 春光徧普
-------------
sư。 sanh hà nội sái thị。tham thắng mặc。 khán trường sa chuyển tự kỉ thoại。 vô nhập。 mặc viết。 ngã chỉ nguyện nhĩ trì hội。 sư hốt hữu tỉnh。 phục khan huyền sa vị triệt ngữ。 tham tuyết nham。 ngẫu kiến kê phi minh。nãi đại ngộ。 nham phó y。kệ miễn dĩ lưu thông đại pháp。tự thị lưỡng hà tam tấn。 hàm ngưỡng sư danh。 thủy trụ tịnh thổ。 thứ thiên vạn thọ。 kim chương tông quý sửu。 nghênh nhập cấm đình。 cung tự vấn pháp。 tứ cẩm ca sa。 đinh tị。 chiếu trụ ngưỡng san。 nguyên thái tông nhị niên。 phục phụng sắc chủ vạn thọ。sư bác lãm quần thư。 nội ngoại vô bất quán triệt。 tam duyệt đại tạng。 pháp lục nhược can hành thế。 nguyên định tông nguyên niên bính ngọ hạ。 thư kệ nhi thệ。 đồ bì。 xá lợi vô sổ。 môn nhân phân tháp cung dưỡng。
tán viết:
khóa sầm đại trùng
tiên huyền sa hổ
phác địa kê phi
vô dong phạm ngỗ
khô mộc long ngâm
đan tiêu phụng vũ
vô ảnh lâm trung
xuân quang biến phổ
-----------
Sư họ Sái, người đất Hà Nội (Hà Nam). Sư tham yết sư Thắng Mặc, khán thoại đầu “Trường sa chuyển tự kỷ” nhưng không hội được. Sư Thắng Mặc nói: ‘Ta chỉ mong ông hội chậm thôi”. Sư đột nhiên đại ngộ. Sư trở lại khán cùng tuyệt văn ngữ trong Huyền Sa, tham vấn sư Tuyết Nham, thấy gà gáy và bay lên, sư hốt nhiên đại ngộ. Sư Tuyết Nham truyền y, nói kệ khuyên sư lưu thông đại pháp. Từ đó vùng lưỡng Hà, tam Tấn đều ngưỡng mộ danh sư. Sư trụ tại chùa Tịnh Độ, sau dời về chùa Vạn Thọ. Năm Quý Sửu đời vua Chương Tông (Kim), sư được nghênh đón vào hoàng cung, vua tự mình vấn pháp, và ban tặng áo ca sa gấm. Năm Đinh Tị sư phụng chiếu trụ tại chùa Ngưỡng Sơn. Năm Thái Tông thứ 2, sư lại phụng chiếu trụ chùa Vạn Thọ. Sư rộng hiểu các kinh sách, nội điển, ngoại điển đều thấu triệt, ba lần duyệt lại Đại Tạng kinh, sao chép lưu hành thế gian. Mùa hạ năm Bính Ngọ đời Định Tông nhà Nguyên, sư viết bài kệ mà hóa. Môn đồ hỏa táng thu vô số xá lợi, dựng tháp cúng dường.
Bài tán:
Cưỡi Sầm Đại Trùng
Đánh cọp Huyền Sa
Phủi đất gà bay
Không dung ngỗ nghịch.
Khô mộc long ngâm
Đan tiêu phụng múa
Giữa rừng vắng bóng
Ánh xuân khắp nơi.
-
師。生太原文水張氏。參萬松。松問 從何處得箇消息。便恁麼來。師曰。 老大大。向學人納敗闕作麼。曰。老 僧過在何處。師曰。學人且禮拜。暫 和尚蓋覆却。松大喜。師壬辰出住少 。定宗戊申詔住和林興國。憲宗辛亥 徵至北亭問道。世祖庚申俾師總領釋 。復天下僧尼廢寺。賜號光宗正辯禪 。乙亥七月坐脫。師說法三十餘年。 如鼓雷霆揭日月。後仁宗履位。仍追 師號。命詞臣撰文表其墖。尊隆特甚
贊曰
嶮巖機峻 獅子返躑 子歸就父 父全不識
人天之師 佛祖之則 寵褒勅命 光明烜赫
sư。 sanh thái nguyên văn thủy trương thị。 tham vạn tùng。 tùng vấn 。 tòng hà xử đắc cá tiêu tức。 tiện nhẫm ma lai。 sư viết。 lão lão đại đại。 hướng học nhân nạp bại khuyết tác ma。 viết。 lão tăng quá tại hà xử。sư viết。 học nhân thả lễ bái。 tạm vi hòa thượng cái phúc tức。 tùng đại hỉ。 sư nhâm thần xuất trụ thiếu lâm。 định tông mậu thân chiếu trụ hòa lâm hưng quốc。hiến tông tân hợi trưng chí bắc đình vấn đạo。 thế tổ canh thân tỉ sư tổng lĩnh thích giáo。 phục thiên hạ tăng ni phế tự。 tứ hào quang tông chánh biện thiền sư。 ất hợi thất nguyệt tọa thoát。 sư thuyết pháp tam thập dư niên。 như cổ lôi đình yết nhật nguyệt。 hậu nhân tông lí vị。 nhưng truy phong sư hào。 mệnh từ thần soạn văn biểu kì tháp 。tôn long đặc thậm。
tán viết:
hiểm nham ki tuấn
sư tử phản trịch
tử quy tựu phụ
phụ toàn bất thức
nhân thiên chi sư
phật tổ chi tắc
sủng bao sắc mệnh
quang minh huyên hách
-----------
Sư họ Trương, người Văn Thủy, Thái Nguyên. Sư tham kiến sư Vạn Tùng, sư Vạn Tùng hỏi: “Ông từ đâu biết tin mà đến đây?”. Đáp: “Lão lão, đại đại hướng về học nhân để thu nhận kẻ thiếu sót như tôi”. Hỏi: “Lão tăng đã từng đến những đâu?”. Sư nói: “Học nhân lễ bái, tạm vì hòa thượng mà che khuất chỗ sai lệch”. Sư Vạn Tùng nghe xong rất vui mừng. Năm Nh âm Thìn sư trụ chùa Thiếu Lâm. Năm Mậu Thân hiệu Định Tông sư nhận chiếu trụ trì chùa Hòa Lâm, Hưng Quốc. Năm Tân Hợi vua Hiến Tông vời sư đến đình Bắc hỏi đạo. Năm Canh Thân vua Thế Tổ khiến sư thống lĩnh Phật giáo, hồi phục chư tăng ni và chùa chiềng hoang phế, ban hiệu là Quang Tông Chánh Biện Thiền Sư. Tháng 7 năm Ất Hợi sư an tọa mà hóa, thuyết pháp hơn 30 năm, như sấm sét vang dội nhật nguyệt. Sau vua Nhân Tông khi còn tại vị đã truy phong hiệu cho sư, sai người soạn văn bia, rất mực cung kính.
Bài tán:
Núi hiểm lòng trần cao
Sư tử chùn chân bước
Con quy về theo cha
Cha hoàn toàn chẳng biết.
Làm thầy trời và người
Khuôn phép chư Phật Tổ
Sắc lệnh ban ân sủng
Rực rỡ ánh quang minh.
-
師。生汾州陽城魏氏。首參雪峰恒。 參太原湥。皆有所詣。然終未脫略。 參雪庭。庭問。當機一句。試拈出看 。師擬對。庭遽曰。家產被人藉沒了 。還在者裏叫屈。師大悟。曰。誰奈 何。庭曰。者風顛漢出去。師曰。仁 義道中。且與一拜。執侍十載。後奉 主少林。元世祖至元巳丑正月示微疾 謂維那曰。古人坐脫立亡即不無。於 衲僧分上皆餘事也。山僧則不然。言 而逝。闍維門人分靈骨舍利。建墖少 寶應兩處。
贊曰
家產藉沒 擊碎明珠 輝天鑑地 無欠無餘
縱橫玅用 通宗通途 月船蘆岸 海島珊瑚
sư。 sanh phần châu dương thành ngụy thị。 thủ tham tuyết phong hằng。thứ tham thái nguyên thốc。 giai hữu sở nghệ。 nhiên chung vị thoát lược。 phục tham tuyết đình。 đình vấn。 đương cơ nhất cú。 thí niêm xuất khán。 sư nghĩ đối。 đình cự viết。 gia sản bị nhân tạ một liễu dã。hoàn tại giả lí khiếu khuất。 sư đại ngộ。 viết。 thùy nại ngã hà。 đình viết 。 giả phong điên hán xuất khứ。sư viết。 nhân nghĩa đạo trung。thả dữ nhất bái。 chấp thị thập tái。 hậu phụng chỉ chủ thiếu lâm。 nguyên thế tổ chí nguyên tị sửu chánh nguyệt kì vi tật。 vị duy na viết。cổ nhân tọa thoát lập vong tức bất vô。 ư nạp tang phân thượng giai dư sự dã。san tăng tắc bất nhiên。ngôn tất nhi thệ。đồ duy môn nhân phân linh cốt xá lợi。kiến tháp thiếu lâm bảo ứng lưỡng xứ。
tán viết:
gia sản tạ một
kích toái minh châu
huy thiên giám địa
vô khiếm vô dư
túng hoành diệu dụng
thông tông thông đồ
nguyệt thuyền lô ngạn
hải đảo san hô
-----------
Sư họ Ngụy, sinh tại Thành Châu, Dương Thành. Sư trước tham yết sư Tuyết Phong Hằng, sau đến tham sư Thái Nguyên Thốc, đều có chỗ cầu học. Sau cùng chưa biết đi đường nào nên trở lại tham vấn sư Tuyết Đình. Sư Tuyết Đình hỏi: “Một câu đương cơ, nói thử xem”. Sư còn suy nghĩ thì sư Tuyết Đình nói liền: “Gia sản bị người mượn hết rồi nên đến đây kêu oan chăng?”. Sư đại ngộ, thưa: “Ai lại là tôi?”. Sư Tuyết Đình nói: “Cuồng phong khởi nên kẻ hảo hán xuất hiện”. Sư thưa: “Trong cái đạo nhân nghĩa, xin nhận một lạy”. Sư theo hầu thầy 10 năm, sau phụng chiếu trụ trì chùa Thiếu Lâm. Tháng giêng năm Chí Nguyên đời vua Nguyên thái Tổ, từ giờ Tị đến giờ Sửu sư không bệnh thị tịch. Trước đó sư đã bảo vị Duy Na: “Người xưa ngồi hay đứng mà hóa, với kẻ nạp tăng này đều là chuyện dư thừa. Sơn tăng thì không như thế”. Nói rồi liền hóa. Môn đồ hỏa táng phân xá lợi, dựng tháp tại Thiếu Lâm, Bảo Ứng.
Bài tán:
Mượn hết gia sản
Đập vỡ minh châu
Chiếu trời soi đất
Không thiếu không dư.
Dọc ngang diệu dụng
Thông tông thông đường
Thuyền trăng bờ lau
Hải đảo san hô.
-
師。生霍州靈石王姓。薙染後徧歷諸 。雄辯無礙。聞靈隱泰公。道眼精明 乃參請焉。泰嘗謂師曰。我舉拂子。 你向拂子上會。我纔良久。你作良久 。如何透得本分事。師面熱汗下。無 。一日聞泰上堂。舉切忌從他覓。迢 迢與我疎語。師當下大悟。越二年。 印可。至元丙戌出世。開法永慶。乙 奉旨住少林。僧問。如何是西來的的 大意。師曰。風送泉聲來枕畔。月移 影到牕前。仁宗皇慶癸丑冬示寂。壽 十九。
贊曰
言外知歸 機輪卓越 毒鼓頻撾 佛祖莫測
祖意西來 風泉花月 瞻之仰之 大地甘澤
sư。 sanh hoắc châu linh thạch vương tính。 thế nhiễm hậu biến lịch chư phương。 hùng biện vô ngại。văn linh ẩn thái công。 đạo nhãn tinh minh。 nãi tham thỉnh yên。 thái thường vị sư viết。 ngã cử phất tử。 nhĩ hướng phất tử thượng hội。 ngã tài lương cửu。 nhĩ tác lương cửu hội。 như hà thấu đắc bổn phận sự。 sư diện nhiệt hãn hạ。 vô đối。 nhất nhật văn thái thượng đường。 cử thiết kị tòng tha mịch。 điều điều dữ ngã sơ ngữ。 sư đương hạ đại ngộ。việt nhị niên。 toại ấn khả。chí nguyên bính tuất xuất thế。 khai pháp vĩnh khánh。 ất vị phụng chỉ trụ thiếu lâm。 tăng vấn。 như hà thị tây lai đích đích đại ý。 sư viết。 phong tống tuyền thanh lai chẩm bạn。 nguyệt di hoa ảnh đáo song tiền。 nhân tông hoàng khánh quý sửu đông kì tịch。 thọ lục thập cửu。
tán viết:
ngôn ngoại tri quy
cơ luân trác việt
độc cổ tần qua
phật tổ mạc trắc
tổ ý tây lai
phong tuyền hoa nguyệt
chiêm chi ngưỡng chi
đại địa cam trạch
-----------
Sư họ Vương, người đất Hoắc Châu, Linh Thạch, sư theo thế tình đi khắp các nơi, hùng biện vô ngại. Sư nghe Linh Ẩn Thái Công đạo nhãn sáng tỏ liền đến tham yết. Thái Công vì sư mà nói: “Ta đưa ra một cây phất trần, ông theo đó mà lãnh hội. Ta đã lâu lắm rồi, ông cũng lấy cái chỗ lâu ấy mà vào. Như thế nào là biết được cái bổn phận sự?” Sư đỏ mặt toát mồ hôi, không biết đối đáp ra sao. Một hôm sư Văn Thái thượng đường, nói: “Điều cấm kỵ là không nên tìm kiếm xa xôi những lời ta đã nói”. Sư ngay đó đại ngộ. Qua 2 năm được ấn chứng. Năm Chí Nguyên Bính Tuất sư khai pháp tại chùa Vĩnh Khánh. Đến Năm Ất Mùi phụng chỉ trụ tại chùa Thiếu Lâm. Một vị tăng hỏi: “Thế nào là đại ý của việc Tây lai?”. Sư nói: “Gió đưa tiếng suối lại bên gối. Trăng chuyển bóng hoa đến trước song”. Mùa Đông năm Quý Sửu, hiệu Hoàng Khánh, đời vua Nhân Tông sư thị tịch, thọ 69 tuổi.
Bài tán:
Ngoài lời biết hướng về
Khung trời quay trác tuyệt
Tiếng trống luôn dồn dập
Khó suy lường Phật Tổ.
Ý tổ phương tây đến
Gió suối hoa dưới trăng
Ngắm nhìn mà ngưỡng vọng
Đại địa thấm nguồn ân.
-
師。生平陽臨汾姚氏。初閱證道歌。 幻化空身即法身處。欣然有省。往參 源。呈所解。源詰曰。祇如道。君不 見。是指阿誰。師曰。覿面親呈。更 回互。曰。墮坑落壍漢。作恁麽語話 師曰。和尚又作麽生。曰。塞斷汝口 。師曰。勘破了也。源可之。元泰定 子主少林。順帝至正壬辰五月。申誡 人。乃示寂。葬全身於雪庭墖右。春 秋八十。
贊曰
頂門一劄 直超方便 妙化無私 不存顧鑒
豎摩醯眼 突那吒面 勘破了也 紅鑪雪片
sư。 sanh bình dương lâm phần diêu thị。 sơ duyệt chứng đạo ca。chí huyễn hóa không thân tức pháp thân xứ。 hân nhiên hữu tỉnh。 vãng tham hoàn nguyên。 trình sở giải。nguyên cật viết。 kì như đạo。quân bất kiến。 thị chỉ a thùy。 sư viết。 địch diện thân trình。 canh vô hồi hỗ。 viết。đọa khanh lạc tiệm hán。 tác nhẫm ma ngữ thoại。 sư viết。 hòa thượng hựu tác ma sanh。 viết。tắc đoạn nhữ khẩu。 sư viết。khám phá liễu dã。 nguyên khả chi。 nguyên thái định giáp tí chủ thiểu lâm。 thuận đế chí chánh nhâm thần ngũ nguyệt。 thân giới môn nhân。nãi thị tịch。 táng toàn thân ư tuyết đình tháp hữu。 xuân thu bát thập。
tán viết:
đính môn nhất tráp
trực siêu phương tiện
diệu hóa vô tư
bất tồn cố giám
thụ ma ê nhãn
đột na trá diện
khám phá liễu dã
hồng lô tuyết phiến
-----------
Sư họ Diêu, người Bình Dương, Lâm Phần. Khi đọc Chứng Đạo Ca đến câu: “Huyễn hóa không thân tức pháp thân” thì vui thích, có phần tỉnh ngộ. Sau đó tham bái sư Hoàn Nguyên trình kiến giải. Sư Nguyên hỏi lại: “Như đã nói “quân bất kiến” là chỉ cho ai?”. Sư đáp: “Đối mặt trình bày lại không thuận hợp”. Hỏi: “Rơi xuống hầm lửa thì kẻ hảo hán đối đáp ra sao?” Sư nói: “Hòa thượng lại làm gì để sống lại?”. Đáp: “Hãy im ngay”. Sư nói: “Đã khám phá ra rồi, có thể là bản nguyên”. Năm Giáp Tí Thái Định thứ nhất trụ tại chùa Thiếu Lâm. Vào tháng năm Thuận Đế Chí Thánh theo lệnh vua thuật lại những giới luật cho người đời sau. Sau đó thị tịch, táng toàn thân, tháp dựng bên phải tháp sư Tuyết Đình, thọ 80 tuổi.
Bài tán:
Trên cửa một phong thư
Vượt qua pháp phương tiện
Diệu hóa không thiên tư
Chẳng màng gương ảnh hiện.
Con mắt dọc Ma Hê
Hốt nhiên mặt Na Tra
Khám phá tận cội gốc
Phiến tuyết lò lửa hồng.
____________
*
Câu này trong bài hát mưỡu của ông Nguyễn Công Trứ.
-
師。生河南古緱氏縣。樊姓。初謁江 照。息菴讓。二公皆有所發。後謁淳 。呈所解。拙曰。子不聞。蠱毒之家 水莫嘗耶。師曰。也須吞得入。吐得 。曰。蒼天中更添冤苦。師曰。謝和 記莂。開法南陽萬安。鄭之普照。大 都天寧。浙之雲福。西京天慶。洪武 酉奉詔主嵩少。壬戌冬。周殿下請師 法。薦國母慈孝皇后賜師號。紫袈裟 。旌異至甚。七十乃作退休計。
贊曰
脫盡見智 如懸秦鏡 光奕重重 高低普映
古木生花 雲封古徑 坐斷舌頭 衲僧乞命
sư。 sanh hà nam cổ câu thị huyện。 phàn tính。 sơ yết giang nguyệt chiếu。 tức am nhượng。 nhị công giai hữu sở phát。 hậu yết thuần chuyết。 trình sở giải。 chuyết viết。 tử bất văn。 cổ độc chi gia thủy mạc thường da。 sư viết。 dã tu thôn đắc nhập。thổ đắc xuất。 viết。 thương thiên trung canh thiêm oan khổ。 sư viết。 tạ hòa thượng kí biệt。 khai pháp nam dương vạn an。 trịnh chi phổ chiếu。 đại đô thiên ninh。chiết chi vân phúc。 tây kinh thiên khánh。 hồng vũ kỉ dậu phụng chiếu chủ tung thiếu。 nhâm tuất đông。chu điện hạ thỉnh sư thuyết pháp。tiến quốc mẫu từ hiếu hoàng hậu tứ sư hào。 tử ca sa。 tinh dị chí thậm。 thất thập nãi tác thối hưu kế。
tán viết:
thoát tận kiến trí
như huyền tần kính
quang dịch trọng trọng
cao đê phổ ánh
cổ mộc sanh hoa
vân phong cổ kính
tọa đoạn thiệt đầu
nạp tăng khất mệnh
-----------
Sư họ Phàn, người huyện Cổ Câu, Hà Nam. Đầu tiên tham kiến sư Giang Nguyệt Chiếu, sư Tức Am Nhượng, hai lần đều có chỗ sở ngộ. Sau lại tham yết sư Thuần Chuyết trình kiến giải. Sư Chuyết hỏi: “Ông chẳng nghe nói nước nơi nhà Cổ Độc chớ nên nếm thử đó chăng?”. Sư đáp: “Nuốt vào được thì nhổ ra được”. Hỏi: “Giữa trời lại có thêm oan khổ”. Sư nói: “Tạ ân hòa thượng đã biệt ký”. Sư khai pháp tại chùa Vạn An, Nam Dương, chùa Phổ Chiếu ở Trịnh Chi, chùa Thiên Ninh ở Đại Đô, chùa Vân Phúc ở Chiết giang, chùa Thiên Khánh ở Tây Kinh. Năm Kỷ Dậu đời Hồng Vũ sư phụng chiếu trụ trì chùa Thiếu Lâm ở Tung Sơn. Mùa Đông năm Nhâm Tuất, Chu điện hạ thỉnh sư thuyết pháp, trình với hoàng hậu Từ Hiếu ban hiệu và áo ca sa, rất mực trân trọng. Sư lui về ẩn tu khoảng năm 70 tuổi.
Bài tán:
Vượt thoát cái thấy biết
Như tấm gương Tần treo
Luồng ánh sáng trân quý
Chiếu rực rỡ thấp cao.
Cây khô sinh hoa tươi
Ven đường mây lối cũ
Ngồi dứt tuyệt đầu lưỡi
Lão tăng cầu tha mạng.
-
師。生嵩陽金店任氏。參松庭。庭舉 印示眾。路逢死蛇莫打殺。無底籃兒 將歸。與麼說話。若是鹵莽禪和。者 裏如何透得。師曰。者箇是背觸。不 底意麼。曰。笑破山僧口。師罔措。 曰。你在鬼窟裏討甚麼盌。師愈不安 。一日。庭上堂曰。一言逈脫獨拔。 時師乃大悟。洪武庚午。出世祖庭。 樂辛丑。無恙。忽集眾敘別。說偈曰 。行年八十七。相違在今夕。撒手威 前。金烏呌天碧。偈畢。儼然而寂。
贊曰
觸背俱非 佛祖倒跨 直下會去 早涉周遮
松庭月冷 獅子爪牙 正偏互錯 雪裏藏鴉
sư。 sanh tung dương kim điếm nhậm thị。 tham tùng đình。 đình cử nguyệt ấn thị chúng。 lộ phùng tử xà mạc đả sát。 vô đế lam nhi thịnh tương quy。 dữ ma thuyết thoại。 nhược thị lỗ mãng thiền hòa。 giả lí như hà thấu đắc。sư viết。 giả cá thị bối xúc。 bất đắc để ý ma。 viết 。 tiếu phá sơn tăng khẩu。 sư võng thố。 đình viết。 nhĩ tại quỷ quật lí thảo thậm ma oản。sư dũ bất an。 nhất nhật。đình thượng đường viết。 nhất ngôn huýnh thoát độc bạt。 đương thì sư nãi đại ngộ。 hồng vũ canh ngọ。xuất thế tổ đình。 vĩnh lạc tân sửu。 vô dạng。 hốt tập chúng tự biệt。 thuyết kệ viết。 hành niên bát thập thất。 tương vi tại kim tịch。 tát thủ uy âm tiền。 kim ô khiếu thiên bích。 kệ tất。 nghiễm nhiên nhi tịch。
tán viết:
xúc bối câu phi
phật tổ đảo khóa
trực hạ hội khứ
tảo thiệp chu già
tùng đình nguyệt lãnh
sư tử trảo nha
chánh thiên hỗ thác
tuyết lí tàng nha
-----------
Sư họ Nhậm, người Kim Điếm, Tung Dương. Sư tham kiến sư Tùng Đình, sư Đình đưa ra thoại đầu Nguyệt ấn thị chúng: Trên đường gặp rắn chết thì chớ giết. Cái giỏ xách ấy chứa đầy nhưng lại không có đáy vừa mang đến. Vậy cùng nói chuyện gì đây?. Nếu gặp kẻ lỗ mãng nói thiền thì làm sao mà thấu đắc được”. Sư đáp: “Chỗ này cùng lấy bỏ, không đến được chỗ rốt ráo chăng?”. Đáp: “ Kẻ sơn tăng cười phá lên”. Sư ngập ngừng. Sư Đình nói: “Ông đang ở trong hang quỷ mà bàn về cái bát nhỏ ư?”. Sư lại càng bất an. Một hôm sư Đình thượng đường nói: “Một câu cao xa kỳ đặc”. Sư ngay đó đại ngộ. Năm Canh Ngọ đời Hồng Vũ sư khai pháp tại tổ đình. Năm Tân Sửu hiệu Vĩnh Lạc sư không có bệnh gì, bổng nhiên tập họp đồ chúng, nói kệ từ biệt: “Tuổi đã tám mươi bảy. Đêm nay lại chia lìa. Trước Uy Âm buông tay. Quạ vàng kêu giữa trời xanh”. Nói kệ xong sư an nhiên thị tịch.
Bài tán:
Lấy bỏ đều chẳng phải
Chư Phật Tổ rảo bước
Đến thẳng chỗ đông người
Sớm trải thân khắp chốn.
Trăng sáng lạnh Tùng Đình
Móng vuốt loài sư tử
Chánh và thiên hỗ dụng
Màu trắng ẩn màu đen.
-
師。生亳邑王氏。參凝然。求示心要 然曰。向達磨未來時道一句看。師無 。久之。覩秦封槐忽悟。呈方丈。然 一見便曰。契斌參得禪也。師便喝。 曰。作麽。師曰。和尚何得贓誣人。 問。趙州勘婆。敗闕在甚麼處。師曰 。一對無孔錘。曰。趙州意作麼生。 曰。荊棘林中。重加陷穽。曰。石頭 。書亦不通。信亦不達。是何意旨。 師曰。千里同風。曰。青原垂足又作 生。師曰。禍事禍事。然曰。洞上一 在汝躬矣。景泰壬申示寂。墖少林。
贊曰
無孔鐵錘 當面一擲 書信不通 崑崙倒置
秦槐雲封 熊峰雨滴 石頭滑路 重栽荊棘
sư。 sanh bạc ấp vương thị。tham ngưng nhiên。 cầu kì tâm yếu。 nhiên viết。 hướng đạt ma vị lai thì đạo nhất cú khán。 sư vô đối。 cửu chi。 đổ tần phong hòe hốt ngộ。 trình phương trượng。 nhiên nhất kiến tiện viết。 khế bân tham đắc thiền dã。 sư tiện hát。 nhiên viết。 tác ma。sư viết。 hòa thượng hà đắc tang vu nhân。 hựu vấn。 triệu châu khám bà。 bại khuyết tại thậm ma xử。 sư viết。 nhất đối vô khổng chùy。 viết。 triệu châu ý tác ma sanh。 sư viết。 kinh cức lâm trung。 trọng gia hãm tỉnh 。 viết。 thạch đầu đạo。 thư diệc bất thông。 tín diệc bất đạt。 thị hà ý chỉ。 sư viết。 thiên lí đồng phong。 viết。thanh nguyên thùy túc hựu tác ma sanh。 sư viết。 họa sự họa sự。 nhiên viết。 đỗng thượng nhất tông tại nhữ cung hĩ。 cảnh thái nhâm thân kì tịch。tháp thiểu lâm。
tán viết:
vô khổng thiết chùy
đương diện nhất trịch
thư tín bất thông
côn lôn đảo trí
tần hòe vân phong
hùng phong vũ tích
thạch đầu hoạt lộ
trọng tài kinh cức
-----------
Sư họ Vương, người đất Bạc Ấp. Sư tham yết sư Ngưng Nhiên cầu chỗ tâm yếu. Sư Ngưng Nhiên nói: “Hướng về tổ Đạt Ma thời vị lai, nói thử một câu xem sao”. Sư không đáp được. Sau đó khá lâu nhân nhìn thấy bức tranh Tần Phong Cổ Hòe hốt nhiên tỉnh ngộ, trình thầy chỗ kiến giải. Khi sư Nhiên thoạt thấy sư liền nói: “Khế Bân đã tham đắc thiền a?”. Sư bèn quát một tiếng. Sư Nhiên nói: “Làm gì vậy?”. Sư nói: “Hòa thượng sao lại dối người?”. Sư Nhiên lại hỏi: “ Xét về cái tâm lão bà của Triệu Châu thiếu sót ở chỗ nào?”. Sư đáp: “Chỉ không có lỗ để nện búa”. Hỏi: “Ý Triệu Châu sinh khởi điều gì?” Sư đáp: “Trong rừng hiểm có thể sập bẫy”. Hỏi: “Thạch Đầu nói thư không thông, tin chẳng đến là có ý gì?”. Sư đáp: “Ngàn dặm cùng ngọn gió”. Hỏi: “Thanh Nguyên duỗi chân là sao?”. Sư đáp: “Là họa, là họa”. Sư Nhiên nói: “Một tông Tào Động ngay nơi thân ông đó”. Năm Nhâm Thân hiệu Cảnh Thái sư thị tịch, tháp dựng tại chùa Thiếu Lâm.
Bài tán:
Chùy sắt không có lỗ
Ném thẳng vào tận mặt
Tin thư không đến nơi
Núi Côn Lôn lật ngược.
Cây hòe Tần mây phủ
Núi hùng vĩ mưa rơi
Đường Thạch Đầu trơn trợt
Lại thêm gai góc thôi.
-
師。生蔚州廣寧王氏。因閱萬松拈古 至歸來背父之語。面墻久之。忽有省 參無方。便問。承師有言。當人一著 。非假外來。直須向自己胸襟迸出。 未絕。方劈面便掌。師驚悟。偈曰。 面攔腮。電光石火。立命安身絕影踪 。臘月蓮花開朵朵。正德改元。奉勅 少林。參徒雲集。說法無虛日。嘉靖 申。師年七十餘。遂結廬投老於三十 六峰。
贊曰
青天霹靂 一掌攔腮 燈籠發笑 露柱懷胎
雲清日杲 火猛蓮開 心光透處 海竭山摧
sư。 sanh úy châu quảng ninh vương thị。 nhân duyệt vạn tùng niêm cổ 。 chí quy lai bối phụ chi ngữ。 diện tường cửu chi。 hốt hữu tỉnh。 tham vô phương。 tiện vấn。 thừa sư hữu ngôn。 đương nhân nhất trứ。 phi giả ngoại lai。trực tu hướng tự kỉ hung khâm bính xuất。 ngữ vị tuyệt。 phương phách diện tiện chưởng。 sư kinh ngộ。kệ viết。 phách diện lan tai。điện quang thạch hỏa。 lập mệnh an thân tuyệt ảnh tung。 lạp nguyệt liên hoa khai đóa đóa。 chánh đức cải nguyên。 phụng sắc trụ thiếu lâm。 tham đồ vân tập。 thuyết pháp vô hư nhật。 gia tĩnh giáp thân。sư niên thất thập dư。 toại kết lư đầu lão ư tam thập lục phong。
tán viết:
thanh thiên phích lịch
nhất chưởng lan tai
đăng lung phát tiếu
lộ trụ hoài thai
vân thanh nhật cảo
hỏa mãnh liên khai
tâm quang thấu xử
hải kiệt san tồi
-----------
Sư họ Vương, người Úy Châu, Quảng Ninh. Nhân đọc Niêm Cổ của sư Vạn Tùng đến câu “đến chỗ trở về là trái lời cha” thì quay mặt vào vách suy nghiệm, hốt nhiên tỉnh ngộ. Khi tham yết sư Vô Phương, sư liền hỏi: “Thầy xưa có nói chính mỗi người phải tự mình thấy được, không theo bên ngoài. Trực tiếp hướng về nơi chính mình thì hoài bảo liền tuôn tràn cùng khắp”. Sư chưa dứt lời sư Phương liền tát ngay vào mặt sư. Sư kinh ngạc, tỉnh ngộ, liền nói kệ:
“Như sét đánh vào má.
Như lửa xẹt trên đá.
Lập mệnh an thân tuyệt bóng hình.
Tháng chạp hoa sen nở đóa đóa.”
Năm đầu niên hiệu Chánh Đức, sư phụng chiếu trụ trì chùa Thiếu Lâm. Đồ chúng vân tập, sư thuyết pháp không dừng. Năm Giáp Thân hiệu Gia Tỉnh sư đã hơn 70 tuổi, sư kết am tranh gần đồi Tam Thập Lục.
Bài tán:
Sấm chớp giữa trời xanh
Một tát ngay vào má
Đèn lồng cười rộ lên
Sương đọng dưới mặt trời.
Trời trong xanh mây xanh
Lửa hồng tươi sen nở
Xứ xứ tâm quang minh
Núi mòn và biển cạn.
-
師。生順德李姓。參月舟載。每聆舟 衲僧巴鼻。無下口處。如此八載。偶 雷聲大徹。尋開法興德。天慶丁巳。 主少林。上堂。朔風凜凜。湖海冰堅 截斷眾流。是甚麼境界。到者裏。箇 寒毛卓豎。更須轉身。一路始得。為 甚麼聻不見道。太陽門下日日三秋。 月堂前時時九夏。山僧今日。爐頭添 。髩後增貂。使箇箇白汗滴滴。通身 輕快。還知麼。凍雲開嶺岫。梅蘂噴 香。晚退居宗鏡。隆慶乙卯臘月坐脫 荼毗。骨分三處建墖。
贊曰
驀地聞雷 豁通祖令 潛淘八載 互融偏正
翦諸見林 門庭孤峻 九鼎單絲 千年龜鏡
sư。 sanh thuận đức lí tính。tham nguyệt chu tái。 mỗi linh chu cử nạp tăng ba tị。 vô hạ khẩu xử。 như thử bát tái。ngẫu văn lôi thanh đại triệt。 tầm khai pháp hưng đức。 thiên khánh đinh tị。 chủ thiếu lâm。 thượng đường。 sóc phong lẫm lẫm。 hồ hải băng kiên。 tiệt đoạn chúng lưu。 thị thậm ma cảnh giới。 đáo giả lí。 cá cá hàn mao trác thụ。 canh tu chuyển thân。 nhất lộ thủy đắc。 vi thậm ma nễ bất kiến đạo。 thái dương môn hạ nhật nhật tam thu。 minh nguyệt đường tiền thì thì cửu hạ。 san tăng kim nhật。 lô đầu thiêm thán。 mấn hậu tăng điêu。 sử cá cá bạch hãn tích tích。 thông thân khinh khoái。 hoàn tri ma。 đống vân khai lĩnh tụ。 mai nhị phún thanh hương。 vãn thối cư tông cảnh。 long khánh ất mão lạp nguyệt tọa thoát。đồ bì。 cốt phân tam xứ kiến tháp。
tán viết:
mạch địa văn lôi
hoát thông tổ lệnh
tiềm đào bát tái
hỗ dung thiên chánh
tiễn chư kiến lâm
môn đình cô tuấn
cửu đỉnh đan ti
thiên niên quy kính
-----------
Sư họ Lý, người Thuận Đức, tham yết sư Nguyệt Chu Văn Tải. Mỗi khi nghe sư Chu nêu thoại đầu Nạp Ba Tăng Tị thì như ăn không biết mùi vị. Cứ như vậy trải qua 8 năm, một hôm sư ngẫu nhiên nghe tiếng sấm vang trời thì đại ngộ. Sư khai pháp tại chùa Hưng Đức rồi dời sang trụ chùa Thiên Khánh năm Đinh Tị, chủ trì chùa Thiếu Lâm, sư thượng đường, nói: “Gió bấc lạnh lùng, biển hồ đóng băng các dòng nước đều ngưng chảy. Đó là cảnh giới gì?.”. Những người có mặt đều dựng tóc gáy, đứng trân người. Sư nói: “Phải chuyển đổi thân theo một đường hướng, tại sao người không thấy được đạo. Trước cửa Thái Dương ngày ngày dài như ba mùa thu. Trước đường Minh Nguyệt như chín mùa hạ. Sơn tăng hôm nay bỏ thêm than vào lò lửa, phía sau người khách thêm áo lông điêu, làm người toát mồ hôi hột, cả người nhẹ nhỏm. Mây tan trên đỉnh núi. Mai tỏa hương thơm”. Những năm về sau sư trụ nơi am Tông Cảnh. Tháng 12 năm Ất Mảo hiệu Long Khánh sư an tọa mà hóa. Hỏa táng phân xá lợi làm ba nơi để dựng tháp.
Bài tán:
Tiếng sấm vang dậy đất
Đốn ngộ lời Tổ truyền
Thầm gạn lọc tám năm
Thiên chánh dung nhiếp nhau.
Dứt bỏ rừng kiến chấp
Phật môn sừng sững cao
Chín đỉnh uy nghi đứng
Luôn quy kính ngàn năm.
-
師。生南昌進賢王氏。閱楞嚴。至圓 了知不因心念處。有省。參大方蓮公 未決。復參小山。舉前話。山詰之。 師又無所對。一日。山問疇夕之疑決 。師舉掌。山曰。毋以罔象問景耶。 曰。此外何有。曰。子試披衣自檢看 。師如是。益加精進。究之二年。乃 證之。師因將洞山渠我話。呈偈略。 。若要識此人。有箇真消息。無相滿 虛空。有形沒踪跡之句。山遂付之。 曆乙酉四月告寂。備載全錄。大宗伯 聲。陸公文其石。
贊曰
圓明了知 不因心念 彩鳳空飛 豹由霧變
寶鏡瑩瑩 神鋒焰焰 接得一人 五乳蒿箭
sư。 sanh nam xương tiến hiền vương thị。 duyệt lăng nghiêm。 chí viên minh liễu tri bất nhân tâm niệm xứ。 hữu tỉnh。 tham đại phương liên công。 vị quyết。 phục tham tiểu san。 cử tiền thoại。 san cật chi。 sư hựu vô sở đối。nhất nhật。 san vấn trù tịch chi nghi quyết bất。 sư cử chưởng。san viết。 vô dĩ võng tượng vấn cảnh da。 sư viết。 thử ngoại hà hữu。 viết。 tử thí phi y tự kiểm khán。 sư như thị。 ích gia tinh tiến。 cứu chi nhị niên。 nãi khế chứng chi。sư nhân tương đỗng san cừ ngã thoại。 trình kệ lược。 viết。 nhược yếu thức thử nhân。 hữu cá chân tiêu tức。 vô tướng mãn hư không。 hữu hình một tung tích chi cú。 san toại phó chi。 vạn lịch ất dậu tứ nguyệt cáo tịch。 bị tái toàn lục。 đại tông bá thụ thanh。 lục công văn kì thạch。
tán viết:
viên minh liễu tri
bất nhân tâm niệm
thải phụng không phi
báo do vụ biến
bảo kính oánh oánh
thần phong diễm diễm
tiếp đắc nhất nhân
ngũ nhũ hao tiễn
-----------
Sư họ Vương, người Nam Xương Tấn Hiền, nhân duyệt kinh Lăng Nghiêm đến câu: “Tròn sáng liễu tri, không nương vào tâm niệm” thì tỉnh ngộ. Sư tham yết Đại Phương Liên Công, chưa khế hợp, trở lại tham yết sư Tiểu Sơn, đưa ra câu thoại đầu trước kia. Sư Sơn hỏi vặn lại. Sư không đối đáp được. Một hôm, sư Sơn hỏi: “Chỗ nghi cũ đã mở được chưa?”. Sư đưa bàn tay lên. Sư Sơn nói: “Chớ nên lấy cái lưới hình tượng mà tả cảnh”. Sư nói: “Ngoài việc này ra thì còn có gì nữa?”. Đáp: “Hãy tự mở chỗ che đậy mà kiểm chứng”. Sư y theo lời, càng thêm tinh tấn tham cứu qua hai năm thì khế ngộ. Sư từ thoại đầu của Động Sơn nói về ngã và nhân trình bài kệ:
“Nếu muốn biết người ấy
Có tin tức thật đấy
Vô tướng đầy hư không
Hữu hình không lời vậy.
Sư Sơn gật đầu, phó chúc. Tháng 4 năm Ất Dậu hiệu Vạn Lịch sư báo trước sẽ thị tịch, dự bị đầy đủ kinh sách đã ghi chép. Một vị quan Đại Tông Bá lưu truyền danh tiếng của sư. Một cư sĩ họ Lục khắc những lời văn này trên đá.
Bài tán:
Biết rõ ràng tường tận
Chẳng nương vào tâm niệm
Phượng rực rỡ trời xanh
Loài báo dưới sương mờ.
Phiến gương báu sáng trong
Thần khí đầy uy phong
Kề cận bên một người
Ngũ nhũ cỏ sắc bén như tên.
-
師。參小山書公於少林。值山外出。 迎而問曰。達磨面壁石何在。山指曰 嗚。那青青黯黯處。師曰。指東話西 作麼。曰。杜撰禪和。如麻似粟。師 。者漢在者裏擬魔魅人。那山便打。 服勤三載。受囑後還旴隱從姑山。日 唯趺坐。由此縛茆。廩山二十年。不 世接。萬曆戊子。忽告眾曰。我有件 了底事。汝等須知。乃豎拳曰。會麼 。眾無對。復揮案一下。曰。吽吽。 汝了去。遂趨寂。墖於本山之麓。壽 十五。
贊曰
捏不成團 撲亦不碎 面壁石開 何處藏諱
宗鏡光飛 照徹魔魅 洞水翻波 夾路夾帶
sư。 tham tiểu san thư công ư thiếu lâm。 trị san ngoại xuất。sư nghênh nhi vấn viết。 đạt ma diện bích thạch hà tại。 san chỉ viết。 ô。 na thanh thanh ảm ảm xử。 sư viết。 chỉ đông thoại tây tác ma。 viết。 đỗ soạn thiền hòa。 như ma tự túc。 sư viết。 giả hán tại giả lí nghĩ ma mị nhân。 na san tiện đả。 sư phục cần tam tái。 thụ chúc hậu hoàn húc ẩn tòng cô san。 nhật duy phu tọa。do thử phược mão。 lẫm san nhị thập niên。 bất dữ thế tiếp。vạn lịch mậu tử。 hốt cáo chúng viết。 ngã hữu kiện yếu liễu để sự。 nhữ đẳng tu tri。 nãi thủ quyền viết。 hội ma。 chúng vô đối。 phục huy án nhất hạ。 viết。 hồng hồng。 vi nhữ liễu khứ。 toại xu tịch。tháp ư bổn san chi lộc。 thọ thất thập ngũ。
tán viết:
niết bất thành đoàn
phác diệc bất toái
diện bích thạch khai
hà xử tàng húy
tông kính quang phi
chiếu triệt ma mị
đỗng thủy phiên ba
giáp lộ giáp đái
-----------
Sư tham kiến Tiểu Sơn Thư Công tại chùa Thiếu Lâm. Lúc sư Tiểu Sơn xuống núi, sư đón lại hỏi: “Tổ Đạt Ma diện bích nay ở đâu?”. Sư Sơn chỉ tay, nói: “Nơi xứ Ô na xanh xanh mờ mờ kia”. Hỏi: “Chỉ đông nói tây làm chi?”. Đáp: “bày đặt hòa hợp với thiền như cây gai giống như cây lúa”. Sư nói: “Người ấy ngay nơi lý mà nghĩ ra điều tà mị để gạt người.” Sư Sơn đập cho một gậy. Sư theo hầu thầy 3 năm, được thọ ký, sau trở lại ẩn cư nơi núi Cô, ngày ngày chỉ tọa thiền, suốt 20 năm chỉ ăn rau quả trong núi, không ra ngoài giao tiếp với người. Năm Vạn Lịch Mậu Tí, sư hốt nhiên cáo chúng, nói: “Ta có một sự kiện thiết yếu để am tường mọi sự, các ngươi cần phải biết”. Nói rồi đưa nắm tay lên, hỏi: “Hiểu không?”. Đồ chúng không đáp được. Sư lại xô ngã cái bàn viết, kêu lên: “Ôi, ôi! Ta vì các người đã nói xong”. Sư liền hóa, tháp dựng nơi chân núi xưa, thọ 75 tuổi.
Bài tán:
Nắn cũng chẳng thành tròn
Đập cũng không tan vỡ
Trước vách đá rộng mở
Chỗ nào còn dấu che?.
Gương tông sáng long lanh
Chiếu tận loài ma mị
Sóng nước hồ dìu dặt
Con đường đất viền quanh.
-
師。古唐人。楊姓。參幻休。休問。 處來。師曰。北方。曰。北方法道何 此間。師曰。水分千派。流出一源。 曰。恁麼何用到此。師曰。流出一源 水分千派。休可之。尋遊初祖面壁處 忽大悟。乃曰。五乳峰前。好箇消息 。大小石頭，塊塊著地。歸證于休。 付之。休囑曰。遇風而止。子其知之 更覓一人。大振洞宗。於是遊方來會 稽。諸士大夫請說法。於止風塗。時 然澄公。以所得質之。師一見。喜其 旨。始悟休公之記。師示寂。塔顯聖 南山。
贊曰
瞿曇眼睛 達磨面孔 玉線穿來 一場儱 侗
五乳峰前 銕山高聳 北地南枝 東沒西湧
sư。 cổ đường nhân。 dương tính。 tham huyễn hưu。 hưu vấn。 thậm xử lai。 sư viết。 bắc phương。 viết。 bắc phương pháp đạo hà tự thử gian。sư viết。thủy phân thiên phái。lưu xuất nhất nguyên。 viết。 nhẫm ma hà dụng đáo thử。 sư viết。 lưu xuất nhất nguyên。 thủy phân thiên phái。 hưu khả chi。 tầm du sơ tổ diện bích xứ。 hốt đại ngộ。nãi viết。 ngũ nhũ phong tiền。hảo cá tiêu tức。 đại tiểu thạch đầu， khối khối trứ địa。 quy chứng vu hưu。 nãi phó chi。hưu chúc viết。 ngộ phong nhi chỉ。 tử kì tri chi。 canh mịch nhất nhân。 đại chấn động tông。ư thị du phương lai hội kê。chư sĩ đại phu thỉnh thuyết pháp。ư chỉ phong đồ。 thì trạm nhiên trừng công。 dĩ sở đắc chất chi。 sư nhất kiến。 hỉ kì đầu chỉ。 thủy ngộ hưu công chi kí。 sư kì tịch。 tháp hiển thánh nam san
tán viết:
Cù đàm nhãn tình
đạt ma diện khổng
ngọc tuyến xuyên lai
nhất tràng lung đồng
ngũ nhũ phong tiền
Thiết sơn cao tủng
bắc địa nam chi
đông một tây dũng
-----------
Sư họ Dương, người Cổ Đường, tham sư Huyễn Hưu, sư Hưu hỏi: “Ông từ đâu đến?”. Đáp: “Từ phương Bắc”. Hỏi: “Đạo ở phương Bắc có gì giống ở đây không?”. Đáp: “Nước tuy chia ra ngàn dòng nhưng chỉ từ một nguồn”. Hỏi: “Như thế đến đây làm gì?”. Đáp: “Nước từ một nguồn phân ra ngàn dòng”. Sư Hưu gật đầu. Sư đi tìm vách đá nơi sơ tổ ngồi diện bích, hốt nhiên đại ngộ, liền nói: “Trước ngọn Ngũ Nhũ được tin tốt đẹp. Thạch Đầu lớn nhỏ, từng khối hiện rõ trên đất”. Sau khi trao pháp, sư Hưu dặn dò:"Gặp gió thì dừng, nên biết. Nên tìm một người để chấn hưng tông Tào Động”. Sư du phương, đến Hội Kê, nhiều bậc đại phu thỉnh sư thuyết pháp, dừng lại Phong Đồ, gặp Trạm Nhiên Trừng Công, cùng đối đáp. Sư vừa gặp liền thấy hợp ý, mới hiểu ra lời dặn lúc trước của sư Hưu. Sư thị tịch, tháp dựng ở Hiển Thánh, Nam sơn.
Bài tán:
Con mắt ngài Cồ Đàm
Khuôn mặt sư Đạt Ma
Sợi chỉ ngọc xuyên qua
Một tràng chuỗi thẳng tắp.
Trước ngọn đồi Ngũ Nhũ
Sừng sững núi Thiết sơn
Cành nam nơi đất bắc
Đông chìm tây trào dâng.
-
師。生撫州崇仁裴氏。九歲入鄉校。 依廩山。知有別傳之旨。遂辭山。結 峨峰。閱傳燈。見僧問興善。如何是 道。善曰。大好山。師有疑。究之。 寢食。一日。因舉石大悟。偈有。欲 無上菩提道。急急疏通大好山之句。 走見山。通所以。山詰之。應對無滯 山與剃落。密承印記。復擔囊謁少室 入五臺。南還居閩之董巖。次住壽昌 、寶坊、峨峰。萬曆戊午正月十六。 筆大書曰。今日分明指示。擲筆坐逝 荼毗。頂骨不壞。墖於方丈。
贊曰
負大好山 廿有餘年 移松揭石 鼻孔撩天
掃空五位 抹殺三玄 形端行卓 道大聲傳
sư。 sanh phủ châu sùng nhân bùi thị。 cửu tuế nhập hương giáo。 trưởng y lẫm san。 tri hữu biệt truyền chi chỉ。 toại từ san。kết lư nga phong。 duyệt truyền đăng。 kiến tăng vấn hưng thiện。 như hà thị đạo。 thiện viết。 đại hảo san。 sư hữu nghi。 cứu chi。 vong tẩm thực。 nhất nhật。 nhân cử thạch đại ngộ。 kệ hữu。 dục cùng vô thượng bồ đề đạo。 cấp cấp sơ thông đại hảo san chi cú。 tẩu kiến san。thông sở dĩ。 san cật chi。ứng đối vô trệ。 san dữ thế lạc。 mật thừa ấn kí。 phục đảm nang yết thiếu thất。 nhập ngũ đài。 nam hoàn cư mân chi đổng nham。 thứ trụ thọ xương、 bảo phương、 nga phong。 vạn lịch mậu ngọ chánh nguyệt thập lục。 tác bút đại thư viết。 kim nhật phân minh chỉ kì。 trịch bút tọa thệ。đồ bì。 đính cốt bất hoại。tháp ư phương trượng.
tán viết:
phụ đại hảo san
nhập hữu dư niên
di tùng yết thạch
tị khổng liêu thiên
tảo không ngũ vị
mạt sát tam huyền
hình đoan hành trác
đạo đại thanh truyền
-----------
Sư họ Bùi, người Sùng Nhân, Vũ Châu, 9 tuổi theo học trường làng, lớn lên đến với sư Lẫm Sơn, sư Sơn biết là pháp khí nên đặc biệt truyền yếu chỉ. Sau đó xuống núi, kết am tranh ở Nga Phong đọc Truyền Đăng Lục, đến chỗ một vị tăng hỏi sư Hưng Thiện: “Đạo là gì?”. Sư Thiện nói: “Núi Đại Hảo”. Sư sinh nghi nên dốc lòng nghiền ngẫm quên ăn ngủ. Một hôm, nhân dời đá mà đại ngộ, liền nói kệ: “Nếu muốn cầu đạo Bồ Đề vô thượng, hãy mau thông suốt câu Hảo sơn”. Sư liền đến gặp sư Sơn, đưa ra chỗ thông suốt. Sư Sơn vặn hỏi, sư trả lời trôi chảy. Sư Sơn rất vui, mật truyền ấn ký. Sư lại khăn gói đến Thiếu thất, vào Ngũ Đài, về phương nam ngụ tại núi Động nham tỉnh Phúc Kiến, sau lại đến trú tại Thọ Xương, chùa Bảo Phương, và Nga Phong. Năm Mậu Ngọ hiệu Vạn Lịch, ngày 16 tháng giêng sư lấy bút viết dòng chữ lớn: “Ngày nay đã chỉ rõ ràng”. Viết xong sư buông bút mà hóa. Đồ chúng hỏa táng, xương trên đỉnh đầu còn nguyên vẹn, tháp dựng tại phương trượng.
Bài tán:
Dựa vào núi Đại Hảo
Có hơn hai mươi năm
Đốn tùng lại dời đá
Ngước mũi lên trên trời.
Đưa ngũ vị về Không
Xóa bỏ tam huyền học
Tướng đẹp, hành trác tuyệt
Đại đạo tiếng vang xa.
-
師。會稽夏氏子。投隱峰。參誰字。 晝夜。有省。脇不就席者三年。看乾 舉一不舉二話。豁然大悟。萬曆辛卯 。謁慈舟于止風塗。舟問。止風塗向 山近。越王臺畔滄海遙。時如何。師 。月穿潭底破。波斯不展眉。舟復以 洞上宗旨。徵辨之。師以偈對。舟印 。曰。子日後截斷天下人舌頭去在。 凡八主大剎。獨於顯聖徑山湖之道場 。眾盈八千。說法三十年。中興洞宗 椎拂無虛日。天啟丙寅示寂。全身墖 顯聖南山。
贊曰
崛起大覺 雷震雲門 霈然霶澍 普潤三根
高懸寶鏡 龍象魂驚 兒孫徧地 道冠古今
-------------
sư。 hội kê hạ thị tử。đầu ẩn phong。 tham thùy tự。tam trú dạ。 hữu tỉnh. hiệp bất tựu tịch giả tam niên。 khán can phong cử nhất bất cử nhị thoại。 hoát nhiên đại ngộ。 vạn lịch tân mão。 yết từ chu vu chỉ phong đồ。 chu vấn。 chỉ phong đồ hướng thanh san cận。 việt vương đài bạn thương hải diêu。 thì như hà。 sư viết。 nguyệt xuyên đàm để phá。 ba tư bất triển mi。 chu phục dĩ động thượng tông chỉ。 trưng biện chi。 sư dĩ kệ đối。 chuấn chi。 viết。tử nhật hậu tiệt đoạn thiên hạ nhân thiệt đầu khứ tại。 sư phàm bát chủ đại sát。 độc ư hiển thánh kính san hồ chi tào tràng。 chúng doanh bát thiên。 thuyết pháp tam thập niên。 trung hưng động tông。 trùy phất vô hư nhật。 thiên khải bính dần kì tịch。 toàn thân tháp vu hiển thánh nam san。
tán viết:
quật khởi đại giác
lôi chấn vân môn
bái nhiên bàng chú
phổ nhuận tam căn
cao huyền bảo kính
long tượng hồn kinh
nhi tôn biến địa
đạo quan cổ kim
-----------
Sư họ Hạ, người Cối Khê, theo sư Ẩn Phong tham cứu chữ Ai suốt ba ngày đêm thì có chỗ tỉnh ngộ, suốt ba năm lưng chẳng chạm chiếu. Nhân thấy sư Phong đưa ra một thoại đầu không đưa hai thoại đầu thì hốt nhiên đại ngộ. Năm Tân Mão, hiệu Vạn Lịch sư tham yết sư Từ Châu, theo sư Châu đến Phong Đồ. Sư Châu hỏi: “Dừng tại Phong Đồ hướng Thanh sơn. Bờ biển xa xa đài Việt vương, là thế nào?”. Sư đáp: “Trăng xuyên qua đáy đầm. Sóng không chau chân mày”. Sư Châu lại mang tông chỉ của tông Tào Động ra mà biện biệt cùng sư. Sư lấy kệ đối đáp, sư Châu ấn chứng, nói: “Ông về sau hẳn vượt thiên hạ, vì đầu lưỡi đã ở đây”. Sư trụ trì tám cảnh chùa nhưng chỉ hiển đạt thánh đạo tại đạo trường hồ Kinh Sơn. Đồ chúng đông đến tám ngàn người, sư thuyết pháp suốt 30 năm, trung hưng tông Tào Động, ngày ngày chống phất tử dạy người. Năm Bính Dần, hiệu Thiên Khải sư thị tịch, táng toàn thân. Tháp dựng tại Hiển Thánh, Nam sơn.
Bài tán:
Quật khởi tâm đại giác
Sấm vang rền Vân Môn
Mưa pháp tuôn như trút
Thấm nhuần khắp ba căn.
Gương báu treo trên cao
Voi rồng đều kinh hồn
Con cháu khắp nơi chốn
Đạo che trùm cổ kim.
-
師。生舒城沙氏。參壽昌。看藏身沒 跡話。有省。昌曰。蟻子解尋腥處走 青蠅偏向臭邊飛。是君邊事。臣邊事 。師曰。臣邊事。昌叱之。復聞護法 倒地。不覺豁然。以偈呈之。昌終不 。一日。如廁。覩人上樹。大悟。見 昌。昌詰之。師一一響答。昌曰。子 日方信。吾不汝欺也。壬寅出住博山 次之董巖、大仰、鼓山。己巳赴金陵 天界。請師行道三十年。大法慎重。 下英傑鱗集。不輕許可。示寂。墖於 山。壽五十八。當崇禎庚午年也
贊曰
沒踪跡處 忽然失脚 因何上樹 桶底又脫
韶師再來 眾口咸服 師道尊嚴 萬古獨卓
------------
sư。 sanh thư thành sa thị。tham thọ xương。 khán tàng thân một tung tích thoại。 hữu tỉnh。 xương viết。 nghĩ tử giải tầm tinh xứ tẩu。 thanh dăng thiên hướng xú biên phi。 thị quân biên sự。 thần biên sự。 sư viết。 thần biên sự。 xương sất chi。 phục văn hộ pháp thần đảo địa。 bất giác hoát nhiên。 dĩ kệ trình chi。xương chung bất khẳng。 nhất nhật。 như xí。 đổ nhân thượng thụ。đại ngộ。 kiến xương。 xương cật chi。 sư nhất nhất hưởng đáp。xương viết。 tử kim nhật phương tín。 ngô bất nhữ khi dã。 nhâm dần xuất trụ bác san。 thứ chi động nham、 đại ngưỡng、 cổ san。 kỉ tị phó kim lăng thiên giới。 thỉnh sư hành đạo tam thập niên 。 đại pháp thận trọng。 tọa hạ anh kiệt lân tập。 bất khinh hứa khả。 kì tịch。tháp ư bổn san。 thọ ngũ thập bát。 đương sùng trinh canh ngọ niên dã。
tán viết:
một tung tích xử
hốt nhiên thất cước
nhân hà thượng thụ
dung để hựu thoát
thiều sư tái lai
chúng khẩu hàm phục
sư đạo tôn nghiêm
vạn cổ độc trác
-----------
Sư họ Sa, người Thư Thành, tham yết sư Thọ Xương, khán thoại đầu “Giấu thân, ẩn tung tích” thì có tỉnh ngộ. Sư Xương nói: “Con kiến tìm nơi có mùi tanh, con ruồi xanh bay đến chỗ có mùi hôi thối, đó là việc của vua hay là việc của bầy tôi? Sư đáp: “Là việc của bầy tôi”. Sư Xương quát lớn, lại nghe tiếng hộ pháp động đất, bất ngờ tỉnh ngộ, trình bài kệ nhưng sư Xương không thừa nhận. Một hôm, sư đi đại tiện thấy có người leo lên cây sư đại ngộ, đến tìm gặp sư Xương, sư Xương cật vấn, sư nhất nhất đối đáp. Sư Xương nói: “Hôm nay ông đã tin rằng ta không xem thường ông”. Năm Nhâm Dần sư đến trụ tại Bác San, sau trụ ở Động nham, Đại ngưỡng, Cổ san. Năm Kỷ Tị sư dời về chùa Thiên giới ở Kim Lăng, đồ chúng thỉnh sư hành đạo hơn 30 năm, mở rộng đại pháp, các bậc anh kiệt vân tập chung quanh, rất tôn kính. Sư thị tịch, tháp dựng tại núi xưa, vào năm Canh Ngọ, hiệu Sùng Trinh.
Bài tán:
Nơi ẩn tàng tông tích
Hốt nhiên mất dấu chân
Vì cớ gì trèo cây
Đáy thùng lại rơi mất.
Trời xuân sư trở lại
Người người đều tin nhận
Đạo hạnh sư tôn nghiêm
Lưu vạn cổ trác tuyệt.
-
師。生建陽馮氏。讀楞嚴。知見無見 。有得。質於壽昌。昌呵之。師驚悸 復閱楞枷。空無侍者。恍然神領。然 終未慶快。及觀圓覺頌。急水灘頭快 毬。疑礙永拔。再質昌曰。某特以此 求和尚著眼。昌曰。此事何憑。師彈 指。昌曰。猶疑你在。師呈偈。昌詰 。響答。昌付以偈。師拜受。戊午住 苑。崇禎庚午秋。一日。指巖下。謂 行者曰。此處可埋我。者曰。設使死 埋了。又作麼生分發。師笑曰。恰好 行者再問。師已蛻去。塔於所指巖下 。
贊曰
知見無知 却有來由 空無侍者 何不徹頭
明知此事 急水打毬 武夷坐斷 千載風流
------------
sư。 sanh kiến dương phùng thị。độc lăng nghiêm。 tri kiến vô kiến xứ。 hữu đắc。 chất ư thọ xương。 xương a chi。 sư kinh quý。 phục duyệt lăng già。 không vô thị giả。 hoảng nhiên thần lĩnh。 nhiên chung vị khánh khoái。 cập quan viên giác tụng。 cấp thủy than đầu khoái đả cầu。 nghi ngại vĩnh bạt。 tái chất xương viết。 mỗ đặc dĩ thử sự cầu hòa thượng trứ nhãn。 xương viết。 thử sự hà bằng。 sư đạn chỉ。 xương viết。 do nghi nhĩ tại。 sư trình kệ。 xương cật chi。 hưởng đáp。 xương phó dĩ kệ。 sư bái thụ。 mậu ngọ trụ đông uyển。sùng trinh canh ngọ thu。 nhất nhật 。 chỉ nham hạ。 vị hành giả viết。 thử xứ khả mai ngã。giả viết。 thiết sử tử liễu mai liễu。 hựu tác ma sanh phân phát。 sư tiếu viết。 kháp hảo。 hành giả tái vấn。 sư dĩ thuế khứ。 tháp ư sở chỉ nham hạ。
tán viết:
tri kiến vô tri
tức hữu lai do
không vô thị giả
hà bất triệt đầu
minh tri thử sự
cấp thủy đả cầu
vũ di tọa đoạn
thiên tái phong lưu
-----------
Sư họ Phùng, người Kiến Dương, nhân đọc kinh Lăng Nghiêm đến câu “tri kiến vô kiến xứ” thì có nghi tình mới đến hỏi sư Thọ Xương. Sư Xương mắng khiến sư kinh sợ. Lại xem kinh Lăng Già có câu: “Không vô thị giả” thì hốt nhiên lãnh hội được chỗ thần diệu nhưng vẫn chưa vội mừng. Lại đọc sang kinh Viên Giác, đến bài tụng: “Nước đầu ghềnh chảy xiết như quả bóng vụt qua” thì tất cả nghi ngờ đều nhổ tận gốc. Sư trở lại hỏi sư Xương: “Tôi có điều riêng này, cầu mong hòa thượng khai nhãn cho”. Sư Xương nói: “Căn bản việc ấy là gì?”. Sư liền bấm ngón tay. Sư xương nói: “Ông vẫn còn nghi”. Sư trình kệ, sư Xương cật vấn sư đều đối đáp thuận hợp. Sư Xương nói kệ phó chúc, sư bái tạ. Năm Mậu Ngọ sư trụ tại chùa Đông Uyển. Mùa thu năm Canh Ngọ thời Sùng Trinh, một hôm, sư chỉ tay dưới hang núi, vì các hành giả mà nói rằng: “có thể chôn cất ta ở đó”. Các hành giả hỏi: “Nếu như đã qua đời, đã chôn cất, ngoài ra chúng tôi còn phải làm gì để phân phát?”. Sư cười nói: “Tốt lắm”. Hành giả toan hỏi nữa thì sư đã hóa. Tháp dựng nơi sư đã chỉ định.
Bài tán:
Tri kiến vô tri
Tức có nguyên do
Tính không rỗng suốt
Sao chẳng triệt thông.
Sự đời biết rõ
Cuồng lưu dâng cầu
Vũ dũng không yên
Ngàn năm gió lộng.
-
師。生建陽蔡氏。讀法華有省。走問 昌。如何是清淨光明身。昌挺身而立 師曰。祇此更別有。昌起行。師當下 如釋重負。隨入方丈通所得。昌遽棒 三。曰。向後不得草草。仍示偈曰。 饒跨上金毛背。也教棒下自翻身。師 疑。因甚更要棒下翻身。後因過劍津 聞僧誦。一時謦欬。俱共彈指。云云 徹見壽昌用處。崇禎甲戌住鼓山。次 開元寶善。及浙之真寂。丁酉坐脫。 鼓山。師通內外典。所著補燈。繼燈 禪餘諸書。百餘卷行世。
贊曰
徧至十方 諸佛世界 是二音聲 朗徹無礙
得見壽昌 打失布袋 一撾石鼓 頓發龍聵
------------
sư。 sanh kiến dương thái thị。độc pháp hoa hữu tỉnh。 tẩu vấn thọ xương。 như hà thị thanh tịnh quang minh thân。 xương đĩnh thân nhi lập。 sư viết。 kì thử canh biệt hữu。 xương khởi hành。 sư đương hạ như thích trọng phụ。 tùy nhập phương trượng thông sở đắc。 xương cự bổng chi tam。 viết。 hướng hậu bất đắc thảo thảo。 nhưng kì kệ viết。 trực nhiêu khóa thượng kim mao bối。 dã giáo bổng hạ tự phiên thân。 sư nghi。 nhân thậm canh yếu bổng hạ phiên thân。hậu nhân quá kiếm tân。 văn tăng tụng。 nhất thì khánh khái。 câu cộng đàn chỉ。 vân vân。 triệt kiến thọ xương dụng xứ。 sùng trinh giáp tuất trụ cổ san。 thứ khai nguyên bảo thiện。 cập chiết chi chân tịch。 đinh dậu tọa thoát。 tháp cổ san。 sư thông nội ngoại điển。sở trứ bổ đăng。 kế đăng。thiền dư chư thư。 bách dư quyển hành thế。
tán viết:
biến chí thập phương
chư phật thế giới
thị nhị âm thanh
lãng triệt vô ngại
đắc kiến thọ xương
đả thất bố đại
nhất qua thạch cổ
đốn phát long hội
-----------
Sư họ Thái, người Kiến Dương, đọc kinh Pháp Hoa có chỗ tỉnh ngộ, liền đến vấn sư Thọ Xương, hỏi: “Thanh tịnh quang minh thân là như thế nào?”. Sư Xương đứng thẳng người yên lặng. Sư nói: “Cái này có gì lạ?”. Sư Xương bước đi. Sư ngay đó như trút được gánh nặng, theo vào phương trượng để tỏ bày chỗ sở đắc. Sư Xương đập cho ba gậy, nói: “ Từ đây về sau không được cẩu thả”, và đọc bài kệ:
“Ngay bước chân đi râu bạc phất
Dưới cây thiền giáo tự xoay mình”.
Sư nghi hoặc khi nghe câu “dưới gậy xoay mình”. Về sau, nhân dịp đi qua Kiếm Tân, nghe một vị tăng tụng lúc to lúc nhỏ, thêm tiếng khảy móng tay v.v… thì liền hiểu được pháp của sư Xương. Năm Giáp Tuất hiệu Sùng Trinh sư trụ tại Cổ Sơn, sau trụ chùa Khai Nguyên ở Bảo Thiện, viện Chân Tịch ở Chiết Giang. Năm Đinh Dậu sư an tọa mà hóa, tháp dựng tại Cổ Sơn. Sư tinh thông ngoại, nội điển, trước thuật, bổ sung, nối ngọn đèn pháp, sách thiền rất nhiều, hơn trăm quyển hành thế.
Bài tán:
Đến khắp mười phương
Thế giới chư Phật
Là hai âm thanh
Lanh lảnh vô ngại.
Thấy được Thọ Xương
Đánh mất Bố Đại
Gõ vào trống đá
Rồng điếc liền lại.
-
師。生桐城楊氏。參雲門。門問。向 作什麼。師對。持毘舍偈。門曰。四 是假。妄心是空。阿誰拖你死尸來。 師良久。門舉斬貓話。師當下知有。 出蒲團。曰。一語下徐州。尋侍門於 上。門曰。溪水潺潺。汝試道看。師 曰。敲空有響。擊木無聲。門喜。越 日。聞鐘大徹。自是機辨杰出。門付 。門逝。師繼主顯聖。崇禎庚午。開 湖州弁山。古龍華。凡八坐道場。辛 三月望。命侍僧扶入龕。書偈。以手 眾。眾前。師已逝矣。塔全身於龍華 。
贊曰
大匠迭興 昬衢日曉 父子機投 金獅震吼
正中妙葉 法潤枯槁 瞻之仰之 堂堂師表
------------
sư。 sanh đồng thành dương thị。tham vân môn。 môn vấn。 hướng lai tác thập ma。 sư đối。trì tì xá kệ。 môn viết。tứ đại thị giả。 vọng tâm thị không。 a thùy tha nhĩ tử thi lai。 sư lương cửu。 môn cử trảm miêu thoại。 sư đương hạ tri hữu。 phao xuất bồ đoàn。 viết。 nhất ngữ hạ từ châu。 tầm thị môn ư kiều thượng。 môn viết。 khê thủy sàn sàn。 nhữ thí đạo khán。 sư viết。 xao không hữu hưởng。 kích mộc vô thanh。 môn hỉ。 việt lục nhật。 văn chung đại triệt。 tự thị cơ biện kiệt xuất。 môn phó chúc。 môn thệ。 sư kế chủ hiển thánh。sùng trinh canh ngọ。 khai hồ châu biện san。 cổ long hoa。 phàm bát tọa đạo tràng。 tân tị tam nguyệt vọng。mệnh thị tăng phù nhập khám。 thư kệ。 dĩ thủ chiêu chúng。 chúng tiền。 sư dĩ thệ hĩ。 tháp toàn thân ư long hoa。
tán viết:
đại tượng điệt hưng
hôn cù nhật hiểu
phụ tử ki đầu
kim sư chấn hống
chánh trung diệu diệp
pháp nhuận khô cảo
chiêm chi ngưỡng chi
đường đường sư biểu
-----------
Sư họ Dương, người Đồng Thành, tham yết sư Vân Môn. Sư Môn hỏi: “Trước kia ông làm những gì?”. Sư đáp: “Làm kệ cho hàng tì xá”. Sư Môn nói: “Tứ đại giả, vọng tâm là không, ai là người tha cái thây chết của ông đến nơi này?”. Sư lặng người hồi lâu. Sư Môn đưa ra thoại đầu “chém mèo” sư ngay đó nhận biết, liền rời bồ đoàn, nói: “Một lời xuống Từ Châu tìm người gát cửa đứng trên cầu”. Sư Môn nói: “Nước khe róc rách, ông thử nói xem”. Sư đáp: “Gõ vào không âm, đập cây không thanh”. Sư Môn hoan hỷ. Qua sáu ngày sư nghe tiếng chuông thì đại ngộ, từ đó biện tài kiệt xuất. Sư Môn phó chúc. Sư Môn qua đời, sư thừa kế Hiển Thánh. Năm Canh Ngọ hiệu Sùng Trinh sư khai pháp ở Biện Sơn, Hồ Châu, Cổ Long Hoa, chủ tọa khoảng tám đạo tràng. Tháng ba năm Tân Tị, sư bảo thị giả đưa sư vào khám thờ, viết kệ, rồi lấy tay vẫy đồ chúng. Đồ chúng đến trước sư thì sư đã hóa. Tháp dựng tại Long Hoa, táng toàn thân.
Bài tán:
Tài hoa hưng khởi
Đường mờ mờ sáng
Cha con khế cơ
Sư tử vàng rống.
Ngay giữa trang kinh
Pháp tươi cây khô
Nhìn mà ngưỡng mộ
Quang minh sư biểu.
-
師。生桐城楊氏。參雲門。門問。向 作什麼。師對。持毘舍偈。門曰。四 是假。妄心是空。阿誰拖你死尸來。 師良久。門舉斬貓話。師當下知有。 出蒲團。曰。一語下徐州。尋侍門於 上。門曰。溪水潺潺。汝試道看。師 曰。敲空有響。擊木無聲。門喜。越 日。聞鐘大徹。自是機辨杰出。門付 。門逝。師繼主顯聖。崇禎庚午。開 湖州弁山。古龍華。凡八坐道場。辛 三月望。命侍僧扶入龕。書偈。以手 眾。眾前。師已逝矣。塔全身於龍華 。
贊曰
大匠迭興 昬衢日曉 父子機投 金獅震吼
正中妙葉 法潤枯槁 瞻之仰之 堂堂師表
------------
sư。 sanh đồng thành dương thị。tham vân môn。 môn vấn。 hướng lai tác thập ma。 sư đối。trì tì xá kệ。 môn viết。tứ đại thị giả。 vọng tâm thị không。 a thùy tha nhĩ tử thi lai。 sư lương cửu。 môn cử trảm miêu thoại。 sư đương hạ tri hữu。 phao xuất bồ đoàn。 viết。 nhất ngữ hạ từ châu。 tầm thị môn ư kiều thượng。 môn viết。 khê thủy sàn sàn。 nhữ thí đạo khán。 sư viết。 xao không hữu hưởng。 kích mộc vô thanh。 môn hỉ。 việt lục nhật。 văn chung đại triệt。 tự thị cơ biện kiệt xuất。 môn phó chúc。 môn thệ。 sư kế chủ hiển thánh。sùng trinh canh ngọ。 khai hồ châu biện san。 cổ long hoa。 phàm bát tọa đạo tràng。 tân tị tam nguyệt vọng。mệnh thị tăng phù nhập khám。 thư kệ。 dĩ thủ chiêu chúng。 chúng tiền。 sư dĩ thệ hĩ。 tháp toàn thân ư long hoa。
tán viết:
đại tượng điệt hưng
hôn cù nhật hiểu
phụ tử ki đầu
kim sư chấn hống
chánh trung diệu diệp
pháp nhuận khô cảo
chiêm chi ngưỡng chi
đường đường sư biểu
-----------
Sư họ Dương, người Đồng Thành, tham yết sư Vân Môn. Sư Môn hỏi: “Trước kia ông làm những gì?”. Sư đáp: “Làm kệ cho hàng tì xá”. Sư Môn nói: “Tứ đại giả, vọng tâm là không, ai là người tha cái thây chết của ông đến nơi này?”. Sư lặng người hồi lâu. Sư Môn đưa ra thoại đầu “chém mèo” sư ngay đó nhận biết, liền rời bồ đoàn, nói: “Một lời xuống Từ Châu tìm người gát cửa đứng trên cầu”. Sư Môn nói: “Nước khe róc rách, ông thử nói xem”. Sư đáp: “Gõ vào không âm, đập cây không thanh”. Sư Môn hoan hỷ. Qua sáu ngày sư nghe tiếng chuông thì đại ngộ, từ đó biện tài kiệt xuất. Sư Môn phó chúc. Sư Môn qua đời, sư thừa kế Hiển Thánh. Năm Canh Ngọ hiệu Sùng Trinh sư khai pháp ở Biện Sơn, Hồ Châu, Cổ Long Hoa, chủ tọa khoảng tám đạo tràng. Tháng ba năm Tân Tị, sư bảo thị giả đưa sư vào khám thờ, viết kệ, rồi lấy tay vẫy đồ chúng. Đồ chúng đến trước sư thì sư đã hóa. Tháp dựng tại Long Hoa, táng toàn thân.
Bài tán:
Tài hoa hưng khởi
Đường mờ mờ sáng
Cha con khế cơ
Sư tử vàng rống.
Ngay giữa trang kinh
Pháp tươi cây khô
Nhìn mà ngưỡng mộ
Quang minh sư biểu.
